Στέφανος Μάνος: Αποφάσεις στα τυφλά

Oπως πληροφορήθηκα από το ρεπορτάζ της Τασούλας Επτακοίλη στην «Κ» της Κυριακής 6.12, τον περασμένο Απρίλιο αναρτήθηκε στη Διαύγεια η απόφαση του Δ.Σ. της ΗΔΙΚΑ να εγκρίνει δαπάνη ύψους 228.780 ευρώ για την επιλογή αναδόχου του έργου «Ανάπτυξη εθνικού μητρώου ασθενών COVID-19 και μηχανισμού παρακολούθησης ασθενών». Η λειτουργία του μητρώου ξεκίνησε τον Μάιο. Το εθνικό μητρώο COVID-19 σχεδιάστηκε σύμφωνα με τις προδιαγραφές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Η δημιουργία μητρώου ήταν προδήλως σωστή απόφαση, διότι επέτρεπε τη συλλογή των επιδημιολογικών στοιχείων COVID-19. Οπως όμως γράφει η κ. Επτακοίλη, η διαδικασία και ο μηχανισμός παρακολούθησης ασθενών ατόνησε το καλοκαίρι. Εφταιγε ο φόρτος της δουλειάς, το κακοφτιαγμένο σύστημα (είναι σύνηθες αυτοί που διαμορφώνουν ηλεκτρονικά συστήματα, από άγνοια, να τα φορτώνουν με όσα θα χρειάζονταν σε χειρόγραφα συστήματα), η απροθυμία των γιατρών να γράφουν τα ιστορικά των ασθενών, ποιος ξέρει; Το αποτέλεσμα είναι ότι ο ενδιαφερόμενος πολίτης ή και ο ερευνητής έχει μάλλον περιορισμένες πληροφορίες στη διάθεσή του. Είναι αλήθεια ότι ο ΕΟΔΥ δημοσιεύει κάθε μέρα την «Ημερήσια έκθεση επιδημιολογικής επιτήρησης» από όπου μαθαίνουμε τον αριθμό των νέων κρουσμάτων, πόσα αφορούν άνδρες και γυναίκες, πόσα εντοπίστηκαν στις πύλες εισόδου. Ενημερωνόμαστε επίσης για τις διασωληνώσεις και τους θανάτους. Σε χάρτη εμφανίζεται η γεωγραφική κατανομή των κρουσμάτων ανά περιφερειακή ενότητα της Ελλάδας. Και κάπου εδώ τελειώνει η δημόσια διαθέσιμη πληροφόρηση.
 
Δεν είμαι, όπως άλλωστε ξέρετε, επιδημιολόγος ή γιατρός, αλλά μου κάνει εντύπωση ότι ο ΕΟΔΥ αναφέρει αριθμό κρουσμάτων χωρίς να αναφέρει από πόσα τεστ προέκυψαν αυτά τα κρούσματα. Ο αριθμός των θανάτων δεν χρειάζεται τέτοια αναφορά για να βγάζει νόημα. Λείπει επίσης ένα μέτρο σύγκρισης. Τόσοι θάνατοι ανά χίλιους κατοίκους στην Ελλάδα σε σύγκριση με τόσους θανάτους σε 3-4 επιλεγμένες ευρωπαϊκές χώρες.
 
Η κ. Επτακοίλη φέρνει ως παράδειγμα σύγκρισης τη Μεγάλη Βρετανία, μια χώρα που προφανώς σέβεται περισσότερο τους πολίτες της και στην ιστοσελίδα coronavirus.data.gov.uk δίνει τη δυνατότητα σε κάθε πολίτη να βρει απαντήσεις για οποιαδήποτε απορία του. Με λεπτομέρειες, στατιστικές και προβλέψεις που μπορούν να εξειδικευτούν για κάθε ταχυδρομικό κώδικα. Δοκιμάστε τη βρετανική ιστοσελίδα για να διαπιστώσετε μόνοι σας πως είναι ένα καλά σχεδιασμένο πληροφοριακό σύστημα.
 
Τελείως συμπτωματικά, πριν από τρεις ημέρες, άνοιξα το δικό μας gov.gr προκειμένου να διαπιστώσω αν ο κ. Πιερρακάκης έχει καθιερώσει κάποια νέα εφαρμογή απλοποίησης της διαδικασίας μεταβίβασης ακινήτων. Διαπίστωσα χαρούμενος ότι υπάρχει εφαρμογή με τίτλο «Μητρώο αξιών μεταβιβάσεων ακινήτων» όπου κάτω από τον τίτλο υπάρχει η επεξήγηση ότι η εφαρμογή επιτρέπει σε πολίτες, επαγγελματίες και φορείς να παρακολουθούν ανώνυμα τη διαμόρφωση της αγοράς ακινήτων. Αξίες μεταβιβάσεων ανά περιοχή, τιμές ακινήτων, εξειδικευμένες αναζητήσεις, όλα στη διάθεση του πολίτη. Ο ενθουσιασμός μου όμως υπήρξε βραχύβιος. Διότι, όπως διευκρινίζεται παρακάτω στην ίδια σελίδα, ο αρμόδιος φορέας, το υπουργείο Οικονομικών, ενημέρωσε για τελευταία φορά την ιστοσελίδα την Πέμπτη 23 Ιουλίου 2020.
 
Δεν θέλω να κάνω «βρώμικες» σκέψεις. Εντούτοις ομολογώ ότι μου πέρασε από το μυαλό ότι το υπουργείο Οικονομικών, που σας θυμίζω καθυστέρησε να στείλει τις ειδοποιήσεις για τον ΕΝΦΙΑ 2019 μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου 2020, δεν ήθελε να μπορούν οι πολίτες να συγκρίνουν τις τιμές της αγοράς ακινήτων με τις αλλοπρόσαλλες (άλλοτε ληστρικές και άλλοτε χαριστικές) τιμές που ορίζουν οι υπηρεσίες του ΥΠΟΙΚ για τον ΕΝΦΙΑ.
 
Αλλά σας ερωτώ: Δεν είναι διαβολική σύμπτωση ότι τόσο το εθνικό μητρώο ασθενών COVID-19 όσο και το μητρώο μεταβιβάσεων ακινήτων ατόνησαν το καλοκαίρι;
 
Κάθε χρόνο διεξάγονται οι Πανελλαδικές Εξετάσεις στις οποίες συμμετέχουν σχεδόν εκατό χιλιάδες μαθητές. Μπορεί να υπάρχουν ενστάσεις για το περιεχόμενο των εξετάσεων, αλλά έχει γίνει γενικά δεκτό ότι οι εξετάσεις είναι αδιάβλητες. Από μόνο του το γεγονός αυτό, το αδιάβλητο των εξετάσεων, είναι σημαντικό και πρέπει να διαφυλαχθεί και να αξιοποιηθεί. Πώς μπορεί να αξιοποιηθεί; Με το να δοθούν κατά τρόπο απλό τα αποτελέσματα στη δημοσιότητα, με τρόπο ώστε να μπορεί κάθε μελετητής ή αξιολογητής να βγάλει τα συμπεράσματά του.
 
Για παράδειγμα: Ο μέσος όρος των αποτελεσμάτων στις Πανελλαδικές των μαθητών του 8ου Λυκείου Τρικάλων ήταν Χ2020 Χ2019 κ.ο.κ. μέχρι το 2011. Το ίδιο για όλα τα λύκεια της Ελλάδας. Τα στοιχεία υπάρχουν. Είναι αδιάβλητα. Το υπουργείο Παιδείας τα έχει και τα κρύβει, επειδή οι μανδαρίνοι του αντιλαμβάνονται ότι η δημοσιοποίηση των αδιάβλητων στοιχείων επιτρέπει μια πρώτη αδιάβλητη προσέγγιση αξιολόγησης. Η δημοσιότητα των στοιχείων θα επέτρεπε τη σύγκριση του 8ου Λυκείου Τρικάλων με το 6ο. Οχι μια φορά, αλλά για μια σειρά δέκα ετών. Θα επέτρεπε τη σύγκριση των Τρικάλων με τη Λάρισα ή την Αθήνα. Θα επέτρεπε την αξιολόγηση των επιδόσεων των καθηγητών των λυκείων όχι ως ατόμων αλλά ως ομάδας. Οι δυνατότητες είναι ατέλειωτες και συναρπαστικές. Εξαρτάται από μια απλή απόφαση της υπουργού κ. Κεραμέως να ολοκληρωθεί το έργο που περιγράφω εντός του πρώτου τριμήνου του 2021.
 
Ο Γιώργος Παπανδρέου καθιέρωσε τον θεσμό της Διαύγειας. Σπουδαίος θεσμός, η χρησιμότητα του οποίου όμως εξαρτάται από το κατά πόσον είναι εύκολο να διακρίνει ο πολίτης το ουσιώδες μέσα σε έναν ωκεανό πληροφόρησης.
 
Αν στην παραλία ρίξω στην άμμο έναν κόκκο χρυσού μεγέθους όσο ένας κόκκος άμμου, θα είμαι εντάξει αν πω: «Το άφησα μπροστά σου, δεν το είδες;».
 
Δεν αρκεί η παράθεση στοιχείων στη Διαύγεια. Χρειάζεται επεξεργασία ώστε να αναδεικνύεται το ουσιώδες. Να ξεχωρίζει κάποιος τον κόκκο χρυσού. Κατά κάποιο τρόπο τη Διαύγεια θα έπρεπε να την επεξεργάζεται καθημερινά ένας αρχισυντάκτης. Οπως στην εφημερίδα.
 
Το κράτος και οι ΔΕΚΟ έχουν διάφορες βάσεις δεδομένων, τα στοιχεία των οποίων μπορεί να είναι πολύτιμα σε πολίτες και ερευνητές.
 
Ανέφερα στην αρχή την περιορισμένη πληροφόρηση για τον κορωνοϊό σε σύγκριση με άλλες χώρες. Περιορισμένη είναι γενικότερα η δημόσια πληροφόρηση σε ό,τι αφορά τα υγειονομικά χαρακτηριστικά των περιοχών της χώρας. Για παράδειγμα, τι στοιχεία υπάρχουν στα νοσοκομεία του ΕΣΥ και πού κρύβονται τα χαρακτηριστικά υγείας των κατοίκων των περιοχών των λιγνιτωρυχείων του νομού Κοζάνης, ή τα χαρακτηριστικά υγείας των κατοίκων των περιοχών πέριξ του Ασωπού στη Θήβα; Αν ήσαν γνωστά σε μόνιμη, συνεχώς ενήμερη, βάση σε πολίτες, ερευνητές, επενδυτές, πολλές αποφάσεις θα διευκολύνονταν που σήμερα δεν παίρνονται και καθυστερούν την ανάπτυξη.
 
Φανταστείτε το υπουργείο Οικονομικών σαν ένα μεγάλο πυκνό δάσος όπου χάνονται οι ανύποπτοι περιπατητές. Ποιος γνωρίζει τι αποδίδει κάθε ειδικός φόρος ή τέλος που κάποτε επιβλήθηκε για να ικανοποιήσει κάποιον ειδικό σκοπό. Δεν θα έπρεπε με δύο τρία κλικ να μπορεί κάθε ενδιαφερόμενος να βρει την απάντηση; Για παράδειγμα το τέλος αναχώρησης επιβατών, το περιβόητο Σπατόσημο που επιβλήθηκε το 1992 από τον Στέφανο Μάνο (τον πλέον μισητό και ανάλγητο πολιτικό της χώρας, σύμφωνα με το τουίτ της 5.12.2020 του διευθυντή του «Βήματος» κ. Καρακούση) για να δημιουργηθεί το έσοδο που θα οδηγούσε στη δημιουργία του αεροδρομίου «Ελ. Βενιζέλος» και θα προετοίμαζε τη χρηματοδότηση όλων των αεροδρομίων. Θα ήθελα να μπορώ να βρω τα έσοδα από το «Σπατόσημο» για κάθε αεροδρόμιο για τα τελευταία δέκα χρόνια σπασμένα ανά μήνα, για να αποφασίσω σε ποια αεροδρόμια αξίζει να επενδύσω. Αλλά δεν μπορώ. Η πληροφορία είναι κρυμμένη.
 
Δεν θα σας κουράσω με άλλα παραδείγματα από το ΥΠΟΙΚ. Υπάρχουν εκατοντάδες δεδομένα που δημοσιοποιούμενα θα διευκόλυναν τη λειτουργία της ελεύθερης αγοράς. Θα διευκόλυναν και τον έλεγχο της αυθαιρεσίας του ΥΠΟΙΚ που δυστυχώς είναι στο DNA του.
 
Τα υπουργεία Παιδείας, Αμυνας, Εξωτερικών, Εσωτερικών και Δικαιοσύνης συγκεντρώνουν και αυτά πολύτιμα δεδομένα που κρατούν επιμελώς κρυμμένα. Ο,τι δεν είναι διαβαθμισμένο πρέπει να καταστεί προσβάσιμο στους πολίτες κατά τρόπο απλό και πρακτικό. Δεν φθάνει δηλαδή να ανοίξουν τα αρχεία, πρέπει να γίνει πανεύκολο το ψάξιμο. «Με υποδειγματικά σχεδιασμένα συστήματα, κύριε Πιερρακάκη».
 
Δεν θα εκπλαγώ αν το άνοιγμα των δεδομένων του κράτους γεννήσει δεκάδες έξυπνες εφαρμογές που θα διευκολύνουν τη ζωή μας, θα βελτιώσουν τις αποφάσεις που παίρνουμε, θα συμβάλουν στην ανάπτυξη της Ελλάδας.
 
* Ο κ. Στέφανος Μάνος είναι πρώην υπουργός.