Υπάρχει μία και μόνη προϋπόθεση για την επιστροφή της ελευθερίας στην κίνηση κεφαλαίων: η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στις προοπτικές της οικονομίας, στις προθέσεις της κυβέρνησης και στη φερεγγυότητα των τραπεζών. Πρέπει όμως να συντρέχουν όλοι οι παραπάνω λόγοι και να μην υπάρχει καμία αμφιβολία.
Ποιος είναι ο κοντινότερος ορίζοντας; Μέχρι πρότινος πίστευα ότι σε 8 με 12 μήνες η εμπιστοσύνη θα είχε αποκατασταθεί επαρκώς. Υπελόγιζα ότι η κυβέρνηση θα περάσει ένα ισχυρότατο τεστ αξιοπιστίας την άνοιξη του 2017. Εφόσον η πλειοψηφία θα ήταν, προσέθετα στον συλλογισμό, σε θέση να σταθεί στα πόδια της την ίδια περίοδο, τότε η εμπιστοσύνη των καταθετών θα διευκολυνόταν.
Η επιβεβαίωση του Brexit σκίασε τον ορίζοντα. Είναι πιθανόν τώρα ότι οι έλεγχοι κεφαλαίων θα διατηρηθούν για διάστημα μέχρι και 24 μηνών. Είναι ο χρόνος που όλοι, σήμερα, υπολογίζουν ότι θα χρειαστεί για να ηρεμήσουν οι αγορές, και είναι ο ίδιος που απαιτείται για να ολοκληρωθεί η νέα κατάσταση σχέσεων μεταξύ της Βρετανίας και των 27 κρατών της Ενωσης.
Η Ελλάδα είναι πιασμένη στη φάκα της στασιμότητας. Η οικονομία της είναι παγιδευμένη. Παγιδεύτηκε στο τρίτο μνημόνιο και πριν συμβεί αυτό παγιδευτήκαμε στα capital controls. Ως αποτέλεσμα της αρχικής αναταραχής, που προκλήθηκε με τη δήθεν νέα διαπραγμάτευση της πρώτης κυβέρνησης Τσίπρα, η οικονομία έχασε την εύθραυστη, αλλά πραγματική, επιστροφή των ευκαιριών που συνοδεύουν το γύρισμα σε θετικό έδαφος των κύριων μεταβλητών της οικονομίας.
Αποδεικνύεται, για πολλοστή φορά στην περίπτωσή μας, ότι δεν πρέπει ποτέ να χάνεις μία ευκαιρία όταν εμφανίζεται, γιατί δεν γνωρίζεις ούτε αν θα εμφανιστεί ξανά, ούτε αν δεν συμβεί κάτι που θα ακυρώνει την, έστω με καθυστέρηση, δεύτερη ευκαιρία.
Είναι πλέον σαφές ότι η παγίδα της ύφεσης σε συνδυασμό με την απαγόρευση στην ελευθερία κίνησης των κεφαλαίων είναι ο χειρότερος συνδυασμός. Ακόμη χειρότερα, μπορεί ο κ. Τσίπρας να πήρε με την πρώτη αξιολόγηση την έγκριση για τη συνέχιση της χρηματοδότησης του ελληνικού προγράμματος, δεν πήρε όμως την τόσο επιθυμητή γι’ αυτόν λύση στο χρέος. Αντιθέτως, οι υπουργοί του Γιούρογκρουπ επικυρώνουν την ανάλυση του ΔΝΤ ότι δηλαδή το ελληνικό χρέος δεν είναι βιώσιμο, αλλά λένε πως το Ταμείο έχει άδικο να ζητεί την άμεση συμφωνία για την τρίτη αναδιάρθρωση.
Υπάρχει μία ακόμη διάσταση των προβλημάτων που έφεραν οι κεφαλαιακοί έλεγχοι. Πολλά δισεκατομμύρια ευρώ που ανήκουν σε κατοίκους αυτής της χώρας έχουν φύγει από το τραπεζικό σύστημα. Τα περισσότερα έχουν τοποθετηθεί σε αξίες των κρατών του ευρωβορρά. Κάποια άλλα φυλάσσονται σε στρώματα και σε σεντούκια. Βλέπετε εσείς κάποιον λόγο για τον οποίον όλοι αυτοί θα εμπιστευτούν σύντομα τον ελληνικό τραπεζικό λογαριασμό τους; Εγώ πάντως δεν βλέπω κανέναν. Δυστυχώς!