O δρ Aντονι Φάουτσι είναι ο πλέον γνωστός ειδικός στο ζήτημα της πανδημίας. Οχι μόνο στις ΗΠΑ, αλλά παγκοσμίως. Εχοντας εργαστεί δίπλα σε όλους τους προέδρους από τον Ρέιγκαν και μετά, έπαιξε ηγετικό ρόλο στην αντιμετώπιση του AIDS και κατόπιν του Eμπολα. Στην περίπτωση της COVID-19, η αποστολή του ήταν πολύ πιο δύσκολη. Είχε απέναντί του έναν πρόεδρο που στην αρχή δεν πίστευε ότι ο ιός ήταν πραγματική απειλή και έπρεπε να αντιμετωπίσει τις θεωρίες συνωμοσίας, την άρνηση πολλών συμπατριωτών του να φορέσουν μάσκα, ακόμη και απειλές εναντίον της ζωής του. Ο ίδιος λέει, όταν τον ρώτησα σχετικά, ότι τα έβγαλε πέρα γιατί επικεντρώθηκε στη δουλειά του και κρατούσε πάντοτε στο μυαλό του πως εχθρός είναι ο ιός.
Σε αυτή τη συνέντευξη, πάντως, θα βρείτε απαντήσεις σε μία σειρά από καίρια ερωτήματα που μας απασχολούν όλους. Πόσο επικίνδυνες είναι οι μεταλλάξεις, πόσο ασφαλή είναι τα εμβόλια, αν θα υπάρξει αποτελεσματική θεραπεία για την COVID-19, πότε θα μπορούμε να πούμε ότι κερδίσαμε τη μάχη, πότε θα σταματήσουμε να φοράμε μάσκες, πότε θα ταξιδεύουμε και πώς θα ετοιμαστούμε για την… επόμενη πανδημία.
Ο δρ Φάουτσι έχει έναν εκπληκτικό τρόπο να εξηγεί περίπλοκα επιστημονικά ζητήματα. Γι’ αυτό άλλωστε είναι το πιο αναγνωρίσιμο πρόσωπο, με τεράστια αξιοπιστία για τα θέματα της δημόσιας υγείας. Ομολογώ ότι ήθελα πολλούς μήνες τώρα να κάνω αυτή τη συνέντευξη γιατί αυτός ο άνθρωπος έμοιαζε πραγματικός ήρωας, καθώς χειριζόταν μία κρίση χωρίς προηγούμενο μέσα σε σουρεαλιστικές συνθήκες. Μου είχε κάνει εντύπωση ένα ντοκιμαντέρ γι’ αυτόν, πριν από την CΟVID. Τον έδειχνε με πλήρη προστατευτική στολή, να εξετάζει μια ασθενή με Εμπολα, την εποχή που εθεωρείτο η πιο θανατηφόρος ασθένεια. Τον ρώτησαν γιατί το έκανε και αν φοβήθηκε. Απάντησε ότι φοβήθηκε και πως η σύζυγός του σχεδόν τον χώρισε επειδή πήρε αυτό το ρίσκο. Συμπλήρωσε, όμως, «ήταν σημαντικό για μένα να δουν οι συνεργάτες μου ότι έπαιρνα εγώ, ως ηγέτης της ομάδας, το ρίσκο να εξετάσω την ασθενή. Η ηγεσία έχει το κόστος της».
– Επιτρέψτε μου να σας ρωτήσω, πρώτα απ’ όλα, πόσο ανησυχείτε για τις διάφορες παραλλαγές του ιού. Είναι απλώς πιο μεταδοτικές, είναι πιο θανατηφόρες, πιο επικίνδυνες; Ποια είναι η εκτίμησή σας;
– Υπάρχουν πολλές παραλλαγές. Τις εξετάζουμε όλες σοβαρά. Κάποιες μας ανησυχούν λιγότερο από άλλες, ενώ οι δυνατότητες άλλων μάς προβληματίζουν περισσότερο και θέλουμε να διασφαλίσουμε ότι το εμβόλιο τις καλύπτει. Για παράδειγμα, η παραλλαγή που είναι πιο διαδεδομένη είναι της Νοτίου Αφρικής, αυτή που ονομάζουμε Β1351. Γνωρίζουμε ότι αυτή η παραλλαγή όχι μόνο είναι πιο μεταδοτική, αλλά επίσης, όσον αφορά την προστασία που θα περιμέναμε από τα μονοκλωνικά αντισώματα, η αποτελεσματικότητα είναι μειωμένη, αν όχι ανύπαρκτη. Αλλά και τα αντισώματα από τα εμβόλια έχουν περίπου πέντε φορές μικρότερη αποτελεσματικότητα όσον αφορά την ικανότητά τους για περιορισμό του μεταλλαγμένου ιού. Αυτά είναι τα απογοητευτικά νέα.
Ωστόσο, αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι κάποια εμβόλια, για παράδειγμα τα εμβόλια mRNA της Moderna και της Pfizer, και της Johnson&Johnson, και πάλι προστατεύουν πολύ καλά από πολύ βαρύτερες καταστάσεις, όπως η εισαγωγή στο νοσοκομείο ή ο θάνατος. Αλλα εμβόλια, όμως, μπορεί να μην είναι τόσο αποτελεσματικά όσον αφορά αυτήν την παραλλαγή του ιού.
Βεβαίως, υπάρχουν και άλλες παραλλαγές, όπως, για παράδειγμα, η Β117, που ξεκίνησε στο Ηνωμένο Βασίλειο. Γνωρίζουμε ότι είναι πολύ μεταδοτική από άνθρωπο σε άνθρωπο. Ωστόσο, τα εμβόλια δείχνουν καλή αποτελεσματικότητα, παρ’ όλη τη μεταδοτικότητά της.
Από την άλλη, παραλλαγή της Βραζιλίας μοιάζει πολύ με εκείνη της Νοτίου Αφρικής.
Τέλος, έχουμε και κάποιες παραλλαγές στις Ηνωμένες Πολιτείες. Μία στην Καλιφόρνια, τη Β1427/Β1429 και μία στη Νέα Υόρκη, τη B1526, οι οποίες μας προβληματίζουν γιατί είναι ιδιαίτερα μεταδοτικές και μειώνουν σε ένα βαθμό, όχι μεγάλο, την αποτελεσματικότητα των εμβολίων. Το συμπέρασμα είναι πως πρέπει να τις αντιμετωπίσουμε με μεγάλη σοβαρότητα. Κάποιες είναι πιο προβληματικές από άλλες. Αλλά πρέπει να συνεχίσουμε να παρακολουθούμε, δηλαδή να κάνουμε γενετική και γονιδιωματική αλληλουχία των στελεχών που υπάρχουν σε κάθε χώρα. ∆εν θα με εξέπληττε αν η Ελλάδα είχε τις δικές της παραλλαγές, τις οποίες πρέπει να απομονώσει, για να σιγουρευτεί ότι τα εμβόλια που χρησιμοποιεί είναι πράγματι αποτελεσματικά στις μεταλλάξεις.
– Εχει γίνει πολλή κουβέντα σχετικά με τις πιθανές παρενέργειες των εμβολίων. Από όσα γνωρίζετε έως τώρα, ποιες είναι οι ανησυχίες σας σχετικά με αυτό το θέμα;
– Η ανησυχία μου είναι ελάχιστη. Και ο λόγος που το λέω αυτό είναι ότι οι δοκιμές που έγιναν στις ΗΠΑ με τα εμβόλια mRNA της Pfizer και της Moderna έδειξαν πως είχαν 94% έως 95% αποτελεσματικότητα και η αντιδραστικότητα είναι ελάχιστη. Μετά τη χορήγηση της πρώτης δόσης, υπάρχει κάποιος πόνος στο χέρι που διαρκεί περίπου 24 ώρες. Υπάρχει μεγαλύτερη αντιδραστικότητα στη δεύτερη δόση. Εμφανίζεται ύστερα από 21 μέρες για τη Pfizer και 28 για τη Moderna. Μετά τη χορήγηση της δεύτερης δόσης, υπάρχουν συμπτώματα κούρασης, πόνοι, ρίγη και ίσως λίγος πυρετός. Αυτό διαρκεί για τους περισσότερους περίπου 24 ώρες. Σε κάποιους μπορεί να διαρκέσει λίγο περισσότερο, αλλά στην πλειοψηφία τα συμπτώματα αυτά υποχωρούν ύστερα από 24 ώρες.
– Oλοι μου ζήτησαν να σας ρωτήσω, αν έπρεπε να διαλέξετε, ποιο εμβόλιο θα προτιμούσατε;
– Ξέρεις, δεν έχει τόση σημασία για μένα. Oλα νομίζω. Αυτά που έχουν εγκριθεί για έκτακτη χορήγηση στις ΗΠΑ είναι της Moderna, της Pfizer και της Johnson&Johnson. Θα έκανα όποιο εμβόλιο ήταν άμεσα διαθέσιμο. ∆εν θα περίμενα κάποιο συγκεκριμένα. Αν έμπαινα σε μια κλινική, θα έκανα όποιο είχαν διαθέσιμο εκείνη τη στιγμή. Αν έμπαινα σε άλλη κλινική, και είχαν κάποιο άλλο, θα έκανα αυτό. Κάποια έχουν περισσότερα πλεονεκτήματα. Της Johnson&Johnson, για παράδειγμα, είναι μιας δόσης οπότε δεν χρειάζεται υψηλή ψύξη, διότι μπαίνει απλώς στο ψυγείο. Mπορεί σε κάποια μέρη στην Ελλάδα να είναι πιο δύσκολο να αποσταλούν όσα εμβόλια χρήζουν βαθείας ψύξης. Από αυτήν την άποψη, μπορεί να είναι απλούστερο να χρησιμοποιηθούν αυτά που είναι πιο εύκολα στη χρήση. Ενώ εάν βρίσκεσαι στην Αθήνα και εφόσον έχεις επιλογή, μπορεί να θέλεις να διαλέξεις κάποιο που δίνεται σε δύο δόσεις. Oμως και τα τρία εμβόλια είναι πραγματικά πολύ αποτελεσματικά.
Να φοράτε πάντα μάσκα
– Υπάρχει μια μεγάλη συζήτηση εδώ στην Ελλάδα, γιατί βιώνουμε ένα τρίτο κύμα. Και υπάρχει μια συζήτηση για το αν πρέπει να ανοίξουν τα σχολεία, τα καταστήματα λιανικής, για την κυκλοφορία στους δρόμους και λοιπά. Ποια είναι η σύστασή σας; Ποια είναι η πρότασή σας;
– ∆εν γνωρίζω ποιο είναι το επίπεδο της αύξησης σε σχέση με το ποσοστό θετικότητας. Ξέρετε, στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουμε μπλε, κίτρινες, πορτοκαλί και κόκκινες ζώνες. Ετσι, εάν βρίσκεστε στην πολύ πολύ κόκκινη ζώνη, πρέπει να είστε πολύ αυστηροί με τα μέτρα δημόσιας υγείας. Είναι απαραίτητο, ξέρετε. Να μη λειτουργεί η εστίαση σε κλειστούς χώρους, τα γυμναστήρια να παραμένουν κλειστά και να λαμβάνονται παρόμοια μέτρα όπου κρίνεται απαραίτητο.
Ακόμα και αν φτάσετε σε πιο μετριοπαθή νούμερα, υπάρχουν τέσσερα ή πέντε πράγματα που πρέπει να κάνετε ούτως ή άλλως. Να φοράτε πάντα μάσκα, να αποφεύγετε τις συναθροίσεις, ιδιαίτερα σε εσωτερικούς χώρους, να διατηρείτε κοινωνικές αποστάσεις, να πλένετε τα χέρια σας πολύ συχνά.
Το επίπεδο διείσδυσης της λοίμωξης στην κοινότητα είναι αυτό που θα καθορίσει σε ποιο επίπεδο περιορισμών θα μπει η χώρα.
Λάθος η στρατηγική της μιας δόσης
– Αναρωτιέμαι, θα κάνατε το Sputnik ή το κινεζικό εμβόλιο;
– Τα δεδομένα που γνωρίζω για το Sputnik είναι αρκετά καλά. ∆εν έχω αρκετή πληροφόρηση όσον αφορά το κινεζικό, γιατί έχουν δύο ή τρία διαφορετικά εμβόλια. Οπότε δεν έχω παρακολουθήσει στενά την αποτελεσματικότητά τους, όμως τα δεδομένα του ρωσικού εμβολίου μοιάζουν αρκετά καλά.
– Οπως γνωρίζετε, υπάρχει μεγάλη συζήτηση σχετικά με το εάν, σε ορισμένες περιπτώσεις, όταν κάποιες χώρες βρίσκονται στα πρόθυρα ενός νέου κύματος, θα πρέπει να κάνουν μόνο την πρώτη δόση του εμβολίου σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού. Ποια είναι η γνώμη σας;
– Οχι, δεν μου αρέσει αυτή η προσέγγιση για τον εξής λόγο: Εχουμε δει ότι –ας πάρουμε το εμβόλιο της Pfizer για παράδειγμα– μετά την πρώτη δόση παίρνουμε μέτρια επίπεδα αντισωμάτων που είναι αρκετά για προστασία 52%, σε αντίθεση με το 94%-95%. Προστατεύει, και το 52% δεν είναι άσχημο. ∆εν ξέρουμε όμως πόσο διαρκεί. Με τη δεύτερη δόση τα επίπεδα ανεβαίνουν κατά δέκα φορές. Ωστόσο, οι παραλλαγές του ιού μειώνουν την αποτελεσματικότητα κατά πέντε φορές. Ετσι, εάν ξεκινάτε με πολύ χαμηλά επίπεδα με μία δόση, ίσως αυτή η στρατηγική να είναι αποτελεσματική για τον τυπικό ιό, όμως μπορεί να μην είναι για την παραλλαγή. Συνεπώς, παρόλο που έχει το πλεονέκτημα να δίνει περισσότερα εμβόλια σε περισσότερους ανθρώπους άμεσα, έχει και το μειονέκτημα ότι δεν ξέρεις πόσο διαρκεί η προστασία. Και θα μπορούσε αυτό να είναι προβληματικό αν αντιμετωπίζετε παραλλαγές στην Ελλάδα αντί του τυπικού ιού. Οπότε η επιστήμη μάς λέει πως πρέπει να κάνουμε αυτό που έχει το μικρότερο ρίσκο και είναι ασφαλέστερο, δηλαδή μια πρώτη δόση και μια δεύτερη δόση.
– Θέλω να ρωτήσω για την «ανοσία της αγέλης», γιατί θυμάμαι ότι είπατε πριν από λίγους μήνες ότι θα ήσασταν ικανοποιημένος με ένα επίπεδο εμβολιασμού 60%. Τώρα λέτε ότι το όριο είναι περίπου 80%. Τι άλλαξε; Ποια είναι η τελική εκτίμησή σας για αυτό;
– Τώρα, πάλι, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι είναι απλώς μια εκτίμηση, επειδή ο μόνος τρόπος να γνωρίζουμε το ακριβές επίπεδο είναι όταν το επιτύχουμε και στη συνέχεια πέσει και εμφανιστούν λοιμώξεις. Γνωρίζουμε λοιπόν ποιο ακριβώς είναι για την ιλαρά. Επειδή έχουμε δεκαετίες εμπειρίας με την ιλαρά. Γνωρίζουμε ότι το επίπεδο «ανοσίας της αγέλης» είναι περίπου το 90% του πληθυσμού. Οταν φτάσει στο 80%, όπως έχουμε δει στη χώρα μας όταν στρώματα πληθυσμού στην κοινότητα έφτασαν κάτω από ένα συγκεκριμένο επίπεδο, είχαμε έξαρση. Οσον αφορά την COVID-19 μπορούμε μόνο να εκτιμήσουμε ποιο θα μπορούσε να είναι, και όσο περισσότερο εξετάζουμε τον βαθμό διάδοσης σχετικά με το επίπεδο αποτελεσματικότητας του εμβολίου πιστεύουμε ότι είναι περίπου το 70% έως 85% του πληθυσμού. Κάπου μεταξύ 70% και 85%. Αλλά πρέπει να τονίσω ότι εξακολουθεί να είναι απλώς μια εκτίμηση.
Προσβάσιμο σε όλους το εμβόλιο στις ΗΠΑ
– Aκουσα τον πρόεδρο Μπάιντεν πρόσφατα να λέει ότι το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού των ΗΠΑ πρόκειται να εμβολιαστεί μέχρι τον Μάιο.
– Οχι. (γέλια) Είπε: Μέχρι τον Μάιο θα έχουμε αρκετά εμβόλια ώστε να εμβολιαστούν οι πάντες. Η πρόκληση ενός συνολικού εμβολιασμού πιθανότατα θα διαρκέσει πολύ περισσότερους μήνες. Θα έχουμε επάρκεια σε εμβόλια έως τον Μάιο, αλλά αν θέλουμε να εμβολιαστεί το 70% έως 85% των ατόμων, πιθανότατα θα φτάσουμε στα μέσα του καλοκαιριού. Προς το τέλος του καλοκαιριού.
– Θεωρείτε λοιπόν ότι μέχρι το φθινόπωρο θα έχει εμβολιαστεί όλος ο πληθυσμός;
– Οχι όλοι, διότι έχουμε πολλούς κατοίκους στη χώρα που δεν θέλουν να εμβολιαστούν. Υπάρχει ακόμα διστακτικότητα σε σχέση με τον εμβολιασμό.
– Τώρα, όταν κοιτάζετε την Ευρώπη, τι νομίζετε ότι κάνει λάθος, επειδή φαίνεται να είμαστε πίσω από τις ΗΠΑ όσον αφορά την εφαρμογή της υλικοτεχνικής υποστήριξης.
– Λοιπόν, εξαρτάται σε τι αναφέρεσαι, Αλέξη. Υλικοτεχνική υποστήριξη σχετικά με τα εμβόλια ή σχετικά με το ξέσπασμα γενικώς;
– Σχετικά με τα εμβόλια.
– ∆εν νομίζω να κάνετε κάτι λάθος. Απλώς η κάθε χώρα έχει διαφορετικές δυνατότητες. Αυτό που έκανε ο πρόεδρος Μπάιντεν ήταν να θέσει ως απόλυτη προτεραιότητα την πρόσβαση στο εμβόλιο για τον καθένα. Για παράδειγμα, δημιούργησε κοινοτικά κέντρα εμβολιασμού, ιδιαίτερα σε περιοχές που ενδέχεται να υποεξυπηρετούνται από το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, το οποίο επικεντρώνεται σημαντικά στους μειονοτικούς πληθυσμούς μας, Αφροαμερικανούς, ισπανόφωνους και άλλους. Επειτα, διέθεσε τα εμβόλια στα φαρμακεία ώστε να έχουν πρόσβαση οι πολίτες σε αυτά. Στη συνέχεια, δημιούργησε κινητές μονάδες για να μεταβούν σε περιοχές που δεν είναι εύκολα προσβάσιμες. Και έχει πολλούς λεγόμενους «εμβολιαστές», ανθρώπους που θα κάνουν την ένεση στον κόσμο. Εχει επιστρατεύσει την Εθνοφρουρά, τον στρατό μας, έχει καταφέρει συνταξιούχους γιατρούς και νοσηλευτές να βγουν από τη σύνταξη για να βοηθήσουν στη χορήγηση των εμβολίων. Στην αρχή, όταν ανέλαβε τα καθήκοντά του, δεν το είχαμε εφαρμόσει και η διοίκηση δεν ήταν τόσο οργανωμένη όσο είναι τώρα που υπάρχει πολύ καλός σχεδιασμός για τη διανομή των εμβολίων.
Να είμαστε προετοιμασμένοι για την επόμενη πανδημία
– Πιστεύετε ότι μπορεί να υπάρξει θεραπεία για την COVID-19; Εχουμε ακούσει για μια πολλά υποσχόμενη έρευνα στο Ισραήλ, για παράδειγμα. Πιστεύετε πως υπάρχει προοπτική σε αυτό;
– Νομίζω ότι όπως ακριβώς δημιουργήσαμε καλά φάρμακα για τον ιό HIV μέσω στοχευμένης ανάπτυξης φαρμάκων, και ακριβώς όπως δημιουργήσαμε καλά φάρμακα για την ηπατίτιδα C, με μια καλή επένδυση χρόνου και πόρων, τελικά θα έχουμε πολύ καλά φάρμακα και για την COVID-19. Αλλά δεν νομίζω ότι αυτό θα γίνει στο άμεσο μέλλον. Θα πάρει κάποιο χρόνο πιστεύω.
– Πότε νομίζετε ότι θα έρθει η μεγάλη μέρα όσον αφορά την πανδημία; Που θα μπορούμε πραγματικά να πούμε ότι αυτό έχει τελειώσει και θα βγούμε στους δρόμους να γιορτάσουμε.
– Είναι δύσκολο να γίνει πρόβλεψη για τον εξής λόγο: Θα εξαρτηθεί από την κάθε χώρα. Πρόκειται για μια πανδημία η οποία απαιτεί παγκόσμια αντίδραση. Και ένα θέμα είναι ότι μέχρι να έχουμε διαθέσιμο εμβόλιο παγκοσμίως, η Ελλάδα θα μπορούσε να κάνει καλή δουλειά στο να εμβολιαστούν οι άνθρωποι και να μειώσει το επίπεδο του ιού. Οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να κάνουν καλή δουλειά. Η Ευρωπαϊκή Ενωση, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Αυστραλία, αλλά εάν εξακολουθούν να υπάρχουν μέρη του κόσμου που δεν έχουν τη δυνατότητα εμβολιασμού των κατοίκων τους και περιορισμού του ιού, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να έρθουν νέες παραλλαγές που θα μολύνουν την Ελλάδα, θα μολύνουν τις ΗΠΑ.
Πιστεύω, λοιπόν, ότι μπορούμε να το περιορίσουμε σε πολύ χαμηλό επίπεδο. Ελπίζω πως στο τέλος του φθινοπώρου και στο τέλος του τρέχοντος έτους θα μπορέσουμε να προσεγγίσουμε ένα σημαντικό βαθμό κανονικότητας. Ισως όχι απόλυτης κανονικότητας, όπως ήταν πριν συμβούν όλα αυτά. Αλλά νομίζω ότι από το φθινόπωρο του τρέχοντος έτους θα είμαστε σταδιακά σε θέση να κάνουμε μερικά από τα πράγματα που δεν κάνουμε τώρα. Οπως σπορ, εξόδους σε εστιατόρια, διασκέδαση, πράγματα που δεν είμαστε σε θέση να κάνουμε. Το ελπίζω. Θα εξαρτηθεί από το κατά πόσον θα συνεχίσουμε να τηρούμε τα μέτρα για τη δημόσια υγεία, αίροντάς τα σταδιακά, αλλά και από το να εμβολιάσουμε επιτυχώς ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού.
– Φαντάζομαι όμως πως θα φοράμε μάσκες για αρκετό καιρό ακόμα, σωστά;
– Ναι, πιστεύω ότι έως ότου το επίπεδο μόλυνσης γίνει πολύ, πολύ χαμηλό, σχεδόν μη αντιληπτό, νομίζω ότι θα πρέπει να φοράμε μάσκες. Νομίζω ότι καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι θα εμβολιάζονται, θα έχουν την ευκαιρία στα σπίτια τους, με φίλους, με την οικογένεια, να μπορούν να αλληλεπιδρούν με ασφάλεια χωρίς μάσκα. Αλλά αυτό θα ήταν πιθανότατα σε πολύ περιορισμένες καταστάσεις, όπως στο σπίτι ή στο σπίτι ενός φίλου. Ομως, βγαίνοντας στην κοινωνία, νομίζω ότι για αρκετό καιρό ακόμα θα πρέπει να φοράμε μάσκες.
– Τώρα, ξέρετε, ο τουρισμός είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο εδώ στην Ελλάδα. Θέλω λοιπόν να μάθω, αν ένας εμβολιασμένος Αμερικανός σας ρωτήσει αν μπορεί να έρθει στην Ελλάδα αυτό το καλοκαίρι, τι θα του πείτε;
– Θα εξαρτιόταν από το επίπεδο μόλυνσης στην Ελλάδα. Θέλω να πω, αν το επίπεδο μόλυνσης στην Ελλάδα μειωθεί αρκετά και ο Ελληνας εμβολιαστεί, ώστε να περιοριστούν οι εξάρσεις της μόλυνσης, νομίζω ότι σταδιακά τα ταξίδια θα ήταν επιτρεπτά και προτεινόμενα. Επειδή όλοι θέλουν να επανέλθουν στο φυσιολογικό και πολλοί άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένου και εμού, πιστεύουν ότι ένα από τα πιο όμορφα μέρη να ταξιδέψει κανείς είναι η Ελλάδα. Πιστεύω, λοιπόν, ότι οι άνθρωποι θα ήθελαν να το κάνουν αυτό.
– Σας έβλεπα στην τηλεόραση όλο αυτό το διάστημα. Εμοιαζε με σουρεαλιστική εμπειρία όταν εργαζόσασταν με την προηγούμενη κυβέρνηση. Αναρωτιέμαι αν όντως ήταν, και πώς σας έκανε να νιώθετε όταν πιεζόσασταν ανάμεσα σε επιστήμη και πολιτική με τόσο βίαιο, σχεδόν, τρόπο.
– Ηταν πολύ δύσκολο. Και ο μόνος τρόπος να τα καταφέρω ήταν να επικεντρωθώ στη σημαντικότητα αυτού που έπρεπε να κάνω. Και αυτό ήταν να εφαρμόσω την επιστήμη που προστατεύει τη δημόσια υγεία, τον αμερικανικό λαό άμεσα και κατ’ επέκτασιν, έμμεσα, τον υπόλοιπο κόσμο. Επειδή η δουλειά μου ήταν να αναπτύξω τα εμβόλια, τα φάρμακα, να είμαι εκπρόσωπος της δημόσιας υγείας. Αλλά έχεις δίκιο. Ηταν πολύ, πολύ δύσκολο γιατί, όπως γνωρίζεις, και είμαι βέβαιος ότι από τη θέση του δημοσιογράφου το γνωρίζεις, στις ΗΠΑ έχουμε μια πολύ, πολύ διχασμένη κοινωνία. Ενα από τα δυσκολότερα πράγματα που μπορούν να επιτευχθούν είναι μια προσπάθεια για τη δημόσια υγεία όταν υπάρχει μια χώρα διχασμένη και τα μέτρα δημόσιας υγείας λαμβάνουν μια πολιτική διάσταση, ενώ θα έπρεπε να μην υπάρχει πολιτική χροιά παρά μόνον συγκέντρωση στην επίτευξη του στόχου. Ετσι, ο μόνος τρόπος αντιμετώπισης μιας έξαρσης είναι να είναι όλοι ενωμένοι με έναν κοινό στόχο. Ο εχθρός είναι ο ιός. Ο εχθρός δεν είναι η αντιπολίτευση, πολιτικά. Ο εχθρός είναι ο ιός. Και αυτό πρέπει να κάνουμε, ουσιαστικά να ενωθούμε ενάντια στον ιό.
– Αντιμετωπίσατε το AIDS, αντιμετωπίσατε τον Εμπολα. Τώρα αντιμετωπίζετε αυτήν την πανδημία. Η επόμενη πανδημία θα είναι διαφορετική; Ο τρόπος που θα την αντιμετωπίζουμε, ο τρόπος που ο κόσμος θα την αντιμετωπίζει;
– Ελπίζω ότι αυτή η πολύ δύσκολη εμπειρία που έχουμε περάσει όλοι θα προσφέρει μαθήματα που θα μας βοηθήσουν τόσο στην προετοιμασία όσο και στην απάντηση στο επόμενο ξέσπασμα, όποιο κι αν είναι. Και ένα από τα πράγματα που έχουμε μάθει από την εμπειρία μας είναι ότι είναι πολύ δύσκολο και γενικά αδύνατο να προβλέψουμε ποια θα είναι η επόμενη μεγάλη επιδημία. Πρέπει, λοιπόν, να είμαστε προετοιμασμένοι. Πρέπει να έχουμε ένα καλό παγκόσμιο δίκτυο υγειονομικής ασφάλειας. Πρέπει να έχουμε συνεργασία, σύμπραξη και αλληλεγγύη, σε όλο τον κόσμο, γιατί ποτέ δεν ξέρεις πού και πότε θα συμβεί το επόμενο ξέσπασμα.
– Υπάρχει μια στιγμή, ένα επεισόδιο που πραγματικά έχει χαραχθεί στο μυαλό σας από αυτόν τον περασμένο χρόνο, και ποιο είναι αυτό;
– Ενα επεισόδιο; Νομίζω όταν πια συνειδητοποιήσαμε ότι είχαμε ένα πραγματικό πρόβλημα στις ΗΠΑ, όπου ο ιός εξαπλωνόταν αθόρυβα. Συνειδητοποιήσαμε ότι σε μεγάλο ποσοστό εξαπλώθηκε από ανθρώπους που δεν είχαν συμπτώματα. Αυτό το έκανε πολύ δύσκολο να εντοπιστεί, να γίνει εντοπισμός επαφών. Οπως γνωρίζεις, αυτή τη στιγμή έχουμε περίπου 520.000 θανάτους στις ΗΠΑ, κάτι που ήταν αδιανόητο πριν από μερικά χρόνια, να σκεφτούμε ότι θα είχαμε ένα ξέσπασμα, όπου περισσότεροι από μισό εκατομμύριο άνθρωποι θα πέθαιναν από μια μολυσματική ασθένεια. Αυτή η στατιστική είναι που ξεχωρίζει με έναν πολύ οδυνηρό τρόπο.
– Σας ευχαριστώ πολύ, δρ Φάουτσι. Ηταν πραγματικά ευχάριστο που ήσασταν μαζί μας σήμερα και σας ευχαριστώ για όλη την καλή δουλειά. Ελπίζω να σας δω στην Αθήνα κάποια στιγμή.
– Ευχαριστώ. Χάρηκα που τα είπαμε. Να προσέχετε. Γεια σας.