«Αγκάθια» υπάρχουν πολλά σε όσα η κυβέρνηση πρέπει να πετύχει ώστε να ικανοποιήσει τις επιταγές του τρίτου μνημονιακού δανεισμού. Ομως, το ασφαλιστικό είναι μεταξύ των τριών πιο δύσκολων απαιτουμένων. Για δύο λόγους. Το λογιστικό αποτέλεσμα των αλλαγών που θα περιληφθούν στην αναθεώρηση Κατρούγκαλου πρέπει να είναι πολύ καλύτερο από όσα αρχικώς είχε εκτιμηθεί. Ετσι, οι αλλαγές πρέπει να μειώνουν το δημοσιονομικό βάρος του συνταξιοδοτικού κατά τουλάχιστον το ποσό που υπέγραψε ο πρωθυπουργός, δηλαδή 9 δισ. μέχρι το 2018.
Επιπλέον, οι αλλαγές που θα συμπεριληφθούν στον νόμο πρέπει να εξουδετερώνουν τον κίνδυνο επιβάρυνσης του δημοσίου χρέους σε ορίζοντα 70 ετών. Τα δύο αυτά χαρακτηριστικά αποτελούν σημαντικά προαπαιτούμενα της συζήτησης για τη νέα διευθέτηση του ελληνικού χρέους και οι ελεγκτές θα σταθούν με αυστηρότητα στις παραμέτρους του νέου συστήματος που υποσχέθηκε ο κ. Τσίπρας.
Αυτή είναι η δεύτερη μεγάλη, αμιγώς πολιτική, δυσκολία. Αν η κυβερνητική ομάδα επιλέξει να προστατεύσει τους ήδη συνταξιούχους ή όσους πρόκειται να συνταξιοδοτηθούν τα αμέσως επόμενα χρόνια, θα απορρίψει τη βασική ιδέα του πορίσματος της Επιτροπής για το Ασφαλιστικό.
Δυστυχώς για όλους, η προστασία των προνομιακών ομάδων των συνταξιούχων κοστίζει πανάκριβα και στον προϋπολογισμό και, κυρίως, στους παραγωγικά εργαζομένους. Πληρώνουμε περίπου 30 δισ. τον χρόνο για τη λειτουργία του συνταξιοδοτικού. Τα 13 δισ. καλύπτονται από τις εισφορές εργαζομένων – επιχειρήσεων, τα υπόλοιπα 17 δισ. από τους φόρους των εργαζομένων και επιχειρήσεων. Το «13» πρέπει να μειωθεί αν θέλουμε να δούμε κάποια ανάκαμψη της απασχόλησης με παράλληλη αύξηση της παραγωγής, δίχως όμως να περιοριστεί κι άλλο το εισόδημα που «παίρνει σπίτι» ο εργαζόμενος. Το «17» πρέπει να μειωθεί κατά «9» ώστε να αποφευχθεί νέα αύξηση φόρων.
Η διασύνδεση μεταξύ ασφαλιστικού και πολιτικού ζητήματος είχε περιγραφεί ήδη το 2003 σε ένα πολύτιμο βιβλίο με τίτλο «Ανάπτυξη με Αλληλεγγύη». «Μεταξύ 2015 και 2040 η πλειοψηφία των εργαζομένων θα ανήκει στο σύστημα του 1992, αλλά η πλειοψηφία των συνταξιούχων στο παλαιό», έγραφε ο Πλάτων Τήνιος. Είναι αλήθεια ότι μετά τη γενναία μεταρρύθμιση της κυβέρνησης Μητσοτάκη, όλοι οι νόμοι (1999, 2002, 2008, 2010 και 2012) διατήρησαν ή επεξέτειναν τα προνόμια των συνταξιούχων φορτώνοντας βάρη στους νέους ασφαλισμένους.
Το σύστημα που προτείνει η Επιτροπή έχει δύο σπουδαία προτερήματα. Το πρώτο είναι οικονομικό, όπως θα αποδείκνυε μια τίμια αναλογιστική και οικονομική μελέτη. Δημιουργεί ενιαίο τρόπο υπολογισμού, πληρώνει κατ’ αναλογία της συνεισφοράς εκάστου ασφαλισμένου και ξεχωρίζει μεταξύ της προνοιακής αλληλεγγύης και του ατομικού λογαριασμού. Ακόμη, η πρόταση επιστρέφει στους σημερινούς εργαζομένους την ελπίδα να βρουν μια ανταποδοτική σύνταξη όταν την χρειαστούν.
Τα κράτη της Ευρωζώνης καλούνται να συγκλίνουν και στο ασφαλιστικό. Αν το σύστημα δεν αλλάξει, οι ξένοι ελεγκτές θα ζητήσουν νέο κύμα οριζοντίων περικοπών. Θα είναι πολύ δύσκολο να προστατεύσει ο κ. Τσίπρας τους ψηφοφόρους «του».