«Γεια σας, κ. Ρουσόπουλε. Συγχαρητήρια!» είπε ένας νεοεισερχόμενος πελάτης στην ταβέρνα της Αργυρούπολης, όπου βρεθήκαμε την Τρίτη με τον πρώτο Ελληνα που εξελέγη ομόφωνα ο 35ος πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης. Δεν ήταν ο μόνος που τον συνεχάρη. Στην παρουσίαση του βιβλίου του Δημήτρη Τσιόδρα τη Δευτέρα το βράδυ, όπου ήταν ομιλητής, δέχθηκε εκατοντάδες «μπράβο» για το νέο του αξίωμα από τους –επώνυμους και μη– παρευρισκομένους. Πριν από 20 χρόνια ήταν σ’ έναν κλίβανο υψηλών θερμοκρασιών αντιπαράθεσης, ταυτισμένος με τον Κώστα Καραμανλή ως κυβερνητικός εκπρόσωπος και αργότερα υπουργός. Τώρα, το σύνολο του ελληνικού πολιτικού κόσμου ομονόησε για την επιτυχία που εγγράφεται στο εθνικό μητρώο.
Θα πει κανείς ότι η επανεκλογή του στη Βουλή το 2019 ήταν ένα είδος δικαίωσης για τα δέκα «πέτρινα χρόνια» που επέλεξε να περάσει εκτός πολιτικής. Αποχώρησε για να υπερασπιστεί τον εαυτό του ως κατηγορούμενος για την υπόθεση του Βατοπεδίου, η οποία αφορούσε την απόδοση της λίμνης Βιστωνίδας στην αγιορείτικη μονή. Αθωώθηκε από τη Δικαιοσύνη το 2017. Η θέση του προέδρου της Συνέλευσης, στην οποία ψηφίστηκε από 46 κράτη-μέλη, ανάμεσα στα οποία και χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν, είναι μια αναγνώριση διεθνούς βεληνεκούς. Αναρωτήθηκα πώς αισθάνεται άραγε κάποιος σε αυτά τα γυρίσματα που επιφυλάσσει η πολιτική. Πώς στέκεσαι μπροστά σε αυτούς που κάποτε σου πέταξαν λάσπη και τώρα σε χτυπούν στην πλάτη;
Απέφυγα τον πειρασμό να το θέσω ως πρώτη ερώτηση διότι προείχε μια άλλη: Τι είναι αυτός ο θεσμός που ιδρύθηκε το 1949 με πολιτική αλλά και με συμβολική ισχύ; «Είναι ο πρώτος με πανευρωπαϊκή εμβέλεια, ως ιδέα του Τσώρτσιλ, του Αντενάουερ και άλλων πολιτικών που είχαν μετά κομβικό ρόλο στη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ανθρακα και Χάλυβα. Συμπυκνωμένα θα μπορούσαμε να πούμε πως θεωρείται ως ο “ΟΗΕ της Ευρώπης” με 612 τακτικά και αναπληρωματικά μέλη από εκλεγμένους εθνικά βουλευτές 46 κρατών, ανάμεσα στα οποία και τα 27 που συναπαρτίζουν την Ευρωπαϊκή Ενωση. Εστιάζει στην προάσπιση της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου. Παράγει συμβάσεις για εξαιρετικά σημαντικά θέματα, όπως η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την ισότητα των δικαιωμάτων ανδρών και γυναικών. Τώρα ετοιμάζεται η Σύμβαση για την Τεχνητή Νοημοσύνη. Η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου εκλέγει επίσης τους δικαστές στο Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων».
Σε ηλικία 15 ετών, στην ερώτηση «τι θες να γίνεις;» είχα απαντήσει «δημοσιογράφος». Και στην ερώτηση «ένα άπιαστο όνειρο;» είχα γράψει δίπλα τη λέξη «πολιτική».
Η εκπροσώπηση κάθε χώρας είναι αναλογικά με τον πληθυσμό της. Σημαντικό ρόλο παίζουν και οι εννέα επιτροπές του Συμβουλίου. Ο ίδιος είχε χρηματίσει πρόεδρος της Επιτροπής Μετανάστευσης της Συνέλευσης, ενώ ως αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος είχε και την προεδρία υποσυνεδριάσεων για τη σύνταξη εκθέσεων που αφορούν σημαντικά ζητήματα. Σε κάποιες από αυτές κατάφερε με ψυχραιμία να εξισορροπήσει πολύ σύνθετες καταστάσεις. «Αυτή η προϋπηρεσία έπαιξε οπωσδήποτε ρόλο για να μπορέσω να διεκδικήσω τη θέση με επιτυχία, διότι είχα δώσει δείγματα γραφής, με γνώριζαν, είχα συνεπείς παρουσίες και εμπλοκή σε θέματα που ορισμένες φορές έφερναν και την Ελλάδα σε δύσκολη θέση, όπως λ.χ. τα push backs. Εχει σημασία να μπορεί κανείς να τα χειριστεί με ευθύτητα και αποτελεσματικότητα, ώστε να διακρίνουν οι υπόλοιποι ότι θέλει να υπερασπίζεται και τις ευρωπαϊκές αξίες, όχι μόνον τη χώρα του. Θεωρώ ότι αυτό το κατάφερα», τονίζει.
Βοήθησε η πρότερη θητεία στη δημοσιογραφία και στην πολιτική για να αναπτύξει διαπραγματευτικές ικανότητες; «Και βέβαια. Είχα γνωρίσει και συναναστραφεί μεγάλες προσωπικότητες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ηγέτες που άφησαν το αποτύπωμά τους στην Ιστορία. Παρατηρώντας τους μαθαίνεις πολλά, αλλά και σίγουρα διαβάζοντας συνεχώς – ήμουν και παραμένω φανατικός αναγνώστης», είπε πίνοντας μια γουλιά λευκό κρασί. Αναρωτήθηκα τι είναι αυτό που έκανε έναν εξαιρετικά επιτυχημένο δημοσιογράφο τόσο στα έντυπα όσο και στην τηλεόραση να περάσει στην άλλη όχθη. Διότι, κακά τα ψέματα, στην Ελλάδα οι εκπρόσωποι του Τύπου είναι πολύ περισσότερο στο απυρόβλητο σε σχέση με τους πολιτικούς. Οταν διαβούν τον Ρουβίκωνα, εντείνεται η αίσθηση της κοινωνίας περί συγκοινωνούντων δοχείων και στοχοποιούνται περισσότερο. Οπότε;
«Οταν έγινα υπουργός, ένας από τους καθηγητές μου από το γυμνάσιο της Καισαριανής όπου αποφοίτησα, ο φιλόλογος Βασίλης Ποτιός, δάσκαλος-πρότυπο για εμένα, μου έστειλε ένα ερωτηματολόγιο το οποίο είχα συμπληρώσει σε ηλικία 15 ετών: Στην ερώτηση “τι θες να γίνεις;” είχα απαντήσει “δημοσιογράφος”. Και στην ερώτηση “ένα άπιαστο όνειρο;” είχα γράψει δίπλα τη λέξη “πολιτική”. Ηταν κάτι που το είχα μέσα μου από μικρός, συν του ότι η γενιά μου, μεγαλώνοντας τη δεκαετία του 1970, είχε πολύ έντονη σχέση με την πολιτική. Ο πατέρας μου, ταχυδρόμος στο επάγγελμα, είχε πολεμήσει στον Εμφύλιο απέναντι στον αδελφό του, όπως έγινε σε πολλές ελληνικές οικογένειες. Μεγάλωσε εμένα και τα πολλά αδέλφια μου με την αρχή ότι ο εθνικός διχασμός είναι ό,τι χειρότερο μπορεί να συμβεί. Πίστευε στη συναίνεση, όχι στην πόλωση, κάτι που μου πέρασε και εμένα».
Υπέμεινε πολλά η Μάρα. Περάσαμε χέρι χέρι τη δοκιμασία
Υπήρχε πικρία αυτά τα δέκα χρόνια; «Ναι, φυσικά και υπήρξε. Πέρασα από δύο εξεταστικές και μία προανακριτική επιτροπή από δύο κυβερνήσεις, παραλίγο να παραπεμφθώ στο Ειδικό Δικαστήριο, είχα συνεχείς επιθέσεις για μεγάλο χρονικό διάστημα. Βέβαια, στην Ολομέλεια της Βουλής ψήφισαν υπέρ της αθώωσής μου το ΚΚΕ, ο ΣΥΡΙΖΑ, ο ΛΑΟΣ και κάποιοι από το ΠΑΣΟΚ, δηλαδή οι πολιτικοί μου αντίπαλοι. Θεωρώ όμως ότι το χειρότερο είναι αυτό που υπέστησαν η σύζυγός μου και τα παιδιά μου. Θυμάμαι τον γιο μου να μου λέει: “Μπαμπά, μη με πας σχολείο διότι είναι πολλοί φωτογράφοι και δεν θέλω”. Η δε Μάρα με γνώρισε ενώ ήταν δημοσιογράφος, είχε τελειώσει τη Νομική, πήγε να κάνει μεταπτυχιακά στην Αγγλία, εργάστηκε στο BBC. Αφού είχα μπει στην πολιτική το 2000, θυμήθηκαν να αναρωτιούνται κάποιοι “γιατί δουλεύει στην τηλεόραση η γυναίκα του υπουργού”. Η Κριστίν Οκράν και η Αν Σινκλέρ στη Γαλλία δέχθηκαν και εκείνες επιθέσεις για τους συζύγους τους. Αλλά όχι μόνο συνέχισαν να κάνουν τη δουλειά τους, απέκτησαν ακόμη υψηλότερες θέσεις από αυτές που είχαν».
«Υπέμεινε πάρα πολλά η Μάρα», συνεχίζει. «Περάσαμε χέρι χέρι τη δοκιμασία. Μείναμε εντελώς άνεργοι και οι δύο. Χρειάστηκε τότε να πουλήσω τη μισή μου περιουσία που είχα αποκτήσει από τη δουλειά μου ως δημοσιογράφος. Οταν απομακρύνθηκα από την πολιτική, εκείνη ξεκίνησε πάλι από την αρχή, από μια εκπομπή σ’ ένα μουσικό ραδιόφωνο, πήγε σε ένα σάιτ, έγινε παρουσιάστρια σε δελτίο ειδήσεων και έφτασε τώρα να είναι και η μόνη γυναίκα διευθύντρια ειδήσεων σε ιδιωτικό τηλεοπτικό κανάλι. Αυτό που με κρατούσε ήρεμο αυτήν τη δεκαετία ήταν η ακλόνητη πίστη μου ότι θα δικαιωθώ. Πείτε ότι συνδέεται και με τις θρησκευτικές μου πεποιθήσεις. Και όντως συνέβη. Ο κόσμος με επανεξέλεξε, από τότε που επέστρεψα, δύο φορές, ενώ έλειπα δέκα χρόνια. Τώρα ήρθε με σκληρή δουλειά αυτή η θέση. Νομίζω όμως ότι, πάνω από όλα, αυτό που με κρατούσε όρθιο δεν ήταν μόνον η καθαρή μου συνείδηση, αλλά η αίσθηση ότι μπήκα στην πολιτική για να προσφέρω. Διότι ως δημοσιογράφος και αναγνωσιμότητα είχα και χρήματα έβγαζα παραπάνω. Παρά τα όσα πέρασα, πάντως, η αγάπη μου για την πολιτική δεν φθάρηκε. Ισως διότι ως πολιτικός υπάρχουν στιγμές που κραυγάζεις και δεν σε ακούει κανείς και στιγμές που ψιθυρίζεις και σε ακούν όλοι. Ευτύχησα να τα ζήσω και τα δύο…».
«Με έσβηναν»
Τις πταίει για όλα αυτά που συμβαίνουν στην ελληνική πολιτική σκηνή με υποθέσεις τύπου Βατοπέδι ή Novartis; «Ο λαός λέει ότι το ψάρι βρωμάει από το κεφάλι. Είναι όμως έτσι; Ο λαός δεν έχει καμία ευθύνη γι’ αυτούς που ψηφίζει; Εξαιρείται; Ποιος φέρνει στην εξουσία τους λαϊκιστές; Θεωρώ ότι όποιος πολιτεύεται δείχνει αργά ή γρήγορα τι πρεσβεύει. Εδωσα το προσωπικό μου παράδειγμα όταν υπερασπίστηκα τις αρχές μου και ανέλαβα το τίμημα. Σήμερα έχω την ηθική ικανοποίηση για τη στάση που τήρησα. Και αυτό ήταν το κέρδος από την τεράστια δοκιμασία που πέρασα. Θυμάμαι, όταν έσκασε η υπόθεση του Βατοπεδίου, πόσοι από το κόμμα μου –και όχι μόνο– με κοιτούσαν με μισό μάτι, δεν ήθελαν να με ξέρουν. Κάποιοι κοντινοί μου, μάλιστα, έσβηναν από το Διαδίκτυο φωτογραφίες που ήμασταν πλάι πλάι. Το αστείο είναι επίσης ότι ορισμένοι εξ αυτών ήταν οι πρώτοι που με συνεχάρησαν για τη νέα μου θέση».
Η συνάντηση
Γευματίσαμε στις «Μικρές Κυκλάδες» στην Αργυρούπολη, ένα αγαπημένο στέκι του Θόδωρου Ρουσόπουλου, το οποίο προτιμά διότι είναι χρόνια φίλος με τον ιδιοκτήτη. Τον περιποιούνται ιδιαίτερα για έναν ακόμη λόγο. Η «κληρονομιά» της πολυετούς δοκιμασίας του στην πολιτική ήταν μια εκκολπωματίτιδα που του επιβάλλει να προσέχει ιδιαίτερα τη διατροφή του. «Το έντερο είναι ο δεύτερός μας εγκέφαλος», μου είπε τσιμπολογώντας ένα ψητό ψάρι, ενώ εγώ πήρα ένα εξαιρετικό ριζότο με καραβίδες. Στο τέλος επέμενε να αναλάβει τον λογαριασμό.
Οι σταθμοί του
1963 – Γεννιέται στην Κυπαρισσία.
1981 -Σπουδάζει δημοσιογραφία, εργάζεται στην «Ελευθεροτυπία».
1989 – Γνωρίζει τη μέλλουσα σύζυγό του Μάρα Ζαχαρέα.
1996 – Γεννιέται ο γιος του Βασίλης.
2000 – Γεννιέται η κόρη του Αννα και μπαίνει στην πολιτική.
2004 – Εκλέγεται βουλευτής και ορκίζεται υπουργός Επικρατείας της κυβέρνησης Καραμανλή.
2014 – Διδάκτωρ Ιστορίας του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου.
2019 – Επανέρχεται στην πολιτική.
2024 – Γίνεται ο πρώτος Ελληνας πολιτικός που εκλέγεται πρόεδρος σε μεγάλο διεθνή οργανισμό.