Την άποψη ότι ο πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν μοιάζει σήμερα να έχει λιγότερη διάθεση για εντάσεις με την Ελλάδα εκφράζει ο Ράιαν Τζιντζέρας, καθηγητής στο τμήμα Εθνικής Ασφαλείας στη Σχολή Ναυτικών Μεταπτυχιακών Σπουδών της Καλιφόρνιας, ο οποίος πέρυσι με το άρθρο του «Γιατί ο Ερντογάν ενδέχεται να επιλέξει τη σύγκρουση με την Ελλάδα» είχε προκαλέσει συζητήσεις σε όλα τα κέντρα λήψης αποφάσεων στην Ουάσιγκτον. Σήμερα, έναν χρόνο μετά, δηλώνει ότι έχει εκπλαγεί από το σημείο στο οποίο βρίσκονται οι σχέσεις των δύο χωρών, αλλά εκτιμά ότι το θετικό κλίμα μπορεί ανά πάσα στιγμή να ανατραπεί, αν το επιλέξει ο Ερντογάν. Ο κ. Τζιντζέρας θεωρεί ότι τους επόμενους μήνες θα υπάρξει μια πιο καθαρή εικόνα για το πώς θα διαμορφωθεί η κατάσταση, καθώς θα ξεκαθαρίσουν οι πραγματικές προθέσεις των δύο χωρών. Αναφερόμενος στις στενές σχέσεις ΗΠΑ – Ελλάδας τονίζει ότι αυτές διαμορφώνονται ανεξαρτήτως των ελληνοτουρκικών εντάσεων.
– Πέρυσι, σε ένα από τα άρθρα σας που συζητήθηκαν πολύ, χαρακτηρίσατε τη σύγκρουση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, όχι απλώς ως ένα «πιθανό», αλλά ως το «πιθανότερο σενάριο». Σήμερα βρισκόμαστε σε μια διαδικασία αποκλιμάκωσης των σχέσεων. Πώς νομίζετε ότι θα εξελιχθούν τα πράγματα;
– Νομίζω ότι θα έχουμε μια καλύτερη εικόνα για το πού πάνε τα πράγματα μέχρι την άνοιξη. Πιστεύω ότι μέχρι τότε θα είναι πιο ξεκάθαρος ο τρόπος με τον οποίο οι δύο πλευρές σκοπεύουν να αντιμετωπίσουν τα πιο σοβαρά ζητήματα, που ταλανίζουν τις σχέσεις τους. Θα μπορούσαν, θεωρητικά πάντα μιλώντας, να συνεχίσουν να μεταθέτουν την αντιμετώπιση των δύσκολων ζητημάτων στο μέλλον, παρατείνοντας τις συναντήσεις εργασίας και τις συνομιλίες που ήδη έχουν ξεκινήσει σε διάφορα επίπεδα. Η άποψή μου είναι ότι η Αγκυρα φαίνεται να έχει μικρότερη διάθεση για εντάσεις με την Ελλάδα, σε σχέση πάντα με τα τελευταία δύο χρόνια, δεδομένων των άλλων σοβαρών ζητημάτων που αντιμετωπίζει. Αλλά αυτό μπορεί να αλλάξει από τη μια στιγμή στην άλλη, ανάλογα με τις απόψεις και τα συμφέροντα του Ερντογάν.
– Νομίζετε ότι η ενισχυμένη αμερικανική παρουσία στην Ελλάδα και η στενή συνεργασία Αθήνας – Ουάσιγκτον λειτούργησαν αποτρεπτικά για την Τουρκία; Επηρέασαν ίσως τον τρόπο σκέψης και τους υπολογισμούς του Ερντογάν;
– Θα σας πω την προσωπική άποψή μου, χωρίς να σημαίνει ότι εκφράζω την αμερικανική κυβέρνηση. Δεν νομίζω ότι οι ΗΠΑ προσπάθησαν να προειδοποιήσουν την Τουρκία για κάτι ή να της στείλουν κάποιο μήνυμα. Νομίζω ότι η συνεργασία των ΗΠΑ με την Ελλάδα βασίζεται και στηρίζεται σε συμφέροντα ανεξάρτητα των ελληνοτουρκικών εντάσεων. Η Αγκυρα μπορεί πράγματι να βλέπει αυτή τη συνεργασία ως απειλή ή ως προσπάθεια αποτροπής περαιτέρω επιθετικότητας, αλλά η σχέση ΗΠΑ – Ελλάδας δεν διαμορφώνεται ή επηρεάζεται από έναν τέτοιο παράγοντα.
Η Αγκυρα φαίνεται να έχει μικρότερη διάθεση για εντάσεις με την Ελλάδα, σε σχέση πάντα με τα τελευταία δύο χρόνια. Αλλά αυτό μπορεί να αλλάξει.
– Τι θα μπορούσε να προκαλέσει νέα ένταση στην επιχειρούμενη αποκλιμάκωση;
– Δεν είμαι σίγουρος. Εάν το ζήτημα της πώλησης των μαχητικών F-16 προς την Τουρκία παραμείνει άλυτο, ενώ η Ουάσιγκτον αποφασίσει να οριστικοποιήσει τη μεταφορά των F-35 στην Αθήνα, αυτή θα είναι μια εξέλιξη που θα μπορούσε να δημιουργήσει εντάσεις.
– Πιστεύετε ότι αυτή η βελτίωση που καταγράφεται τους τελευταίους μήνες μπορεί να έχει διάρκεια;
– Μακροπρόθεσμα είμαι απαισιόδοξος. Αλλά πρέπει να σας πω επίσης ότι εκπλήσσομαι για το σημείο στο οποίο βρισκόμαστε σήμερα. Για το πού ακριβώς βρίσκονται αυτή τη στιγμή οι ελληνοτουρκικές σχέσεις. Βραχυπρόθεσμα, αν με ρωτάτε, θα σας έλεγα ότι διακρίνω μια αβεβαιότητα.
– Εκτός από τα ουσιαστικά ζητήματα που παραμένουν δύσκολα διαχειρίσιμα, πώς μπορούν θέματα όπως η επιμονή της Τουρκίας σε δύο κράτη στην Κύπρο να εκτροχιάσουν οποιαδήποτε προσέγγιση και να προκαλέσουν νέες εντάσεις;
– Είναι σαφές ότι ο Ερντογάν έχει κάνει τα πάντα, ενδεχομένως περισσότερα από όσα θα περίμενε κανείς, για να συνεχίσει τη διαδικασία αποκλιμάκωσης των σχέσεων με την Ελλάδα. Οπως είπα και προηγουμένως, νομίζω ότι η κατάσταση βρίσκεται αποκλειστικά στα χέρια του Ερντογάν. Είναι δική του απόφαση αν θα συνεχίσει αυτή τη διαδικασία αποκατάστασης των σχέσεων με την Αθήνα, παρά τα όποια σημάδια πίεσης στην Κύπρο και παρά τα άλλα περιφερειακά ζητήματα.