Εχετε ερωτικές επιθυμίες; Ασφαλώς και έχετε! Εχετε φαντασιώσεις; Εννοείται – απλά μπορεί να μην είναι τόσο ανεκπλήρωτες όσο πιστεύετε. Σας ενδιαφέρει να μάθετε το κρυφό τους νόημα, αλλά κοκκινίζετε εύκολα; Οι 380 σελίδες του βιβλίου «Ερωτικές επιθυμίες και φαντασιώσεις» έχουν όλες τις απαντήσεις για εσάς!
Με υπότιτλο «Μια ψυχαναλυτική ματιά στο κρυφό τους νόημα», το βιβλίο του ψυχαναλυτή δρος Μάικλ Τζέι Μπέιντερ έρχεται να βάλει πολλά πράγματα στη θέση τους, να απενοχοποιήσει κάποια άλλα, να ανατρέψει αρκετά στερεότυπα και να μας βοηθήσει να καταλάβουμε ότι οι επιθυμίες μας καθορίζονται σε μεγάλο βαθμό από τα βιώματά μας και όχι το αντίστροφο.
Ο βασικός λόγος που το συγκεκριμένο βιβλίο διαβάζεται ευχάριστα, γρήγορα και συναρπαστικά έχει να κάνει με την πονηριά του συγγραφέα να επιτρέπει στον αναγνώστη να ρίχνει συχνά ματιές από την κλειδαρότρυπα της κρεβατοκάμαρας – ας το παραδεχτούμε, δεν μας αφήνουν ασυγκίνητους οι σεξουαλικές «παραξενιές» του γείτονα. Εδώ έχουμε τη δυνατότητα να τις παρακολουθήσουμε χωρίς κίνδυνο να κατηγορηθούμε ως ηδονοβλεψίες!
– Στο βιβλίο σας, ισχυρίζεστε ότι το υποσυνείδητο βρίσκεται πίσω από κάθε σεξουαλική φαντασίωση που μας φαίνεται ελκυστική ή και απωθητική – υπήρχαν συνάδελφοί σας που διαφώνησαν με αυτό;
– Το βιβλίο μου είναι βασισμένο σε μία θεωρία που ανέπτυξε πρώτος ο ψυχαναλυτής/ερευνητής Τζόζεφ Βάις (1924-2004), επομένως οι όποιες αντιρρήσεις και ενστάσεις, που όντως υπήρξαν, πρακτικά εναντιώνονταν στις δικές του θεωρίες. Ο Βάις υποστήριζε ότι το «εγώ» έχει περισσότερο έλεγχο ως προς τι επιτρέπει να περάσει στο υποσυνείδητο σε σχέση με το τι πίστευαν μέχρι τότε οι ψυχαναλυτές. Ο Φρόιντ και όσοι τον ακολούθησαν πίστευαν ότι οι σεξουαλικές παρορμήσεις μπορούσαν να ξεπεράσουν κάθε ψυχολογική αντίσταση και να παρεισφρήσουν στο υποσυνείδητο, είτε λόγω της δυναμικής τους έντασης είτε λόγω της αδυναμίας του χαρακτήρα που έπρεπε να τις ελέγξει.
H εμπειρία της σεξουαλικής μας αναστάτωσης βασίζεται, σε μεγάλο βαθμό, σε αυτό που ασυνείδητα αξιολογούμε ως ασφαλές ή επικίνδυνο.
Ο Βάις διαφωνούσε και ήταν της άποψης ότι το «εγώ» επιτρέπει σκέψεις, συναισθήματα, ορμές, αναμνήσεις να εισέλθουν στο υποσυνείδητο όταν θεωρεί ότι αυτό είναι ασφαλές. Ως εκ τούτου, σύμφωνα με τον Βάις, προτάσσεται η ασφάλεια και αυτή ήταν, προφανώς, μια θεωρία που βρήκε πολλούς απέναντί της – όχι εμένα όμως. Δεν είναι, ωστόσο, μόνο θέμα θεώρησης, αλλά και κλινικών συμπερασμάτων: η εμπειρία της σεξουαλικής μας αναστάτωσης βασίζεται, σε μεγάλο βαθμό, σε αυτό που ασυνείδητα αξιολογούμε ως ασφαλές ή επικίνδυνο.
Οταν ο Βάις μιλούσε για τα κλινικά φαινόμενα, το έκανε με έναν τρόπο καθαρά βασισμένο σε εμπειρική μελέτη. Από την άλλη, πολλά από τα μαθήματα που παρακολούθησα και τα βιβλία που διάβασα όσο εκπαιδευόμουν ως ψυχαναλυτής σε θέματα σεξουαλικότητας συνήθως έμοιαζαν να κρατούν τις αποστάσεις τους από κάθε τι εμπειρικό. Ενιωθα ότι δεν μπορούσαν να εφαρμοστούν σε εμάς που τα διδασκόμασταν, αλλά ούτε και στους ασθενείς μας, αλλά παρέμεναν κλειδωμένα σε θεωρητικά παραδείγματα αρκετά αφηρημένα χωρίς κάποιο ξεκάθαρο νόημα για μένα.
Ετσι, πάντοτε αναζητούσα θεωρίες και συλλήψεις που με βοηθούσαν να κατανοήσω και να εξηγήσω τι σκέπτονται και τι αισθάνονται οι άνθρωποι στην καθημερινή ζωή τους, δηλαδή, πράγματα ξεκάθαρα και προσγειωμένα. Πολλοί, αν όχι σχεδόν όλοι οι συγγραφείς βιβλίων ψυχανάλυσης για θέματα σεξουαλικών φαντασιώσεων, παρέμεναν τόσο δέσμιοι των αφηρημένων θεωριών, που κατέληγαν αρκετά αποκομμένοι από τις αληθινές ανθρώπινες εμπειρίες.
Οι άνδρες και οι γυναίκες βλέπουν το σεξ διαφορετικά
– Αναφέρατε τον Φρόιντ – το εκτόπισμά του είναι αδιαμφισβήτητο. Η επιστήμη της Ψυχολογίας, όμως, έχει διανύσει έναν αιώνα εξέλιξης έκτοτε. Παραμένουν οι θεωρίες του επίκαιρες ή θα λέγατε ότι έχουν προκύψει νέα δεδομένα που αμφισβητούν τα συμπεράσματά του;
– Οι περισσότερες από τις κεντρικές ιδέες του Φρόιντ είναι στις μέρες μας τόσο ευρέως αποδεκτές που δύσκολα κάποιος θα μπορούσε να τις χαρακτηρίσει ξεπερασμένες. Για παράδειγμα, η ανακάλυψη της σημασίας του ασυνείδητου στον ψυχισμό μας και των συγκρούσεων που απορρέουν από αυτό δεν ξενίζει κανέναν σήμερα – ποιος θα το αμφισβητούσε; Υπάρχουν, εντούτοις, κάποιες πτυχές των θεωριών του που έχουν απομυθοποιηθεί αλλά και άλλες που εξακολουθούν να διχάζουν. Eνα τρανταχτό παράδειγμα είναι οι θεωρίες του για τη γυναικεία ψυχολογία που έχουν δεχθεί μαζική κριτική και έχουν απορριφθεί, όπως και η αντίληψη ότι η σεξουαλική εξέλιξη ακολουθεί έναν προκαθορισμένο δρόμο.
– Υπάρχουν, πιστεύετε, ουσιαστικές διαφορές στις σεξουαλικές φαντασιώσεις ανδρών και γυναικών;
– Ναι, και είναι ενδιαφέρουσες! Οι άνδρες, λόγω των ιδιαιτεροτήτων της διαπαιδαγώγησής τους, τείνουν να αντικειμενοποιούν πιο συχνά, ώστε να μπορέσουν να ερεθιστούν σεξουαλικά. Οι γυναίκες, ακριβώς λόγω της κατά κανόνα διαφορετικής ανατροφής τους, δεν καταφεύγουν τόσο εύκολα σε αυτό. Για τις γυναίκες, η ανάγκη να συνδυάσουν το σεξ με την αγάπη είναι πολύ σημαντική, γιατί το σεξ από μόνο του, ως καθαρή σωματική ικανοποίηση, πυροδοτεί υπερβολικές τύψεις επιβίωσης απέναντι στις, συνήθως, καταπιεσμένες σεξουαλικά μητέρες τους.
– Γιατί πιστεύετε ότι ένας άνθρωπος σήμερα έχει ανάγκη έναν ψυχαναλυτή;
– Οι περισσότεροι άνθρωποι, παγκοσμίως, έχουν κίνητρο να γίνουν καλύτεροι και χρειάζονται έναν ψυχαναλυτή που θα στηρίξει αυτή την προσπάθεια. Ως εκ τούτου, όλοι θα έβρισκαν χρήσιμη την ψυχοθεραπεία, αν μη τι άλλο επειδή σχεδόν κανείς μας δεν έχει στη ζωή του κάποιον αρκετά ουδέτερο ώστε να μας βοηθήσει να καταλάβουμε τα πράγματα στη σωστή τους διάσταση και να βρούμε λύσεις στα προβλήματα που μας απασχολούν, χωρίς παράλληλα να έχει το παραμικρό συμφέρον από τις τελικές επιλογές μας.
Μη φανταζόμαστε, εντούτοις, πως όταν κάποιος άνθρωπος κατανοεί τους λόγους πίσω από τις σεξουαλικές του φαντασιώσεις, αυτό σημαίνει αυτόχρημα ότι οι φαντασιώσεις θα αλλάξουν ή θα εξαφανιστούν. Ο λόγος είναι ότι η δυναμική της ψυχοσύνθεσής μας, οι πεποιθήσεις, τα συναισθήματα και οι ιδέες μέσα μας που επηρεάζουν τον σεξουαλικό ενθουσιασμό και ερεθισμό είναι, από μόνες τους, οικουμενικές. Eτσι, για παράδειγμα, οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν ήπια ή και έντονα αισθήματα ενοχής ότι έχουν πληγώσει κάποιους άλλους ή φοβούνται μήπως πληγώσουν κάποιον και, καθώς ο σεξουαλικός ενθουσιασμός απαιτεί, σε ένα βαθμό, την ικανότητα να αντικειμενοποιούμε το άτομο που ποθούμε, ώστε να μπορούμε να «κάνουμε» κάτι σε αυτό, να του προκαλέσουμε έναν αμοιβαίο ερεθισμό, τότε η ενοχή θα παρεμβάλλεται μονίμως και θα απαιτεί να βρίσκουμε τρόπο να την παρακάμπτουμε.
– Για το τέλος, μία ερώτηση που πιθανότατα θα έχετε βαρεθεί να ακούτε: Μπορεί η αγάπη να διασφαλίσει το καλό σεξ, όπως το έχει ο κάθε άνθρωπος στο μυαλό του;
– Το «φοβερό σεξ» συνήθως απαιτεί κάποια αλληλεπίδραση μεταξύ του εγωισμού και της ενσυναίσθησης. Κάποιος πρέπει να είναι αρκετά εγωιστής ώστε να ξεπεράσει την ενοχή που εμποδίζει τον ενθουσιασμό, αλλά η ενσυναίσθηση και η φροντίδα των αναγκών του άλλου προσώπου είναι επίσης ένα σημαντικό τμήμα της διαδικασίας του ερεθισμού. Αν δεν υπάρχει ενσυναίσθηση ή σύνδεση με τον άλλον άνθρωπο απέναντί μας, τότε το σεξ καταλήγει σε κάτι που μοιάζει με αυνανισμό. Αν, ωστόσο, κάποιος έχει υπερβολική ενσυναίσθηση αλλά ελάχιστο χώρο μέσα του για εγωιστικά ένστικτα, τότε μάλλον μιλάμε για μία συνταγή που εγγυάται σεξουαλική βαρεμάρα.
To βιβλίο «Ερωτικές επιθυμίες και φαντασιώσεις» του Dr. Michael J. Bader κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κέλευθος.