Οταν ο Τσώρτσιλ έχασε τις εκλογές του 1945 από τον Ατλι και βρέθηκε εκτός κυβέρνησης, ήταν απαρηγόρητος. Στην προσπάθειά της να τον επαναφέρει από τη βαθιά κατάθλιψη, η γυναίκα του τού είπε κάποτε ότι ίσως η ήττα του να αποδειχθεί στο μέλλον «a blessing in disguise»: «μια ευλογία μεταμφιεσμένη» σε κυριολεκτική μετάφραση, αγγλική έκφραση που σημαίνει, πάνω-κάτω, το «ουδέν κακόν αμιγές καλού» που λέμε εμείς. «Αν είναι ευλογία», της απάντησε ο Τσώρτσιλ, «είναι πάντως πολύ καλά μεταμφιεσμένη».
Ελπίζω να μην πρόκειται για την προβολή των δικών μου ευσεβών πόθων, αλλά από χθες το βράδυ αναρωτιέμαι μήπως η πρόσφατη αποτυχία εξόδου στις αγορές, σε συνδυασμό με άλλες αντιξοότητες που προβάλλουν στον ορίζοντα, προκαλεί εντέλει κάτι θετικό για την εξέλιξη της πολιτικής ζωής. Η συνειδητοποίηση, θέλω να πω, ότι οι αγορές δεν πείθονται με ρητορείες, ότι δηλαδή η οικονομική πραγματικότητα υπερτερεί της πολιτικής και τη διαμορφώνει, ήταν ένα μάθημα το οποίο δεν αφορά μόνον τη συμπολίτευση, αλλά και την αντιπολίτευση ― και μάλιστα καθώς τα στελέχη της θεωρούν σχεδόν βέβαιο ότι «έρχονται».
Το ίδιο ισχύει και με μια άλλη πτυχή της σκληρής πραγματικότητας που μας περιμένει εκεί έξω: ότι η επιτήρηση της ελληνικής οικονομίας δεν πρόκειται να λήξει επειδή λήγει οσονούπω και η τυπική ισχύς του Μνημονίου. Θα πείτε -και ευλόγως- ότι αυτό δεν ήταν κάτι άγνωστο σε όσους ενημερώνονται. Στην εφημερίδα που κρατάτε στα χέρια σας, λ.χ., τα τελευταία δύο χρόνια έχουν δημοσιευθεί αναρίθμητα κείμενα για τις αλλαγές που έγιναν εξαιτίας της κρίσης στις ευρωπαϊκές συνθήκες· αλλαγές, από τις οποίες προκύπτει ότι, για το προβλεπτό μέλλον τουλάχιστον, η επιστροφή στο παρελθόν που ξέραμε είναι, με μια λέξη, αδύνατη. (Εκτός, βέβαια, αν δεν θέλουμε ευρώ ― αλλά νομίζω ότι θέλουμε, αν κρίνω τουλάχιστον από τη σχετική υποχώρηση στο μέτωπο της δημοσιότητας του λεγόμενου λόμπι της δραχμής τον τελευταίο καιρό…)
Εντούτοις, μη θεωρείτε βέβαιο ότι, επειδή όλα αυτά είναι γνωστά, επειδή έχουν γραφεί και αναλυθεί εξαντλητικά, αυτό σημαίνει πως απαραιτήτως τα γνωρίζουν και οι πολιτικοί ― και ιδίως της Αριστεράς, που ζουν πιο απομακρυσμένοι από τον πραγματικό κόσμο. Πώς να τα γνωρίζουν, όταν το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου τους αναλώνεται σε ανούσιο κουβεντολόι με δημοσιογράφους, «παράγοντες» κ.ά.; Η πολιτική, όπως ασκείται στην Ελλάδα, είναι (για να παραφράσω τον Κλάουζεβιτς) η προέκταση του καφενείου με άλλα μέσα ― ή, το πολύ πολύ, η προέκταση του φοιτητικού αμφιθεάτρου με άλλα μέσα. Το γεγονός είναι, πάντως, ότι, μόλις τώρα πρόσφατα και εξαιτίας της αποτυχίας ικανοποιητικής εξόδου στις αγορές, αρχίζει να γίνεται αισθητή η συγκεκριμένη πλευρά της πραγματικότητας στα κομματικά επιτελεία και να υπολογίζεται στους πολιτικούς σχεδιασμούς.
Το τρίτο στοιχείο που παραδόξως φαίνεται να επιδρά θετικά και ίσως σε κάποιο βαθμό να συνετίζει τους πολιτικούς είναι η κατάσταση στη Μέση Ανατολή και ο ρόλος της Τουρκίας. Κανείς δεν μπορεί να καταλάβει σε ποια πλευρά ακριβώς παίζει η Τουρκία, ούτε και να προβλέψει πώς ακριβώς θα διαμορφωθεί η στάση της καθώς θα εξελίσσεται το πρόβλημα. Με τον Ερντογάν να ίπταται στο απόγειο της follie des grandeurs στην οποία έχει παραδοθεί, η σημερινή Τουρκία στηρίζει μεν χλιαρά τις χώρες της Δύσης κατά του ISIS, αλλά την ίδια ώρα παίζει το δικό της παιχνίδι με κάθε έναν από τους επιμέρους παράγοντες του προβλήματος ― περιλαμβανομένου και του ISIS, σημειωτέον, του οποίου η ροή των εσόδων από τη λαθραία εξαγωγή πετρελαίου εξαρτάται από δρόμους που περνούν μέσα από την Τουρκία.
Το γεγονός, τώρα, ότι αυτή η Τουρκία, σε αυτή την περίοδο, επιχειρεί να συνδέσει το Κυπριακό με την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων στην ΑΟΖ της Κύπρου δημιουργεί κίνδυνο για την Ελλάδα, τον οποίον δεν είναι δυνατόν να παραβλέψει κανείς. Θυμίζω, με την ευκαιρία, ότι μέχρι να φθάσουμε στην περιβόητη νύχτα των Ιμίων είχαν προηγηθεί τουλάχιστον δύο μήνες γεγονότων (π.χ., η προσάραξη του εμπορικού πλοίου), στα οποία ελάχιστοι είχαν δώσει την αρμόζουσα σημασία ώσπου να κορυφωθούν ξαφνικά σε κρίση που παραλίγο να οδηγήσει σε σύρραξη. Η κρίση των Ιμίων ξεκίνησε ως μια ελαφρά υπόθεση, στα όρια του κωμικού, στην οποία ρόλο είχαν μεγάλες μορφές του τηλεοπτικού vaudeville, όπως ο Αργύρης Ντινόπουλος.
Ολα αυτά έχουν σχέση με τις διαδοχικές συναντήσεις που είχαν χθες με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ο Αλέξης Τσίπρας και ο Αντώνης Σαμαράς. Εχουν σχέση με τον εμφανώς ηπιότερο τόνο του αρχηγού της αντιπολίτευσης (παρότι ο στόχος του για πρόωρες εκλογές δεν άλλαξε), καθώς και με την πρότασή του για συμβούλιο πολιτικών αρχηγών, την οποία μέχρι προχθές οι σύμβουλοί του την απέρριπταν. Εχουν σχέση, επίσης, και με την αισθητή αυτοσυγκράτηση του πρωθυπουργού στις δικές του δηλώσεις. Καλό είναι να μην προτρέχουμε, είναι όμως σαφείς οι ενδείξεις ότι ίσως και οι ίδιοι οι πολιτικοί μας αρχίζουν επιτέλους να αντιλαμβάνονται ότι, όπως είναι η κατάσταση, δεν έχει νόημα να μη συζητούν μεταξύ τους…
Ταξίδια στο Διάστημα
Ενας άνθρωπος σκοτώθηκε και ένας άλλος τραυματίστηκε βαριά στην πτώση του διαστημοπλοίου με το οποίο ο μεγιστάνας Ρίτσαρντ Μπράνσον ήλπιζε να ανοίξει τον δρόμο για τον διαστημικό τουρισμό. Τώρα, πολλοί αμφιβάλλουν αν το όνειρο του διαστημικού τουρισμού είναι εφικτό μέσα στα επόμενα χρόνια. Και είναι πολύ φυσικό να αμφιβάλλουν. Διότι φανταστείτε να είσαι τουρίστας του Διαστήματος μέσα σε ένα διαστημόπλοιο που έχει καρφώσει μύτη και πάει να συντριβεί στο έδαφος. Πόσο φρικτό πρέπει να είναι να ξέρεις ότι σε μερικές στιγμές η ζωή σου θα τελειώσει και ότι για να βρεις αυτό τον άδοξο και ηλίθιο θάνατο πλήρωσες κι από πάνω κάμποσες εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ;