Η φιλοσοφία ενός ικανού επενδυτή πρέπει να είναι ότι ευκαιρίες μπορεί να υπάρχουν παντού. Παρά ταύτα, είναι αδύνατον να μη λάβει υπόψη τις συνθήκες που υπάρχουν γύρω του, τον κλάδο, τη χώρα και τις παγκόσμιες οικονομικές συνθήκες τη δεδομένη χρονική στιγμή της επένδυσης.
Η BC Partners τηρεί πάντα αυτή τη βασική αρχή στις παγκόσμιες επενδύσεις μας, παρά τη φιλική ματιά που προσωπικά ρίχνω πάντα προς τη χώρα μου. Αυτή η ματιά όμως είναι που μου δίνει την ευκαιρία και καλύτερα να γνωρίζω την Ελλάδα, αλλά και τις ευκαιρίες που υπάρχουν να τις επισημάνω και να τις διερευνώ, ανεξάρτητα βέβαια από το αν τελικά επενδύσουμε ή όχι.
Έτσι, η Ελλάδα τα δύο τελευταία χρόνια, μετά από μια επώδυνη οκταετία και για την οικονομία και για τους Έλληνες, είναι σαφώς μια επενδύσιμη χώρα. Βεβαίως η πανδημία της Covid και οι πρωτόγνωρες συνθήκες που δημιουργήθηκαν ανέστειλαν και σειρά από σκέψεις για επενδύσεις όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε όλες τις χώρες του κόσμου. Η αβεβαιότητα που προήλθε από την πανδημία για το πώς θα αναδυθούν οι εταιρείες από την κρίση και οι μειώσεις του ΑΕΠ αναμφίβολα θα επηρεάσουν τις επενδύσεις. Και αυτό γιατί η τιμολόγηση του κινδύνου σε ένα τέτοιο περιβάλλον παραμένει εξαιρετικά δύσκολη.
Παρά ταύτα, και την προηγούμενη επένδυσή μας στην Ελλάδα την κάναμε εν μέσω των μνημονίων του 2015 στη Pharmathen, αλλά και τη φετινή στη Forthnet, την κάναμε εν μέσω Cοvid.
Αυτό που έχει βοηθήσει πολύ και δίνει αισιοδοξία και ώθηση στις αγορές είναι όλα τα πακέτα στήριξης που έχουν δοθεί στην Ευρώπη και την Αμερική, αλλά και από τις κυβερνήσεις χωρών. Και αυvτά πιστεύω θα αποδειχθούν σωτήρια και θα βοηθήσουν η ύφεση αυτή να είναι όσο το δυνατόν πιο σύντομη. Αυτά τα πακέτα έχουν επίσης βοηθήσει τις αγορές να πιστεύουν ότι η ανάκαμψη θα είναι ταχεία. Και σε μια στιγμή που η ρευστότητά παγκοσμίως είναι στα υψηλότερα επίπεδα, οι επενδυτές αναζητούν ευκαιρίες και χώρες να επενδύσουν. Μόνο ο δικός μας κλάδος του Private Equity έχει περίπου 2 τρισ. δολάρια διαθέσιμα να επενδυθούν.
Η άποψή μου λοιπόν είναι ότι η Ελλάδα έχει από την προηγούμενη δεκαετία μια μεγάλη υπολειπόμενη αναπτυξιακή προοπτική, η οποία πήρε αναστολή το 2020, είναι αδύνατον όμως να μην εκφραστεί το 2021 και να μη διαρκέσει για αρκετά χρόνια. Και η ανάπτυξη αυτή είναι απαραίτητη για την προσέλκυση επενδύσεων.
Η σταθερή κυβέρνηση, αλλά και ο σταθερός προσανατολισμός της στον εκσυγχρονισμό των δομών της ελληνικής οικονομίας αλλά και της ελληνικής κοινωνίας αποτελούν εχέγγυο για την υλοποίηση αυτής της αναπτυξιακής πορείας. Ο ψηφιακός εκσυγχρονισμός, το σταθερό φορολογικό καθεστώς, η μείωση της φορολογίας, η πάταξη της διαφθοράς, η μείωση της γραφειοκρατίας θα ενισχύσουν την αποτελεσματικότητα και την παραγωγικότητα ενός κοινωνικού και αξιόπιστου κράτους και θα υποστηρίξουν και θα επιταχύνουν περαιτέρω αυτή την ανάπτυξη. Θα δημιουργηθεί έτσι ένα φιλικό περιβάλλον για επιχειρηματικότητα, που είναι η κινητήρια δύναμη κάθε οικονομίας. Επίσης, η οικονομική ενίσχυση δισεκατομμυρίων ευρώ που θα λάβει η Ελλάδα από την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μια τεράστια και πρωτόγνωρη ευκαιρία επανεκκίνησης της ελληνικής οικονομίας. Και θα είναι καταλύτης για τη μεταμόρφωση και την ανάκαμψη της χώρας την επόμενη τριετία.
Η Ελλάδα έχει ένα πολύ μορφωμένο, εξειδικευμένο και ικανό ανθρώπινο δυναμικό, του οποίου η αξιοποίηση και μόνο είναι αυτοδύναμος λόγος ανάπτυξης. Ιδιαίτερα αν επιστρέψει ένα μέρος από τους Έλληνες που διακρίνονται αυτή τη στιγμή σε πολλούς τομείς στο εξωτερικό. Σε αυτή την κατεύθυνση μπορεί να βοηθήσει η παροχή ενεργών κινήτρων για την εγκατάσταση στην Ελλάδα ξένων μεγάλων εταιρειών ιδιαίτερα σε τομείς όπως ο τεχνολογικός (πράγμα που είδαμε πρόσφατα να γίνεται μερικώς) ή για την προσέλκυση εταιρειών του χρηματοπιστωτικού τομέα εξαιτίας του Brexit – και όχι μόνο. Γιατί το επαρκέστατο ανθρώπινο δυναμικό αλλά και οι συνθήκες ζωής –και δεν εννοώ μόνο τις καιρικές συνθήκες– συνηγορούν σε αυτό. Εξάλλου οι καλύτερες και πιο βιώσιμες επενδύσεις είναι στο ανθρώπινο κεφάλαιο.
Όσον αφορά επενδύσεις σε συγκεκριμένους κλάδους, η στρατηγική μας είναι να επενδύουμε σε ηγέτιδες εταιρείες σε κλάδους που έχουν ανάπτυξη και ανθεκτικότητα, όπως είναι οι τηλεπικοινωνίες, η τεχνολογία και η υγεία, και ιδιαίτερα σε εξαγωγικές εταιρείες που έχουν συγκριτικό πλεονέκτημα είτε τεχνογνωσίας, είτε κόστους, είτε έρευνας, και ακόμα περισσότερο σε όσες έχουν συνδυασμό αυτών και απευθύνονται σε μεγαλύτερες αγορές από τις εθνικές τους. Η Ελλάδα προσφέρει τέτοιες επενδυτικές ευκαιρίες. Εξάλλου περίοδοι αβεβαιότητας και αστάθειας όπως η σημερινή έχει αποδειχθεί πολλάκις στο παρελθόν ότι παράγουν αξιολογότατες επενδυτικές ευκαιρίες.
Επενδύσεις στην τεχνολογία
Ο τομέας των τηλεπικοινωνιών, ίσως και συναισθηματικά, γιατί αφορούσε την πρώτη μου επένδυση στην Ελλάδα, είναι πάντα στις πρώτες προτεραιότητες όχι μόνο τις δικές μου, αλλά και της BC Partners, γιατί, εκτός από ανθεκτικότητα που έχει αποδείξει με τη σταθερή ζήτηση, έχει ένα επιχειρηματικό μοντέλο κατάλληλο για περιόδους μεγάλης μεταβλητότητας ή ύφεσης, αφού βασίζεται σε συνδρομές, έχει επαναλαμβανόμενα έσοδα και ρευστότητα. Επίσης συνεχώς ανακαλύπτει δρόμους για να εξελίσσει τις υπηρεσίες και τα προϊόντα του. Η πανδημία και τα lockdowns που επιβλήθηκαν λόγω αυτής ανέδειξαν ανάγκες για νέες κοινωνικές συμπεριφορές και δράσεις στις οποίες ενεργό ρολό έπαιξαν οι εταιρείες τηλεπικοινωνιών, όπως για παράδειγμα στην τηλεργασία και στο ηλεκτρονικό εμπόριο, που εντάχθηκαν σε μαζική κλίμακα στην καθημερινότητα πολλών ανθρώπων. Τώρα ιδιαίτερα, με τη μετάβαση στην τεχνολογία 5G, είναι φανερό ότι θα συμμετέχει τόσο πολύ στη ζωή μας, που είναι προφανές γιατί αποτελεί επενδυτικό μας προσανατολισμό.
Με αυτή την προοπτική είδαμε και την επένδυσή μας στη Forthnet, όπου πιστεύουμε ότι μια πρωτοπόρα εταιρεία που κατέληξε να είναι προβληματική και υπερχρεωμένη μπορεί, με τη δική μας κεφαλαιακή ενίσχυση αλλά και τις άλλες αλλαγές που σχεδιάζουμε και τη μεταφορά της τεράστιας εμπειρίας και τεχνογνωσίας της United Group σε όλα τα επίπεδα, να καταστεί και πάλι μεγάλη εταιρεία στα telecoms και στη συνδρομητική τηλεόραση, με υψηλής ποιότητας τηλεοπτικό περιεχόμενο και όχι μόνο.
Ο κλάδος της υγείας και συγκεκριμένα οι φαρμακευτικές εταιρείες αποτελούσαν και αυτές πάντα ελκυστικό επενδυτικό στόχο, γιατί, πέραν του σημαντικότατου κοινωνικού τους ρόλου, ενσωματώνουν τα τελευταία χρόνια και ό,τι πιο πρωτοποριακό συμβαίνει αυτή την ώρα στην ανθρωπότητα. Δηλαδή η διαρκώς αυξανόμενη γνώση μας από τις συστηματικές παγκόσμιες έρευνες για το DNA μετατρέπεται στην ανακάλυψη καινούργιων φαρμάκων άλλης τεχνολογίας που θα φέρει επανάσταση στην ιατρική, στη θεραπεία ασθενών, στη μακροβιότητα, αλλά και στην ποιότητα ζωής. Και αυτό είναι ισχυρότατο κίνητρο για να επενδύσουμε σε έναν επαναστατικά εξελισσόμενο τομέα. Και η Ελλάδα έχει πολύ δυνατές φαρμακευτικές εταιρείες στον τομέα της έρευνας (όπως η Pharmathen) με εξαγωγικό προσανατολισμό.
Είμαι αισιόδοξος για την Ελλάδα και τις προοπτικές της, ιδιαίτερα με τα ευχάριστα νέα από τον τομέα των εμβολίων, καθώς φαίνεται ότι η ανθρωπότητα μέσα στο 2021 θα ελέγξει την Covid-19, που παρέλυσε για αρκετό διάστημα την παγκόσμια οικονομία και επέφερε καθυστέρηση των επενδύσεων. Πιστεύω ότι η καινούργια χρονιά στην Ελλάδα θα είναι ένας επενδυτικός σταθμός.