Η απόσταση από τις εξελίξεις εξαιτίας του άγχους και της αηδίας που σου προκαλούν είναι ίσως μια ένδειξη απελπισίας, έχει όμως και τα πλεονεκτήματά της. Το σπουδαιότερο είναι ότι η απόσταση σού καθαρίζει το βλέμμα. Κοιτάζεις πίσω στα δυόμισι χρόνια προσπάθειας και η εικόνα που βλέπεις είναι ευκρινέστερη – άρα, κάτι αποκομίζεις. Το πρόβλημα, ωστόσο, είναι ότι η εικόνα που βλέπεις δεν έχει αλλάξει. Είναι σχεδόν η ίδια με εκείνη που θυμόμαστε από το καλοκαίρι του 2012. Επί της ουσίας, εκεί που ήμασταν εξακολουθούμε να είμαστε. Λες και όλη τη δύσκολη, ανοδική διαδρομή, που κάναμε τα πρώτα δύο χρόνια της κυβέρνησης, την κάναμε για να ξαναγυρίσουμε στην αφετηρία μας.
Αυτό είναι, νομίζω, το νόημα της άκαμπτης στάσης των εταίρων – δανειστών μας, που προκάλεσε τόσο δυσάρεστη έκπληξη σε όσους, εδώ, πίστευαν ότι από το Μνημόνιο βγαίνεις επειδή, απλά, το θέλεις τόσο πολύ, ώστε το σύμπαν συνωμοτεί για να τα καταφέρεις. Γιατί οι Ευρωπαίοι να υποχωρήσουν από τις θέσεις τους και γιατί να δεσμευθούν έναντι της Ελλάδας, όταν η ίδια στέκεται πάλι στο σταυροδρόμι του 2012 και αναρωτιέται αν θα πάει από την πλευρά της Ευρώπης (της παρακμάζουσας, έστω, Ευρώπης…) ή από την άλλη, προς Κούβα του Αιγαίου ή τίποτε ακόμη χειρότερο.
Το παράπονο της κυβέρνησης από τη στάση των Ευρωπαίων είναι ότι η σκληρότητα και η αδιαλλαξία από πλευράς τους εξασθενίζει την ίδια την κυβέρνηση, τον φυσικό σύμμαχό τους δηλαδή – και έτσι είναι απολύτως. Ομως, για την εικόνα που σχηματίζουν οι έξω για τη χώρα, η σοβαρότητα μιας κυβέρνησης και οι επιδόσεις της έναντι των στόχων που η ίδια έχει θέσει μετρούν εξίσου με τη γραφικότητα και τις παλαβομάρες της αντιπολίτευσης. Αν όχι και κατά τι περισσότερο. Διότι, από την πλευρά της Ευρώπης, αν σε μια αναμέτρηση έχεις αξιόπιστους συμμάχους, μπλέκεσαι. Αν δεν έχεις, γιατί να μπλεχτείς; Περιμένεις να κατακαθίσει η «ομίχλη του πολέμου» για να δεις τι θα κάνεις.
Καταλαβαίνω (και δεν μου αρέσει καθόλου) ότι για πολλούς, ίσως για τους περισσότερους, αυτό που περιγράφω παραπάνω ως πρόβλημα για τη χώρα μας όχι μόνον δεν είναι τέτοιο, αλλά είναι αντιθέτως κάτι το επιθυμητό. Από την αντοχή των αντιστάσεων που παρουσιάζουμε ως κοινωνία και κράτος στις αναγκαίες προσαρμογές, καθώς και από τον βαθύ, τον αβυσσαλέο φόβο των πολιτικών που επιχειρούν να τις εισαγάγουν, υποψιάζομαι πια ότι η ακινησία, ως ενσυνείδητη στάση απέναντι στη δυσάρεστη πραγματικότητα, είναι η νέα «Μεγάλη Ιδέα»: η ιδέα που συνέχει τους περισσότερους Ελληνες του καιρού μας. Πιστέψαμε ανοήτως ότι, κάπου εκεί γύρω στο 2004, η εξέλιξη σταμάτησε. Εκεί μας βόλευε να σταματήσει (ήταν, βλέπετε, τα πλουσιότερα χρόνια που γνώρισε ποτέ αυτή η χώρα), εκεί σταμάτησε. Εκτοτε, η προτεραιότητά μας είναι πώς θα επιστρέψουμε στον παράδεισο των πρώτων χρόνων του αιώνα, για να μείνουμε εκεί – ακίνητοι, δεν θα πειράξουμε κανέναν. Απλώς, εμάς εκεί μας αρέσει να είμαστε· και, επειδή η οικουμένη μάς χρωστά τεράστια υποχρέωση, ας μας εξασφαλίσει αξιοπρεπή διαβίωση, αντάξια της ιστορίας μας και της προσφοράς μας. Τι κοστίζει η σωτηρία μιας χούφτας Ελλήνων, μπροστά στη σωτηρία κοτζάμ Ευρωζώνης;
Ωραία ακούγονται όλα αυτά, όπως συμβαίνει με κάθε παραμύθι. Αλλά όσο κι αν εμείς στον Υπαρκτό Ελληνισμό έχουμε αποφασίσει να σταματήσουμε τον χρόνο, δεν σημαίνει ότι θα μας ακολουθήσουν οι άλλοι στον πραγματικό, τον μεγάλο κόσμο, του οποίου ο Υπαρκτός είναι μια τόση δα γωνίτσα. Εμείς, λοιπόν, μπορεί να είμαστε στα ίδια, όμως οι άλλοι έχουν πάει παρακάτω. Μην φαντάζεσθε ότι δυόμισι χρόνια τώρα οι ευρωπαϊκές τράπεζες δεν έχουν ενισχύσει τη θέση τους απέναντι σ’ ένα ξέσπασμα της τρέλας των Ελλήνων…
Οι σταρ και τα ούφο
«Ζητούν ασπίδα προστασίας από αστεροειδείς», διαβάζω. Τη σχετική έκκληση, που απευθύνεται στις κυβερνήσεις όλου του κόσμου, υπογράφουν επιστήμονες, ειδικοί, αστροναύτες, ροκ σταρ (όπως ο Μπράιαν Μέι των ανδρείων της μουσικής Queen) και άλλοι.
Προσπερνώ το φιλοσοφικό θέμα που εγείρεται (π.χ., είναι, στ’ αλήθεια, κίνδυνος να απαλλαγεί η Γη από το ανθρώπινο είδος;) και θα είμαι ειλικρινής: το θέμα των αστεροειδών είναι σοβαρό. Τόσο σοβαρό, ώστε δεν νομίζω ότι μπορεί να κάνει τίποτε κανείς, παρά τις καλές προθέσεις των ονειροπόλων. Αν δεν σου πέσει ο αστεροειδής στο κεφάλι όσο εσύ είσαι εν ζωή, ουδέν πρόβλημα – ή, μάλλον, ασφαλώς θα υπάρχει πρόβλημα για κάποιους, αλλά δεν θα σε αφορά, γιατί εσύ θα είσαι αείμνηστος: θα έχεις πάρει τη θέση σου στην «αόρατη ουράνια χορωδία», που λένε και οι Μόντι Πάιθον…
Στην αντίθετη περίπτωση, τώρα, αν δηλαδή υποθέσουμε ότι έχεις την ατυχία να χτυπήσει αστεροειδής τη Γη όσο ζεις, τι το πρακτικό μπορείς να έχεις κάνει εσύ, ώστε (αν επιζήσεις…) να μπορείς να πεις: «τουλάχιστον, βρε παιδάκι μου, έκανα ό,τι μπορούσα να το αποτρέψω»; Το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να εύχεσαι να μην συμβεί. Ξέρω ότι δεν είναι πολύ πρακτικό αυτό, αλλά ας βολευτούμε με ό,τι έχουμε…
Παρόλα αυτά, το κύρος της έκκλησης, η οποία υπήρξε αφορμή για να μοιραστώ μαζί σας τις παραπάνω σκέψεις, είναι αδιαμφισβήτητο! Πώς είμαι σε θέση να το λέω με τέτοια βεβαιότητα; Μα είναι ολοφάνερο, από την ώρα που η έκκληση υπογράφεται και από «ροκ σταρ». Κανείς δεν είναι περισσότερο κατάλληλος να εκτιμήσει τον κίνδυνο για τον οποίον προειδοποιεί η έκκληση, αφού ένας ροκ σταρ που έχει καταφέρει αισίως να φθάσει το πεντηκοστό έτος του βίου του έχει, κατά τεκμήριο, περάσει μεγάλο διάστημα της ζωής του ως ούφο στο outer space…
Ο,τι μπορούμε κι εμείς
Διάβασα και, βεβαίως, συγκινήθηκα με την είδηση ότι η διαχρονική Γωγώ Σαπουντζάκη διασκέδασε στον Τόλη Βοσκόπουλο (στο κέντρο που εμφανίζεται ο βάρδος, δηλαδή) και μάλιστα σηκώθηκε στην πίστα και τραγούδησε μαζί του.
Επειδή ως Ελληνες λατρεύουμε τις απομιμήσεις, θα μπορούσα να πω ότι αυτή η ιστορική στιγμή για το ελληνικό τραγούδι είναι, ούτως ειπείν, η αντίστοιχη της εξαίρετης μουσικής συνεργασίας μιας Lady Gaga με έναν κολοσσό του μεγέθους του Tony Bennet! Η απόσταση μεταξύ των δύο καταστάσεων είναι βέβαια τεράστια, αλλά η αναλογία ευσταθεί επί της ουσίας. Τόλης, Ζωζώ και άλλα τινά, αυτά είναι τα υλικά του Υπαρκτού Ελληνισμού, δεν είναι άλλα…
Ουδέν κακόν αμιγές καλού
Με τη δυσάρεστη και ταπεινωτική αφορμή της επιβολής προστίμου 25 εκατομμυρίων ευρώ στη χώρα μας για τις παράνομες χωματερές, μάθαμε (κάτι είναι κι αυτό…) ότι υπάρχει στις δομές του ελληνικού κράτους ένας γενικός γραμματέας «Διαχείρισης Απορριμμάτων», παρακαλώ! Η απορία μου είναι, ωστόσο, αν έχει παραιτηθεί. Οχι, προς Θεού, ότι ευθύνεται ο ίδιος για τη συλλογική και «δημοκρατική» αδιαφορία δεκαετιών. Αλλά αφού το θέμα τον υπερβαίνει, ποια είναι η χρησιμότητά του;