Ως γνωστόν, υπάρχουν μέρη στο ανθρώπινο σώμα που μέσα από την εξελικτική διαδικασία του ανθρωπίνου γένους ατροφούν σταδιακά και εξαφανίζονται όταν δεν έχουν πλέον κάποια χρησιμότητα. Τέτοια εξελικτικά υπολείμματα είναι π.χ. οι τριχοφυΐα του σώματος, οι φρονιμίτες, ο κόκκυγας, οι μύες που κινούν ένα μέρος του αυτιού μας κ.λπ. Ε λοιπόν, ακόμη και το 1979 που τέλειωνα το σχολείο –πριν από σχεδόν 40 χρόνια– το μάθημα των Λατινικών, βασικό μάθημα στο «κλασικό» λύκειο, ήταν για μένα κάτι σαν τους φρονιμίτες. Ενα άχρηστο υπόλειμμα της μαθησιακής διαδικασίας που πλέον δεν είχε καμία χρησιμότητα κι έπρεπε να πάψει να υπάρχει.
Ηταν ένα μάθημα που δεν μπορούσα να παρακολουθήσω ούτε λεπτό, γιατί αισθανόμουν τότε (πόσο μάλλον σήμερα) ότι είναι χάσιμο χρόνου. Κάτι ανούσιο και απολύτως άχρηστο για ένα Ελληνόπουλο 18 χρόνων που δεν σκοπεύει να ακολουθήσει κλασικές σπουδές στην Οξφόρδη και άρα δεν θα χρειαστεί να μιλάει με τους συμφοιτητές του στη γλώσσα της αρχαίας Ρώμης.
Με αυτή την προκατάληψη, μπορείτε να αντιληφθείτε πόσο θετική βρήκα την απόφαση του κ. Γαβρόγλου (ίσως είναι ένα από τα ελάχιστα θετικά σημεία της κυβερνητικής του θητείας) να καταργήσει τα Λατινικά από τη διδασκαλία του σχολείου. Και βέβαια, πόσο μεγάλη έκπληξη ένιωσα βλέποντας κυρίως φιλολόγους –αλλά και πολιτικούς– να διαμαρτύρονται και να μαζεύουν υπογραφές υπέρ της συνέχισης διδασκαλίας του «Regina rosas amat».
Τα επιχειρήματα που ακούστηκαν υπέρ της διατήρησης της διδασκαλίας των Λατινικών τα ξέρετε. Είναι μαζί με τα Αρχαία Ελληνικά μια γλώσσα απαραίτητη για κάποιον που θέλει να έχει βαθιά γνώση του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Οποιος γνωρίζει καλά Αρχαία Ελληνικά και Λατινικά έχει ένα μοναδικό προνόμιο να μπορεί να διαβάσει απευθείας από τις αρχαίες πηγές τα σημαντικότερα κείμενα της παγκόσμιας γραμματείας. Ας προσγειωθούμε, όμως, στην ελληνική πραγματικότητα όπου ένα μεγάλο ποσοστό των μαθητών δεν μπορεί ακόμη και σήμερα να γράψει, να μιλήσει σωστά ελληνικά, αλλά ακόμη και να καταλάβει όλα όσα διαβάζει σε ένα απαιτητικό κείμενο, όπως έχουν επανειλημμένα δείξει διεθνείς έρευνες. Σ’ αυτό το περιβάλλον, είναι γνωστό ότι από τους δέκα μαθητές που διδάσκονται Λατινικά στο σχολείο, οι εννέα βλέπουν το μάθημα ως ακόμη ένα περιττό βάρος και –όπως έκανα κι εγώ ως μαθητής πριν από 40 χρόνια– καταλήγουν να παπαγαλίζουν τον Κικέρωνα λίγες ώρες πριν από τις εξετάσεις για να περάσουν τη βάση. Μέσα στην ασφυκτική πίεση που υφίσταται κάθε μαθητής για να τελειώσει το σχολείο και να μπει σε μια ανώτερη ή ανώτατη σχολή, το να εντρυφήσει στα λατινικά είναι χωρίς αμφιβολία μια περιττή πολυτέλεια.
Σε έναν κόσμο ο οποίος βασίζεται στα μαθηματικά και στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, είναι πραγματικά παράλογο για έναν μαθητή να δαπανήσει μέρος του υπερπολύτιμου χρόνου του για την εκμάθηση λατινικών, όταν θα μπορούσε να τον χρησιμοποιήσει για να μάθει καλύτερη άλγεβρα ή κάποια ζωντανή ξένη γλώσσα που θα είναι πολύ χρησιμότερη στη ζωή του από τα λατινικά. Είναι πολύ πιο γόνιμο για έναν μαθητή που θέλει να διεκδικήσει μια θέση εργασίας στη νέα οικονομία της υψηλής τεχνολογίας –της τεχνητής νοημοσύνης, της βιοτεχνολογίας και της ρομποτικής– να ρίξει το βάρος της μελέτης του για να μάθει code-language (την τεχνική γλώσσα των ηλεκτρονικών υπολογιστών) από το να διαβάζει Βιργίλιο από το πρωτότυπο.
Και εν πάση περιπτώσει ένα κράτος που κοιτάζει μπροστά έχει χρέος να κατευθύνει τους μαθητές σε νέες δεξιότητες, που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των καιρών. Να μάθει τους μαθητές να μπορούν να μιλούν με άνεση μπροστά σε ένα πολυπληθές ακροατήριο με λόγο περιεκτικό και ουσιώδη. Να δημιουργήσει σχολεία και πανεπιστήμια ανοιχτά στον κόσμο, εξωστρεφή, με αποφοίτους που θα μπορούν να σταθούν με άνεση στο εξωτερικό και να γίνουν πολίτες του κόσμου. Η Ελλάδα πρέπει να κάνει το παν για να καλύψει την απόσταση που τη χωρίζει από τις προηγμένες χώρες του κόσμου. Το άλμα αυτό δεν θα γίνει με τα λατινικά. Αλλά ούτε φυσικά και με τις «επιφοιτήσεις» του εκάστοτε υπουργού Παιδείας.