Η Πολιτεία, ειδικά η εκάστοτε κυβέρνηση, έχει ανάγκη την Εκκλησία, όπως η Εκκλησία χρειάζεται την Πολιτεία, άλλωστε έχουν κοινό σημείο αναφοράς· τον λαό η μεν, το ποίμνιο η δε. Οι τριβές τους, κυρίως οι αθέατες, είναι συχνές, ενώ ο περιλάλητος διαχωρισμός κράτους – Εκκλησίας, με ό,τι αυτό σημαίνει, έχει παραπεμφθεί στις ημέτερες καλένδες. Ψυχραιμία λοιπόν. Η σύγκρουση για τα Θρησκευτικά προσφέρει υλικό για εντυπωσιοθηρική τιτλοφόρηση –«ιερός πόλεμος», «εν διωγμώ»,«ιστορίες από την Κατοχή» κ.ά– αλλά και την ευκαιρία οι δύο πλευρές να προχωρήσουν σε κινήσεις εξεύρεσης χρυσής τομής· έτσι θα γίνει καθ’ υπαγόρευσιν του ρεαλισμού. (Σημ.: Δευτέρα 3.05 μ.μ., αυτή η εκτίμηση.)
Σε ένα εξαντλημένο ακροατήριο, πρωτίστως ένθεων, αλλά και άθεων, αδιάφορων, άλλο ένα διχαστικό μέτωπο περιττεύει, ο «εκσυγχρονισμός» στη διδασκαλία μπορεί να περιμένει, οι μαθητές που διψούν να γνωρίσουν τα «πιστεύω» άλλων θρησκειών, ώστε να γίνουν πιο σοφοί, ας κάνουν υπομονή. Επίσης, ένιοι ιεράρχες και θεολόγοι ας προτάξουν αυτό που γνωρίζουν άπταιστα: φρόνημα χριστιανικό μπροστά στις εξελίξεις οι οποίες θα απογοητεύσουν τους φανατικούς όλων των παρατάξεων. Οπως διαψεύσθηκαν όσοι προ ετών διέβλεψαν εθνικό διχασμό και καταστροφή στο ξεκίνημα της –αυτή κι αν ήταν σφοδρή– σύγκρουσης της κυβέρνησης (Σημίτη) – Εκκλησίας με ηγέτη τον πληθωρικό Χριστόδουλο· το αίτημα διενέργειας δημοψηφίσματος έπεσε στο κενό, εν μέσω πύρινων συλλαλητηρίων και συλλογής υπογραφών πιστών και ψηφοθηρών. Ο μακαριστός Προκαθήμενος, μεταξύ άλλων βροντωδών, είπε «ας λέει ο νόμος ό,τι θέλει, αν ο λαός δεν συναινεί δεν εφαρμόζεται» – δεν παραπέμπει σε συριζαϊκή προεκλογική πομφόλυγα;
Ψυχραιμία λοιπόν. Δόξα τω Θεώ, αίμα δεν θα χυθεί για τα Θρησκευτικά. Οπως συνέβη στα συναρπαστικά γεγονότα του 1901 («Ευαγγελικά») της Αθήνας, όταν η «Ακρόπολις», με διευθυντή τον Βλάση Γαβριηλίδη, δημοσίευσε τα Ευαγγέλια «μεταφρασμένα» από τον Αλέξανδρο Πάλλη στην καθομιλουμένη. Σοκ. Φοιτητές και καθηγητές διέρρηξαν τα ιμάτιά τους, μαζί με ιερείς και πιστούς βγήκαν στους δρόμους, άνοιξαν κεφάλια, η χωροφυλακή έριξε στο ψαχνό, πολλοί νεκροί και μια αλληλουχία γεγονότων που αξίζει να διδάσκεται στα σχολεία – όχι ως κεφάλαιο ενταγμένο στη Θρησκειολογία.
Τα πράγματα είναι πολύ πιο απλά. Το θρησκευτικό συναίσθημα δεν διαπλάθεται από σελίδες εγχειριδίων παπαγαλιστί, είναι σαν δακτυλικό αποτύπωμα. Ενα, κυριολεκτικώς, εξαίρετο δείγμα αγνής σιγουριάς για την επί παντός Υπερθεν πρόνοια εκφράσθηκε από τον καταξιωμένο προπονητή Αγγελο Αναστασιάδη, μετά τη νίκη της νυν ομάδας του Λάρισας επί του Ολυμπιακού: Ευχαριστώ την Παναγιά που φώτισε αυτά τα παιδιά –σημ.: τους ποδοσφαιριστές– να καταλάβουν τις πραγματικές τους δυνάμεις, είπε ο Αγγελος. Διαφέρει από τη φιλολαϊκή διαβεβαίωση θεσμικών παραγόντων του δημόσιου βίου ότι «με τη βοήθεια του Θεού θα τα καταφέρουμε»;