Kύριε διευθυντά
Στις 19 Ιανουαρίου η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του Αγ. Μάρκου του Ευγενικού, Μητροπολίτη Εφέσου. Πόσοι άραγε από τους Νεοέλληνες γνωρίζουν κάτι για την κορυφαία αυτή αντιστασιακή μορφή του 15ου αιώνα; Το συγκλονιστικό μήνυμα που εκπέμπει το παράδειγμά του είναι ιδιαίτερα επίκαιρο στις μέρες μας. Οι συνθήκες τότε, λίγο πριν από την Αλωση, έχουν ουσιαστικές ομοιότητες με το κλίμα που ζούμε σήμερα. Ο τουρκικός κίνδυνος που είχε αρχίσει πολλά χρόνια νωρίτερα (το 1071 στο Ματζικέρτ) έφτανε στο αποκορύφωμά του, απειλώντας πλέον και την ίδια την Ακρόπολη της Ρωμιοσύνης, την «Πόλη».
Οι κάτοικοι έβλεπαν «εμπρός γκρεμό και πίσω ρέμα». Οι ιθύνοντες, καταπίνοντας τον πόνο και την οργή που είχε προκαλέσει η ∆΄ Σταυροφορία (η οποία διέλυσε το 1204 το ελληνόφωνο ανατολικο-ρωμαϊκό κράτος, το «Βυζάντιο») έβλεπαν ότι η μόνη ελπίδα βοήθειας θα μπορούσε να προέλθει από τη (μισητή στον λαό) ∆ύση. Η ∆ύση όμως εκπροσωπούμενη από τον παντοδύναμο Πάπα έθετε σκληρούς όρους: Ως προϋπόθεση της όποιας βοήθειας απαιτούσε την «Ενωση» των δύο Εκκλησιών, τουτέστιν την πλήρη υποταγή της Ορθόδοξης Ανατολής. Οι πολύμηνες εργασίες της Συνόδου έγιναν αρχικά στη Φερράρα και στη συνέχεια στη Φλωρεντία (1439), την πόλη-σύμβολο που ζούσε στο αποκορύφωμα της Αναγέννησης. Οι ταπεινώσεις και οι απάνθρωπες ταλαιπωρίες που υπέστησαν τα μέλη της πολυπρόσωπης βυζαντινής αντιπροσωπείας είναι αδιανόητες.
Ολοι πλην ενός, υπέκυψαν τελικά στις πιέσεις, μπροστά στον έσχατο κίνδυνο. Mόνο ο Μητροπολίτης Εφέσου Μάρκος ο Ευγενικός αντέστη μέχρι τέλους και δεν υπέγραψε το τελικό κείμενο. Λέγεται ότι ο Πάπας ρώτησε αγωνιωδώς: Ο Μάρκος υπέγραψε; Οχι, του απάντησαν. Τότε, ουδέν εποιήσαμεν! Ο γενναίος αυτός άνθρωπος στις κρίσιμες εκείνες ώρες κράτησε ουσιαστικά μόνος στους ώμους του την αλήθεια της ορθόδοξης πίστης και την αξιοπρέπεια της ρωμιοσύνης. Και όμως, όχι ασφαλώς τυχαία, τα γυμνασιακά βιβλία παρασιωπούσαν την εκπληκτική αυτή μορφή και μας πρόβαλλαν ένα άλλο διακεκριμένο μέλος της βυζαντινής αντιπροσωπείας, τον Μητροπολίτη Τραπεζούντος Βησσαρίωνα, ο οποίος και «ανταμείφθηκε» με τον τίτλο του Καρδιναλίου της Παπικής Εκκλησίας.
Σήμερα οι τουρκικές απειλές βρίσκονται και πάλι προ των πυλών της πατρίδας μας στο Αιγαίο. Πάλι, όπως στα μέσα του 15ου αιώνα, στρεφόμαστε ως ικέτες στη βοήθεια των ισχυρών «αδελφών» της δυτικής πολιτιστικής οικογένειας.
Επαφιέμεθα στις «ευγενείς» πιέσεις τους. Γιατί η «προστασία» τους απαιτεί ισχυρά ανταλλάγματα: την πλήρη υποταγή στα γεωπολιτικά τους σχέδια.
Η ηρωική μαρτυρία του Μάρκου του Ευγενικού πρέπει να μας προβληματίσει και να αποτελέσει φωτεινό οδοδείκτη στην ανάσχεση της ηττοπαθούς ενδοτικότητάς μας.