Η τεχνητή νοημοσύνη δεν πρόκειται ούτε να υποκαταστήσει τον άνθρωπο ούτε να καταργήσει θέσεις εργασίας, αναφέρει σε συνέντευξή του στο «Κ-Επιχειρείν» ο αντιπρόεδρος και επικεφαλής Τεχνολογίας της Amazon.com, δρ Werner Vogels. Σημειώνει ότι οι νέες τεχνολογίες καταργούν δραστηριότητες ρουτίνας, απελευθερώνοντας την ανθρώπινη δημιουργικότητα. Ο κ. Vogels, που βρίσκεται στην Amazon από το 2004 και αποτελεί κορυφαία, διεθνώς, προσωπικότητα στην τεχνολογία και στην πληροφορική, διατυπώνει κάθε χρόνο σειρά προβλέψεων. Παραδέχεται, όμως, ότι κάποιες από αυτές δεν έχουν επαληθευτεί.
– Πόσο δύσκολο είναι να προβλέψει κάποιος το μέλλον, έστω κι αν πρόκειται για κάποιον όπως εσείς που παρακολουθεί στενά τις τάσεις;
– Εάν μελετήσετε τον κλασικό κύκλο ζωής υιοθέτησης της τεχνολογίας, θα διαπιστώσετε ότι υπάρχει ένα χάσμα μεταξύ των πρώτων αποδεκτών (early adopters) και της πλειονότητας που επιλέγει μια τεχνολογική λύση. Στο παρελθόν, σε ορισμένες περιπτώσεις, απαιτούνταν μέχρι και 15 χρόνια για να γεφυρωθεί το χάσμα. Σήμερα οι χρόνοι αυτοί έχουν συρρικνωθεί. Δείτε, για παράδειγμα, πού βρισκόμασταν πέρυσι τέτοια εποχή και πού είμαστε σήμερα. Διατυπώνουμε λοιπόν προβλέψεις, ελπίζοντας ότι θα αντισταθούν, έως έναν βαθμό, στο πέρασμα του χρόνου. Υπό το πρίσμα αυτό επικεντρώνομαι στις προκλήσεις με τις οποίες πρόκειται να βρεθούμε αντιμέτωποι, καθώς δεν διαθέτω κρυστάλλινη σφαίρα.
Στην περίπτωση της παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης (Generative AI), η μεγαλύτερη πρόκληση σχετίζεται με το είδος των δεδομένων με τα οποία τροφοδοτούμε τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα. Αυτή τη στιγμή, τα data των μεγάλων γλωσσικών μοντέλων (σ.σ. σε αυτά στηρίζονται εφαρμογές όπως το Chat GPT) είναι αμερικανο-κεντρικά. Σαφώς είμαστε σε θέση να πραγματοποιούμε ακριβείς μεταφράσεις, αλλά το ζήτημα που θέτουμε δεν σχετίζεται με τη γλώσσα, αλλά με την ενσωμάτωση της κουλτούρας στα γλωσσικά μοντέλα. Για παράδειγμα, εάν ζητήσουμε από κάποια από τις εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης να πραγματοποιήσει τη σύνοψη ενός βιβλίου της Ιζαμπέλ Αλιέντε, της κόρης του Σαλβαδόρ Αλιέντε, του προέδρου της Χιλής, που σκοτώθηκε στο πραξικόπημα του 1973, θα διαπιστώσουμε ότι περιγραφόμενη οπτική των βιβλίων της θα είναι εντελώς διαφορετική για έναν Αμερικανό σε σχέση με έναν Νοτιοαμερικανό. Κι αυτό διότι η πραγματική κουλτούρα δεν έχει ακόμη ενσωματωθεί στα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα.
Επιστρέφοντας στις προβλέψεις, ουδείς είναι σε θέση να γνωρίζει πώς θα είναι ο κόσμος σε πέντε χρόνια από τώρα. Εάν όμως ανατρέξω σε κάποιες από τις προηγούμενες προβλέψεις μου, θα διαπιστώσω ότι ορισμένες από αυτές απέτυχαν, κι αυτό επειδή έγιναν σε λάθος χρόνο. Είχα, για παράδειγμα, πριν από δύο χρόνια προβλέψει ότι θα υπάρξει επανάσταση στη δορυφορική συνδεσιμότητα, δημιουργώντας σημαντικά οφέλη για μικρές επιχειρήσεις που βρίσκονται σε απομακρυσμένες περιοχές. Αποδείχθηκε ότι θα χρειαστεί ακόμη αρκετός χρόνος προκειμένου να υπάρξει μαζική δορυφορική κάλυψη.
– Πίσω από κάθε εφαρμογή που χρησιμοποιούμε υπάρχει κώδικας προγραμματισμού. Εκτιμάτε πως έχει αλλάξει το ότι ο προγραμματισμός είναι ένα από τα πεδία που έχει βιώσει μεγάλες αλλαγές τα τελευταία χρόνια;
– Είχα προβλέψει πριν από περίπου δύο χρόνια ότι ο προγραμματισμός, ο τρόπος που δημιουργούμε κώδικα, θα αλλάξει. Εκείνη όμως την εποχή, τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης για προγραμματιστές (developers) επικεντρώνονταν σε αυτό που αποκαλούμε αποκοπή υφιστάμενου κώδικα και επικόλλησή (cut and paste) του σε ένα νέο. Σήμερα τα νέα εργαλεία που βασίζονται σε γλωσσικά μοντέλα αποτελούν μεγάλη βοήθεια για τους νέους προγραμματιστές, καθώς δεν κουράζονται ποτέ να απαντούν σε κάθε είδους –ακόμη κι επαναλαμβανόμενες– ερωτήσεις τους. Και τους επιτρέπουν να επαναδιατυπώνουν την ίδια ερώτηση και να μαθαίνουν μέσα από αυτή τη διαδικασία, η οποία διαφέρει εντελώς σε σχέση με τη στρατηγική του cut και paste. Θα λέγαμε ότι διαμορφώνεται ένα περιβάλλον εκπαίδευσης με έντονο το στοιχείο της εξερεύνησης.
– Κατά πόσο οι νέες τεχνολογίες έχουν αλλάξει τον τρόπο που μαθαίνουμε;
– Ένα τετραετές πτυχίο στην Πληροφορική δύσκολα θα μπορούσε να συμβαδίσει με τις καταιγιστικές αλλαγές στην τεχνολογία. Άλλωστε, ούτε στο παρελθόν οι τίτλοι σπουδών επαρκούσαν για να γίνει κάποιος προγραμματιστής. Ένας τελειόφοιτος προγραμματιστής χρειάζεται σημαντική υποστήριξη από εμπειρότερους μέχρι να μετατραπεί σε έναν επαγγελματία με πλήρη συνεισφορά. Υπάρχουν πολλά πράγματα που πρέπει να μάθει, όπως η ομαδική συνεργασία. Ο κώδικας που δημιουργείται σε ένα ακαδημαϊκό εργαστήριο δεν συναρτάται με κάποιο παραγωγικό έργο επιχείρησης και ενδεχόμενο λάθος δεν θα δημιουργούσε σε κανέναν επιπτώσεις. Ωστόσο, στον επαγγελματικό στίβο η συγγραφή κώδικα γίνεται για λογαριασμό κάποιας επιχείρησης, για παράδειγμα, στους τομείς της υγείας ή της χρηματοοικονομικής. Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Ότι η ανώτερη εκπαίδευση πρέπει να προετοιμάζει τους πολίτες για τη διά βίου μάθηση. Πριν από πάρα πολλά χρόνια, όταν ξεκίνησα να εργάζομαι στην Amazon, είχα εκπαιδευτεί σε γλώσσες προγραμματισμού οι οποίες δεν υπάρχουν πια. Ωστόσο, στο πανεπιστήμιο διδάχθηκα πώς να μαθαίνω προγραμματισμό, αλλά και πώς να επιλύω προβλήματα. Πώς αλληλεπιδρώ με έναν πελάτη; Πώς αντιλαμβάνομαι τις ανάγκες του και τι πράγματι χρειάζεται; Η ανάπτυξη αυτού του είδους των δεξιοτήτων, που σχετίζονται με τον τρόπο σκέψης και τη χαρτογράφηση της «μεγαλύτερης εικόνας», καθιστά πολύτιμη την εκπαιδευτική διαδικασία.
Ένας τελειόφοιτος προγραμματιστής χρειάζεται σημαντική υποστήριξη από εμπειρότερους μέχρι να μετατραπεί σε έναν επαγγελματία με πλήρη συνεισφορά.
– Θα μπορούσε, πράγματι, η τεχνητή νοημοσύνη να αποτελέσει απειλή για τον άνθρωπο;
– Υπάρχει μια απαισιόδοξη, συχνά, αντιμετώπιση της τεχνητής νοημοσύνης, αλλά η δική μου οπτική είναι αισιόδοξη, έχοντας, στα 65 έτη της ηλικίας μου, βρεθεί αντιμέτωπος με διαφορετικές φάσεις της τεχνολογίας. Τα λογιστικά φύλλα εργασίας αναπτύχθηκαν πριν από πολλές δεκαετίες. Πριν από αυτά, οι εταιρείες ορκωτών ελεγκτών έπρεπε να διαθέτουν ένα δωμάτιο γεμάτο με έγγραφα. Η ανακάλυψη των λογιστικών φύλλων εργασίας δεν οδήγησε στην ανεργία τους ανθρώπους που επεξεργάζονταν τα λογιστικά έγγραφα. Στράφηκαν απλώς σε άλλο αντικείμενο δραστηριότητας. Αναμφισβήτητα, λόγω της τεχνολογίας ένας αριθμός θέσεων εργασίας δεν θα έλεγα ότι χάνεται, αλλά ότι καθίστανται περισσότερο αποτελεσματικές. Οι άνθρωποι μετακινούνται σε άλλα πεδία περισσότερο δημιουργικά. Ο καταψύκτης εξαφάνισε την επιχειρηματική δραστηριότητα της αποθήκευσης και πώλησης πάγου. Ταυτόχρονα, όμως, δημιούργησε νέες θέσεις εργασίας που σχετίζονται με τη διατροφή, λόγω του ότι είμαστε σε θέση να συντηρούμε με ασφάλεια την τροφή μας. Κατ’ επέκταση, η τεχνητή νοημοσύνη έρχεται να μας κάνει πιο αποδοτικούς και όχι να μας αντικαταστήσει. Παίρνει τη θέση απλών εργασιών ρουτίνας, απελευθερώνοντας την ανθρώπινη δημιουργικότητα. Ο άνθρωπος είναι μοναδικός στη λήψη αποφάσεων και στη σύνθεση πληροφοριών και τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης έρχονται να λειτουργήσουν, μόνο, επικουρικά.
*Ο δρ Werner Vogels είναι αντιπρόεδρος και επικεφαλής Τεχνολογίας της Amazon.com.
