«Ξεκινάει ένας από τους μεγαλύτερους μετασχηματισμούς της ανθρωπότητας», λένε στην «Κ» η Κριστιάνα Φιγκέρες και ο Τομ Ρίβετ-Κάρνακ, συγγραφείς του βιβλίου «Το μέλλον που επιλέγουμε» (εκδ. Ικαρος), για τη δεκαετία που διανύουμε. Η αρχιτέκτονας της Συμφωνίας του Παρισιού για την Κλιματική Αλλαγή και ο πολιτικός της σύμβουλος και πρώην βουδιστής μοναχός είναι αισιόδοξοι για τις δεσμεύσεις των χωρών στο Παρίσι και στη Γλασκώβη, αλλά εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους όταν βλέπουν καθυστερήσεις στην εφαρμογή τους. Στο βιβλίο περιγράφουν πώς θα μοιάζει ο κόσμος εάν συνεχίσουμε τις ζωές μας σαν να μην συμβαίνει τίποτα. Σε πολλά μέρη, γράφουν, ο αέρας θα είναι καυτός, βαρύς, γεμάτος με αιωρούμενα σωματίδια, όπως ήταν για πολλές μέρες στην Αθήνα κατά τη διάρκεια των πυρκαγιών του καλοκαιριού.
– Πώς θα μοιάζει, λοιπόν, η Ελλάδα το 2050 αν ενταθεί η κλιματική κρίση;
– Αν δεν κάνουμε τίποτα για να περιοριστεί η άνοδος της θερμοκρασίας του πλανήτη στο 1,5 βαθμό Κελσίου, τότε οι ξηρασίες και οι φωτιές που σημειώθηκαν πρόσφατα στην Ελλάδα θα γίνουν πιο συχνές και πιο έντονες, καταστρέφοντας πολύ περισσότερες ζωές και περιουσίες. Οι επιστημονικές αναφορές που είδαμε από το IPCC (σ.σ. Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος του ΟΗΕ) το δείχνουν πολύ καθαρά.
– Αν όμως η ανθρωπότητα καταφέρει και μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, όπως επιτάσσει η Συμφωνία του Παρισιού, τι αλλαγές θα δούμε στη ζωή μας;
– Ξεκινάει τώρα ένας από τους μεγαλύτερους μετασχηματισμούς της ανθρωπότητας. Θα υπάρξουν πολλές αλλαγές στη ζωή μας, που θα περιλαμβάνουν βιώσιμες πόλεις, καθαρότερο αέρα, καλύτερες δουλειές και πιο βιώσιμα συστήματα τροφής, πράγματα που θα βελτιώσουν την υγεία μας και θα μας βοηθήσουν να οικοδομήσουμε μια ανθεκτικότητα στις μελλοντικές κλιματικές επιπτώσεις.
– Πώς θα αλλάξουν τομείς όπως η ενέργεια, οι μεταφορές, η γεωργία;
– Η παραγωγή ενέργειας θα αλλάξει τελείως, από τα ορυκτά καύσιμα σε ανανεώσιμες πηγές με αποθήκευση σε μπαταρίες. Οι μεταφορές θα γίνουν όλες ηλεκτρικές, με μεγαλύτερη διαθεσιμότητα και ασφάλεια στα μέσα μεταφοράς που θα είναι δημόσια και κοινά. Η παραγωγή τροφής, από τη βιομηχανική γεωργία, θα μεταφερθεί στην αναγεννητική γεωργία που θρέφει το έδαφος και δεν το σκοτώνει. Θα καλλιεργούμε σε κάθε διαθέσιμο μέρος: σε ταράτσες, μπαλκόνια, σε πρώην πάρκινγκ αυτοκινήτων, σε κήπους και στα δικά μας κτήματα.
– Τι λέτε σε όσους εναντιώνονται στα πάρκα αιολικής ενέργειας;
– Θα λέγαμε να δουν τις καταστροφικές επιπτώσεις των εργοστασίων που παράγουν τα ορυκτά καύσιμα (λιγνιτωρυχεία, εργοστάσια ηλεκτρικής ενέργειας, κοιτάσματα πετρελαίου και αερίου) στο περιβάλλον, στην υγεία και στα δάση: αυτές είναι πολύ πιο σημαντικές από εκείνες που μπορεί να προκαλέσει ένα αιολικό πάρκο. Τα ορυκτά καύσιμα πρέπει να αντικατασταθούν σταδιακά σύμφωνα με ό,τι καλύτερο έχουμε επιστημονικά εάν θέλουμε ένα βιώσιμο μέλλον και πρέπει να βρούμε έναν τρόπο να προχωρήσουμε παρακάτω. Η αξιοποίηση του αιώνιου ανέμου και του ήλιου, της δύναμης των κυμάτων, που υπάρχουν σε αφθονία στην Ελλάδα, είναι ο δρόμος προς ένα ασφαλέστερο μέλλον ευημερίας. Τον άνεμο, τον ήλιο και τα κύματα δεν χρειάζεται να τα εξορύξουμε από το έδαφος και το κόστος παραγωγής τους είναι μηδενικό.
Τον άνεμο, τον ήλιο και τα κύματα δεν χρειάζεται να τα εξορύξουμε από το έδαφος και το κόστος παραγωγής τους είναι μηδενικό.
– Στο βιβλίο περιγράφετε τη δύσκολη διαδικασία μέχρι να φτάσετε στη Συμφωνία του Παρισιού. Σας ικανοποιεί ο τρόπος που εφαρμόζεται;
– Με βάση τη Συμφωνία του Παρισιού, κάθε χώρα αποφασίζει τις δεσμεύσεις και είναι υπεύθυνη για την εφαρμογή τους. Αυτό ήταν το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα της συμφωνίας, που αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι κάθε χώρα είναι διαφορετική. Ωστόσο, όπως και αρκετοί ακόμη, είμαστε δυσαρεστημένοι με την έλλειψη ρυθμού όταν έρχεται η ώρα της πράξης. Δεν κάνουμε πως δεν βλέπουμε ότι οι συγκεντρώσεις εκπομπών αερίων στην ατμόσφαιρα συνεχίζουν και ανεβαίνουν. Αλλά η καμπύλη των μελλοντικών εκπομπών έχει πτωτική τάση χάρη στη μεγάλη άνοδο της καθαρής ενέργειας και της Συμφωνίας του Παρισιού. Οι δεσμεύσεις των χωρών του κόσμου να μειώσουν τις εκπομπές και να φτάσουν στο μηδέν –συμπεριλαμβανομένης και της κοινής δήλωσης των ΗΠΑ και της Κίνας στο COP26– είναι ενδείξεις της πιο συναρπαστικής και καινοτόμου δεκαετίας στην ανθρώπινη ιστορία. Ο ενάρετος κύκλος της πολιτικής, της τεχνολογίας και της οικονομίας βρίσκεται σε εξέλιξη και θα επιταχυνθεί χάρη στη Συμφωνία του Παρισιού.
– Η κλιματική κρίση θα αλλάξει και το οικονομικό μοντέλο;
– Οπωσδήποτε πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο που αξιολογούμε σήμερα την οικονομική ανάπτυξη, όπως δείχνουμε στο βιβλίο, και να δούμε τους εαυτούς μας περισσότερο ως πολίτες παρά ως καταναλωτές, αν θέλουμε να υπερβούμε την κρίση. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα ζήσουμε μια ζωή χωρίς οικονομική δραστηριότητα, το «κλειδί» είναι να δούμε σε τι δίνουμε αξία, καθώς αυτό οδηγεί την κατανάλωση. Υπάρχουν πολλές φανταστικές εναλλακτικές στο κυρίαρχο μοντέλο μέτρησης της προόδου βασισμένες στο ΑΕΠ, όπως η κυκλική οικονομία, η «οικονομία του ντόνατ» ή της ευημερίας.
– Υπάρχει ανάγκη και για μια αλλαγή νοοτροπίας;
– Ναι, και γι’ αυτό προτείνουμε στο βιβλίο τρεις νοοτροπίες-κλειδιά: την Πεισματική Αισιοδοξία, την Ατελείωτη Αφθονία και τη Ριζική Αναγέννηση. Οι στιγμές μάς καλούν να υπερβούμε τα όρια που θέτουμε στους εαυτούς μας σχετικά με το πόσο γρήγορα μπορούμε να αλλάξουμε και σε τι βαθμό. Εχουμε μια μεγάλη γκάμα εργαλείων που μπορούν να μας βοηθήσουν, όπως υψηλή τεχνολογία, στοχευμένες χρηματοδοτήσεις και αποτελεσματική πολιτική. Τώρα πρέπει να καταλάβουμε ότι δεν υπάρχει όριο στο τι μπορούμε να επιτύχουμε αν το αποφασίσουμε, ατομικά και κυρίως συλλογικά. Το αδύνατο δεν είναι ένα γεγονός, είναι μια στάση. Μόνο μια συμπεριφορά. Η ικανότητα του ανθρώπου για αλληλεγγύη, όραμα και δημιουργικότητα είναι 100% ανανεώσιμη και δεν τελειώνει ποτέ. Καθένας από εμάς μπορεί να γίνει καταλύτης αλλαγών.
– Υπάρχει κάποια συσχέτιση ανάμεσα στην αντίδραση της ανθρωπότητας απέναντι στην πανδημία και στην κλιματική αλλαγή; Είναι η διεθνής συνεργασία για το εμβόλιο μια ένδειξη ότι όταν δουλεύουμε πραγματικά μαζί, τα πράγματα αλλάζουν;
– Αναμφίβολα. Η πανδημία έδειξε το πόσο εύθραυστοι είμαστε όλοι, αλλά και πόσο δυνατοί, συμπονετικοί και καινοτόμοι μπορούμε να γίνουμε όταν συνεργαζόμαστε.
