Στις 18/3/1988, στο θέατρο Αμιράλ, επί της οδού Αμερικής, ο Μίκης Θεοδωράκης προλόγισε την 150ή παράσταση του θεατρικού έργου του Ευάγγελου Αβέρωφ, «Η έκρηξη» Ο 29χρονος Κώστας Τασούλας, ο οποίος από το 1980 έως το τέλος της ζωής του Αβέρωφ, το 1990, διετέλεσε ιδιαίτερος γραμματέας του, βρισκόταν ανάμεσα στους θεατές. «Τότε άκουσα τόσο ξεκάθαρα τη διάκριση ανάμεσα στην τέχνη και στην τεχνολογία της πολιτικής» θυμάται ο πρόεδρος της Βουλής.
«Ο Θεοδωράκης, αφού χαρακτήρισε τον Αβέρωφ “ένα ζωντανό κομμάτι της νεότερης ιστορίας μας”, μίλησε για την υποχώρηση των πολιτιστικών αξιών και τον “νεοβαρβαρισμό” που αυτό επιφέρει, για να συνεχίσει μιλώντας για μια νέα τότε αντίληψη που “τείνει να αντικαταστήσει την τέχνη της πολιτικής με την τεχνολογία της πολιτικής. Η τεχνολογία της πολιτικής, ακολουθώντας τα ίχνη του μάρκετινγκ μελετά και απευθύνεται στα πρωτόγονα ένστικτα του ανθρώπου και προσπαθεί να τον κάνει ιδεώδη καταναλωτή πολιτικών εμπορευμάτων”». Συνέχισε, λέγοντας ότι η τέχνη της πολιτικής, που εκφράζει ο Αβέρωφ, είναι η πολιτική που θέλει τον πολίτη «ισχυρό, ενημερωμένο, επαρκή».
Η εικόνα σε αντιδιαστολή με την ουσία της πολιτικής είναι ένα από τα προσφιλή θέματα συζήτησης του κ. Τασούλα. «Πολλοί πολιτικοί φροντίζουν να εμφανίζονται ως άξιοι απλώς με το να γίνονται γνωστοί, κάτι που είναι εύκολο, λόγω της παντοδυναμίας και της ευκολίας της εικόνας. Το δύσκολο είναι να φτιάξουν ένα δρόμο ή ένα γεφύρι ή να ενδυναμώσουν την άμυνα της χώρας, όπως έκανε πρόσφατα ο πρωθυπουργός, ακολουθώντας προφανώς την επιταγή του Περικλή στον Επιτάφιο, που θέλει “τὴν πόλιν καὶ ἐς πόλεμον καὶ ἐς εἰρήνην αὐταρκεστάτην”. Εδώ ευθύνονται και εκείνοι οι πολίτες, που είναι πολλοί, και θεωρούν συνώνυμες τις λέξεις γνωστός και άξιος» λέει.
Δεν αλλάζω συνήθειες, δεν υποκύπτω στις επιταγές της τεχνολογίας. Προτιμώ να ψάχνω στη βιβλιοθήκη, παρά στην οθόνη.
Μήπως ο Αβέρωφ, εκτός από άξιος, θα ήταν και σταρ της εικόνας; Φωτογραφιζόταν με την γκλίτσα του και του άρεσε να λέει ότι ήταν απόγονος τσομπαναραίων. «Αυτό το έλεγε απαντώντας στον Ανδρέα Παπανδρέου που τον χαρακτήριζε “Μαρκήσιο του Μετσόβου”» υπενθύμισε ο κ. Τασούλας. «Ο Αβέρωφ ενέπνεε. Σήμερα αυτό σπανίζει. Εχουμε, όμως πολλούς influencers» λέει με παιγνιώδες χαμόγελο. «Δεν ξέρω αν ο Αβέρωφ θα ήταν σήμερα σταρ της εικόνας και του Facebook. Τη δεκαετία του ’70 έγραψε ένα βιβλίο, το “Περασμένα και Τωρινά”. Στο βιβλίο αυτό διαβάζουμε ότι ο Καραϊσκάκης επέστρεψε στη ζωή τη δεκαετία του ’70 και έπιασε κουβέντα με χίπις ή σχολιάζει τις πολυκατοικίες. Κατ’ αναλογίαν, μπορείς να κάνεις λογοτεχνικές υποθέσεις για το τι θα έλεγε ο Αβέρωφ σήμερα, αλλά στην πολιτική δεν υπάρχει “εάν”. Πάντως πιστεύω ότι αν εκείνη η γενιά ζούσε σήμερα, η εποχή μας θα ήταν διαφορετική, θα ήταν καλύτερη, σοβαρότερη και όχι τόσο ρευστή. Η παρουσία αυτών των ανθρώπων θα άλλαζε και το σήμερα»
Oταν ο Αβέρωφ έγινε πρόεδρος της Ν.Δ. το 1981, οι νεολαίοι υποστηρικτές του φώναζαν στις πολιτικές συγκεντρώσεις του το σύνθημα: «Αβέρωφ-Τοσίτσα / Βάρα με την γκλίτσα» Hταν και ο Κώστας Τασούλας, ως ένθερμος Αβερωφικός, ένας από τους νεολαίους που φώναζαν το σύνθημα; «Οχι. Δεν το έχω φωνάξει, γιατί δεν λειτουργούσα ποτέ ως “οργισμένος” νέος. Είχα πάντα μια περίεργη, κάπως παρωχημένη νοοτροπία που με έκανε πιο απόμακρο και συγκρατημένο». Τον ρωτώ αν στις επόμενες δεκαετίες άρχισε να εκμοντερνίζεται. «Αντίθετα, έχω χειροτερέψει απίστευτα, αλλά δεν μπορώ να αλλάξω. Δεν αλλάζω συνήθειες, δεν υποκύπτω στις επιταγές της τεχνολογίας. Προτιμώ να ψάχνω στη βιβλιοθήκη, παρά στην οθόνη. Οπως προτιμώ και την προσωπική επαφή με τους πολίτες. Χρησιμοποιώ ακόμη ένα προπολεμικό κινητό Nokia, μάλλον γιατί δεν είμαι των διαρκώς ακαριαίων αντιδράσεων που η κοινότητα της υπερσύγχρονης τεχνολογίας ακολουθεί. Αρα δεν έχω Facebook, ούτε Twitter, ούτε κάνω σέλφι».
Ο Μπίσμαρκ
Την προηγούμενη ημέρα είχε παραστεί στα εγκαίνια της έκθεσης «Κάλλος – Η υπέρτατη ομορφιά» στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Δηλώνει εντυπωσιασμένος. Παρατηρώ ότι η πολιτική δεν διακρίνεται για το κάλλος και την υπέρτατη ομορφιά της. «Η πολιτική είναι η τέχνη που η υπέρτατη ομορφιά της βρίσκεται στο δημιουργείν και όχι στο φαίνεσθαι». Δύσπιστος καθώς είμαι, αντιτείνω τη ρήση του Μπίσμαρκ: «Οι νόμοι είναι σαν τα λουκάνικα. Καλύτερα μη ρωτάτε πώς φτιάχνονται».
Είχε δίκιο ο Μπίσμαρκ; Ο πρόεδρος της Βουλής, όπου ψηφίζονται όλοι οι νόμοι, δεν πέφτει εύκολα σε παγίδες. «Μπορεί να είχε δίκιο ο Μπίσμαρκ, αλλά μόνο επί Μπίσμαρκ! Οι σύγχρονες δημοκρατίες έχουν άπλετη διαφάνεια που ενίοτε κυριαρχεί και της αποτελεσματικότητας. Από τα μέσα του 2019 και έως σήμερα, παρά την πανδημία, έχουν ψηφιστεί 220 νόμοι και έχουν συζητηθεί 1.529 επίκαιρες ερωτήσεις, με μόνο δύο αδικαιολόγητες απουσίες υπουργών! Εργαζόμαστε και εντατικά και γόνιμα και προσεκτικά στη Βουλή. Καταφέραμε, παρά την πανδημία, να δώσουμε τον λόγο σε όσους βουλευτές το ήθελαν καταφεύγοντας στη σύγχρονη τεχνολογία, γιατί πολλοί παρεμβαίνουν από το γραφείο τους ή από το σπίτι τους. Το ανώτατο όριο παρουσίας συναδέλφων στην Ολομέλεια είναι οι 120, και θα αυξηθεί σημαντικά γιατί έχουν εμβολιαστεί ήδη 295 βουλευτές». Και ποιοι είναι οι πέντε αρνητές; «Μην προσπαθείτε να βγάλετε λαβράκι. Κάποιοι μπορεί να μην έπρεπε να εμβολιαστούν για συγκεκριμένους λόγους υγείας. Μακάρι να ήταν το επίπεδο εμβολιασμού στην ευρύτερη κοινωνία, στατιστικά, στο επίπεδο της Βουλής».
Η συνάντηση
Ο Κώστας Τασούλας δεν αλλάζει το αγαπημένο του εστιατόριο, το «Φάτσιο»στο Παγκράτι (Ευφρονίου 5-7), το γνωστό κλασικό εστιατόριο με τα πολίτικα μαγειρευτά και τα εκλεκτά πιάτα «της ώρας» Ενα εστιατόριο με διακόσμηση καλού γούστου, εποχής, που δεν έχει μουσική, για να ενθαρρύνει την ηρεμία, τη χαμηλόφωνη συζήτηση και την απόλαυση στο φαγητό. Ο πρόεδρος δεν έχει «δικό του»τραπέζι. Επιλέγει κάθε φορά διαφορετικό. Αυτή τη φορά επέλεξε ένα τραπέζι δίπλα στην τζαμαρία της πρόσοψης, που ήταν ανοιχτή. Παρήγγειλε χταποδάκι και ντολμάδες, εγώ προτίμησα παγιάρ. Το γεύμα, πρώτης ποιότητας, συνοδεύτηκε από λευκό κρασί και έκλεισε με φρούτα, σπιτικούς μπακλαβάδες και εσπρέσο. Σύνολο: 61 ευρώ.
«Eνας σοβαρός άνθρωπος…»
«Εχω μια γενικότερη αντίθεση με την ένταση. Δεν μπορώ να αποδεχθώ ότι η προσφορά προς την πατρίδα περνάει μέσα από την υπερένταση, η οποία προφανώς προκαλείται από άλλα κίνητρα». Συζητάμε για την πολιτική και τις εντάσεις της, τις συγκινήσεις και τις απογοητεύσεις της. «Οι πολίτες των Ιωαννίνων με έχουν εκλέξει εννέα φορές αδιάκοπα βουλευτή, κάτι που δεν είναι συνηθισμένο. Ευγνωμονώ τον λαό των Ιωαννίνων γι’ αυτό». Την επομένη του γεύματος πήγε στον Πλατανιά Χανίων για να μιλήσει στα αποκαλυπτήρια της προτομής του Νικολάου Ρενιέρη, που ήταν ο πρόεδρος της Βουλής στη Συνέλευση της Τροιζήνας. Μου λέει τι θα πει για τον Ρενιέρη. Τον διακόπτω. Τι θα ήθελε να πουν γι’ αυτόν σε 100 χρόνια; «τι ήταν ένας σοβαρός άνθρωπος». Μόνο αυτό; «Γιατί, λίγο είναι αυτό;».
Ο πρωθυπουργός θα κερδίσει ξανά σαν να κερδίζει για πρώτη τετραετία
Μία ημέρα πριν από τη συνάντησή μας το Διοικητικό Εφετείο Αθηνών οριστικοποίησε τον ανάδοχο ενός σημαντικού έργου της Βουλής. Πρόκειται για την πλήρη αποκατάσταση της αρχικής λειτουργίας του ιστορικού και διατηρητέου νεότερου μνημείου του συγκροτήματος της Μπενακείου Βιβλιοθήκης. Το κτίριο της Μπενακείου Βιβλιοθήκης, ιδιοκτησίας της Βουλής των Ελλήνων, βρίσκεται στη συμβολή των οδών Κολοκοτρώνη και Ανθίμου Γαζή, στη δυτική πλευρά του κτιρίου της Παλαιάς Βουλής, με το οποίο αποτελούν αξιόλογο αρχιτεκτονικό σύνολο. «Θα ενισχυθεί ο παιδευτικός χαρακτήρας της Βουλής» τονίζει.
Ποια άλλα έργα έχουν γίνει αυτήν τη διετία; «Το πιο σημαντικό έργο είναι η ενεργειακή αναβάθμιση του κτιρίου της Βουλής. Αλλάξαμε όλα τα κουφώματα και όλο το κλιματιστικό σύστημα με σύγχρονο και οικολογικό τρόπο. Κατορθώνουμε μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος κατά 50%» Ο κ. Τασούλας δηλώνει εχθρός της ευθυνοφοβίας και των καθυστερήσεων. «Ευτυχώς, χάρη σε ένα νόμο που έφερε πρόσφατα στη Βουλή ο υπουργός Δημοσίων Eργων Κώστας Καραμανλής, διευκολύνεται η ροή των δημοσίων έργων και των κρατικών προμηθειών χωρίς να μειώνονται οι εγγυήσεις διαφάνειας»
Θα κερδίσει η Ν.Δ. δεύτερη τετραετία; «Η Ν.Δ. ψηφίστηκε το 2019 με συγκεκριμένη ατζέντα, την οποία υλοποιεί, αλλά κλήθηκε ταυτόχρονα να αντιμετωπίσει απρόβλεπτα, απολύτως εξωγενή, σοβαρά γεγονότα, όπως η πανδημία και η τουρκική επιθετικότητα. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης τα καταφέρνει σε όλα, στα προγραμματισμένα, αλλά και στα έκτακτα που κατέκλυσαν την επικαιρότητα, και γι’ αυτό πιστεύω ότι οι πολίτες στα μέσα του 2023 θα ανανεώσουν την εμπιστοσύνη τους στη Ν.Δ. Σαν να πρόκειται να ψηφίζουν τον Μητσοτάκη για πρώτη τετραετία».
Φυσικά, δεν γνωρίζουμε τι άλλο απρόβλεπτο μας επιφυλάσσει η επόμενη διετία. Οι επόμενες δύο εβδομάδες, όμως, μας επιφυλάσσουν τη σύνοδο των προέδρων των Κοινοβουλίων των χωρών του Συμβουλίου της Ευρώπης, που για πρώτη φορά θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα στις 21 και 22 Οκτωβρίου. «Είχα διεκδικήσει αυτή τη σύνοδο στο Στρασβούργο το φθινόπωρο του 2019, όταν πρωτοπήγα ως πρόεδρος της Βουλής. Ζήτησα η ανά διετία σύνοδος να πραγματοποιηθεί το 2021 στην Ελλάδα λόγω και της συμπληρώσεως των 200 ετών από την Επανάσταση του 1821. Θα έλθουν 45 πρόεδροι εθνικών κοινοβουλίων στην Αθήνα και το θέμα, καθορισμένο εδώ και μία διετία, είναι η συμβολή των εθνικών κοινοβουλίων στην προστασία του περιβάλλοντος» Η προστασία του περιβάλλοντος βρίσκεται πλέον στην πρώτη θέση της ατζέντας σε όλη την Ευρώπη. Μήπως υπερβάλλουμε; «Καθόλου. Σε μια περιβαλλοντικά “έρημη χώρα”, για να χρησιμοποιήσω τον τίτλο του έργου του Eλιοτ που μετέφρασε ο Σεφέρης, ποια πολιτική μπορεί να ασκηθεί;»
