Από το Φανάρι, τη Μόσχα και το Κίεβο, η ενδοεκκλησιαστική σύγκρουση για τη χορήγηση από το Οικουμενικό Πατριαρχείο αυτοκεφαλίας στην Εκκλησία της Ουκρανίας εξαπλώνεται στην «καρδιά» της Αφρικής και ταυτόχρονα λαμβάνει γεωπολιτικές διαστάσεις με ανοικτή πλέον εμπλοκή του Κρεμλίνου. Η ρωσική πλευρά προσπαθεί να αποτρέψει την αναγνώριση της νεοϊδρυθείσας Εκκλησίας της Ουκρανίας από τις άλλες Ορθόδοξες Εκκλησίες και να απομονώσει έτσι τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο, του οποίου τα πρωτεία αμφισβητεί.
Μέχρι στιγμής, δείχνει να το επιτυγχάνει, αφού καμία από τις Ορθόδοξες Εκκλησίες δεν έχει αναγνωρίσει τη χορηγηθείσα αυτοκεφαλία στους Ουκρανούς, με τα βλέμματα να είναι στραμμένα στην Εκκλησία της Ελλάδος και στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και Πάσης Αφρικής, η ιεραρχία των οποίων συνέρχεται την ερχόμενη εβδομάδα και είναι πολύ πιθανό, μολονότι δεν έχει συμπεριληφθεί στην ημερήσια διάταξη, να συζητηθεί το «ουκρανικό». Οι αποφάσεις των δύο αυτών συνόδων εκτιμάται από εκκλησιαστικούς κύκλους ότι θα επηρεάσουν σημαντικά την εν εξελίξει διελκυστίνδα γύρω από το θέμα της Ουκρανίας, που ταλαιπωρεί τούτη την εποχή την Ορθόδοξη Χριστιανική Εκκλησία.
Το Πατριαρχείο Μόσχας επιτίθεται με όλα τα μέσα εναντίον του Φαναρίου, «επιστρατεύοντας» και τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, ο οποίος σε δηλώσεις του κατηγόρησε τις ΗΠΑ ότι «ασκούν πίεση στις Ορθόδοξες Εκκλησίες, όπως στη Μέση Ανατολή και στη Βόρειο Αφρική, και, όταν δεν βλέπουν την επιθυμία να υπακούσουν, προσπαθούν μέσω απειλών να διασπάσουν την τοπική τους Εκκλησία». Η παρέμβαση Λαβρόφ, που βάζει ανοικτά πλέον το ενδοεκκλησιαστικό ζήτημα στο πεδίο της γεωπολιτικής αναμέτρησης Ρωσίας και Αμερικής, έρχεται σε συνέχεια εκείνης του προέδρου Πούτιν, ο οποίος σε πρωτοφανή δήλωσή του είχε υποστηρίξει ότι ο κ. κ. Βαρθολομαίος χρηματίστηκε(!) για να δώσει την αυτοκεφαλία στους Ουκρανούς.
Αντιδράσεις, και ισχυρές μάλιστα, έχουν όμως προκαλέσει στους κόλπους του Ορθοδόξου Πατριαρχείου Αλεξανδρείας και Πάσης Αφρικής οι ρωσικές επεμβάσεις στα εσωτερικά του. Σε επιστολή τού επί των εξωτερικών σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας, μητροπολίτη Βολοκολάμσκ κ. Ιλαρίωνος προς τον μητροπολίτη Μοζαμβίκης κ. Χρυσόστομο, διά της οποίας η ρωσική πλευρά τον επέπληττε(!) διότι συλλειτούργησε με Ουκρανό «σχισματικό» επίσκοπο στον Λαγκαδά Θεσσαλονίκης, τουλάχιστον δύο ιεράρχες της Αφρικής απάντησαν σε υψηλούς τόνους. Ο μητροπολίτης Ζάμπιας κ. Ιωάννης, στον οποίο εστάλη μάλλον από λάθος η επιστολή που προοριζόταν για τον Μοζαμβίκης, στην απαντητική επιστολή του προ τον Ρώσο ιεράρχη τον χαρακτηρίζει παντελώς αναρμόδιο να επεμβαίνει «με αυτό το ύφος, ωσάν “θεόθεν απεσταλμένος” στα εσωτερικά άλλης Εκκλησίας».
Σε ακόμα πιο σκληρό ύφος, ο μητροπολίτης Νιγηρίας κ. Αλέξανδρος κατηγορεί τον εκπρόσωπο του Πατριαρχείου Μόσχας ότι διέπραξε ατόπημα για το οποίο πρέπει να ζητήσει συγγνώμη. «Το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας δεν είναι και δεν θα επιτρέψουμε ποτέ να γίνει προτεκτοράτο της Εκκλησίας της Ρωσίας. Ούτε ο Μακαριώτατος, μήτε οι αρχιερείς του θρόνου θα γίνουμε “φόρου” υποτελείς», αναφέρει στην επιστολή του και δηλώνει πως «το ατόπημα του σεβασμιωτάτου Ιλαρίωνος θα πρέπει να λειτουργήσει αφυπνιστικά για πολλούς από εμάς, όχι μόνο για τη στάση μας στο θέμα της ουκρανικής αυτοκεφαλίας, αλλά για το πώς θα αντιμετωπίσουμε τον διαρκώς αυξανόμενο επιθετικό ρωσικό ιμπεριαλισμό και την αντικανονική διείσδυση σε άλλες δικαιοδοσίες».
Σε μια άλλη δημόσια παρέμβασή του, με στόχο την Εκκλησία της Ελλάδος, παραμονές της συνόδου της ιεραρχίας της, το Πατριαρχείο Μόσχας διά του εκπροσώπου του Βλαντιμίρ Λεγκόιντα, υποστήριξε ότι «ο τρόπος με τον οποίο συζητείται από την Εκκλησία της Ελλάδας το θέμα της σχισματικής “Εκκλησίας” καταμαρτυρεί την πίεση που της ασκείται», δίχως να αποσαφηνίζει από ποιον.
Εν μέσω του ουκρανικού «ναρκοπεδίου» που έχει διαμορφωθεί, ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος επισκέπτεται τις επόμενες ημέρες το Αγιον Ορος, όπου και εκεί επικρατεί προβληματισμός σε κάποιες μονές γύρω από το θέμα της αυτοκεφαλίας.