Είχα προετοιμαστεί να κάνω τη συζήτηση στα αγγλικά ή τα γαλλικά, όμως ο συνομιλητής μου στην άλλη άκρη της γραμμής με αιφνιδίασε, απαντώντας μου σε άπταιστα ελληνικά. Δεν υπήρχε ίχνος ξενικής προφοράς στην ομιλία του. «Μιμούμαι τους Ελληνες, ακούω πώς μιλούν και προσπαθώ να τα πω με τον ίδιο τρόπο», μου εξηγεί ο Ζιλ Ντεκορβέ, καθηγητής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης, αφηγητής παραμυθιών, λογοτεχνικός μεταφραστής και αυτοδίδακτος ηθοποιός. Αφορμή για τη συνομιλία μας είναι η θεατρική παράσταση «Η αναπαράσταση της Δίκης του Σωκράτη», στην οποία ο ίδιος υποδύεται τον αρχαίο Ελληνα φιλόσοφο. Το έργο βασίζεται στο θεμελιώδες για τη δυτική σκέψη κείμενο του Πλάτωνα, «Απολογία του Σωκράτη» και παρουσιάζεται στα αρχαία ελληνικά, σε διδασκαλία εκφοράς αρχαίου κειμένου και σκηνοθεσία Δήμου Αβδελιώδη. «Ημουν σχεδόν σίγουρος ότι τα αρχαία ελληνικά θα λειτουργούσαν αποτρεπτικά για τον περισσότερο κόσμο. Πίστευα ότι θα έρχονταν λίγοι στο θέατρο, κάποιοι τρελοί ίσως, όμως τελικά γέμισε η αίθουσα. Στη Γενεύη παίξαμε τρεις φορές και η αντίδραση του κοινού ήταν περισσότερο από συγκινητική», αναφέρει ο Ντεκορβέ για την υποδοχή που επιφύλαξε το ελβετικό κοινό στο εγχείρημα του Δήμου Αβδελιώδη, τον περασμένο Νοέμβριο.
«Είχαν βέβαια τα μάτια τους στραμμένα κυρίως στους υπέρτιτλους, ωστόσο θεωρώ ότι και η μέθοδος “Λογική – Μουσική” που έχει επινοήσει ο Δήμος με τις παύσεις, με τον τονισμό συγκεκριμένων συλλαβών και λέξεων “περνάει” στην πλατεία. Υπάρχει μουσικότητα, ρυθμός, ο σκηνοθέτης διαχειρίζεται το κείμενο σαν παρτιτούρα», τονίζει. Το δικό του ενδιαφέρον για την αρχαία ελληνική γλώσσα οφείλεται σε οικογενειακή παράδοση, αφού τόσο ο πατέρας του όσο και ο παππούς του μελετούσαν αρχαία ελληνικά κείμενα και του μετέδωσαν την αγάπη τους. «Οταν ήμουν παιδί αλλά και αργότερα ως έφηβος, ονειρευόμουν ότι θα γίνω αρχαιολόγος. Η Ελλάδα, η Κύπρος, η Αίγυπτος ασκούσαν πάνω μου μια ιδιαίτερη έλξη. Βέβαια, τη χώρα σας δεν την είχα γνωρίσει, αυτό συνέβη το 1979, όταν έκανα το πρώτο μου ταξίδι στην Ελλάδα. Ηταν για μένα η αποκάλυψη ενός νέου κόσμου, με γοήτευσε το φως, η ατμόσφαιρα».
Επιστρέφει στην Ελβετία, ξεκινάει να μαθαίνει νέα ελληνικά και το 1989 παίρνει την απόφαση να μετακομίσει στην Ελλάδα, περνάει ένα χρόνο στη Θεσσαλονίκη και τέσσερα στην Αθήνα. Αλλάξατε γνώμη, τον πειράζω. «Εζησα την ελληνική πραγματικότητα, οπότε γνώρισα και τις αρνητικές πλευρές της. Η ζωή στην Ελλάδα είναι αρκετά δύσκολη, κυρίως στις πόλεις, και συνειδητοποίησα σχετικά γρήγορα ότι πολλά πράγματα απέχουν από το ιδανικό. Και σίγουρα οι συζητήσεις γύρω από τα τραπέζια δεν είναι όλες άκρως φιλοσοφικές… Αλλά η Ελλάδα δεν μίκρυνε μέσα μου».
Εζησα την ελληνική πραγματικότητα, οπότε γνώρισα και τις αρνητικές πλευρές της – αλλά η Ελλάδα δεν μίκρυνε μέσα μου.
Στο αμφιθέατρο
Τον ρωτάω αν βρίσκει ομοιότητες ανάμεσα στη διδασκαλία και την υποκριτική. «Στα αμφιθέατρα οι φοιτητές δεν χειροκροτούν μετά τη λήξη του μαθήματος και σπανίως σε περιμένουν στην έξοδο για να σου πουν συγχαρητήρια ή ευχαριστώ. Από την άλλη η διδασκαλία προϋποθέτει κάποια θεατρικότητα, πρέπει και εκεί να κατακτήσεις την προσοχή του ακροατηρίου σου. Εγώ και σαν καθηγητής είμαι κάπως θεατρίνος». Και στις δύο περιπτώσεις το κοινό πρέπει να είναι ψυχικά διαθέσιμο, να θέλει να ακούσει αυτό που έχεις να πεις, σχολιάζω. Μας αφορούν τα διδάγματα του Σωκράτη ως κοινωνία; «Νομίζω πως οι θεατές που έρχονται σε αυτές τις παραστάσεις είναι προετοιμασμένοι για αυτό που θα παρακολουθήσουν. Αγαπούν τη φιλοσοφία, τον αρχαίο ελληνικό κόσμο, το θέατρο. Το καταλαβαίνω από τη στάση του σώματός τους, τις αντιδράσεις. Μολονότι γνωρίζουν ότι ο Σωκράτης θα καταδικαστεί σε θάνατο, απογοητεύονται με την έκβαση της δίκης. Ανεξάρτητα όμως από τη δική μας παράσταση, αυτά που πραγματεύονται αυτά τα κείμενα είναι διαχρονικά, μας θυμίζουν πως ούτε το χρήμα ούτε το σώμα μετράνε, αυτό που μετράει είναι η ψυχή και η αναζήτηση της αυτογνωσίας και πως αξίζει μέχρι και να πεθάνεις για τέτοιου είδους αρχές».
Τονίζει μάλιστα πως ακόμα και σήμερα ο Σωκράτης την ίδια κατακραυγή θα γνώριζε για τις απόψεις του. «Τέτοιοι άνθρωποι σε κάθε εποχή βρίσκουν τον μπελά τους, απομονώνονται για τις “επικίνδυνες” ιδέες τους και πολλές φορές καταδικάζονται. Αυτά που υποστήριζε, ενοχλούσαν και ενοχλούν». Παρότι ο ήρωάς του ενδυματολογικά φέρνει στον νου έναν άστεγο και ο κατήγορός του, ο Μέλητος (τον υποδύεται ο Μάρκος Παλαιός), έναν δικηγόρο της εποχής μας, δύσκολα μπορεί να τον φανταστεί κανείς ανάμεσά μας. «Δεν ξέρω αν θα είχε κινητό, υποθέτω πως δεν θα ανήκε στους “επαναστάτες” του Facebook… Νομίζω ότι θα θύμιζε περισσότερο τον “τρελό” του χωριού. Θα γύρναγε στους δρόμους και θα μας προέτρεπε να αφήσουμε τα άνευ σημασίας πράγματα και να σκεφτούμε τι αξία έχει η ζωή μας».
21/10, STUDIO new star art cinema, Σταυροπούλου 33, Αθήνα. Η παράσταση θα παρουσιαστεί στα αρχαία ελληνικά, με υπέρτιτλους στα νέα ελληνικά και αγγλικά. Διδασκαλία εκφοράς αρχαίου κειμένου και σκηνοθεσία: Δήμος Αβδελιώδης.