Να ισορροπήσει ανάμεσα σε δύο γραμμές διαχείρισης της ευρισκόμενης σε κατάσταση παρατεταμένης εσωτερικής αναταραχής Τουρκίας του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, επιχειρεί η Αθήνα. Από τη μια πλευρά οι Αμερικανοί ακολουθούν τακτική «καρότου και μαστιγίου», με το δεύτερο να βρίσκεται σε πολύ πιο προφανή θέση, λόγω της συνεχιζόμενης προσπάθειας της Αγκυρας να μην κάνει τίποτε άλλο, πέρα από επιχειρήσεις δημοσίων σχέσεων με ελάχιστο ουσιαστικό βάθος. Από την άλλη πλευρά οι Ευρωπαίοι, για μια σειρά από λόγους που συνδέονται και με τις πολιτικές εξελίξεις στο εσωτερικό μεγάλων χωρών (Γερμανία, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία) έχουν μια μάλλον αμφιταλαντευόμενη και γενικά διστακτική στάση έναντι της Τουρκίας. Από την Αθήνα διατηρούνται ιδιαίτερα χαμηλοί τόνοι στη συνειδητή προσπάθεια που κάνει η Αγκυρα ώστε να διαχωρίσει την Ελλάδα ως «μοναδικό πρόβλημα» στις σχέσεις με τον περίγυρό της, κάτι που έγινε σαφές σε μια σειρά από κινήσεις.
Ο κ. Ερντογάν παρουσίασε την Ελλάδα ως «προκλητικό» παράγοντα στο τηλεφώνημα που είχε με την καγκελάριο Αγκελα Μέρκελ, χρησιμοποιώντας, μάλιστα, γλώσσα προσαρμοσμένη στις ανησυχίες του γερμανικού κοινού για το μεταναστευτικό. Εν συνεχεία, στο πλαίσιο των πιέσεων της Αγκυρας προς το Κάιρο για ομαλοποίηση των σχέσεων και μετά τα απογοητευτικά (για την Τουρκία) αποτελέσματα του πρώτου γύρου τουρκοαιγυπτιακών διερευνητικών επαφών, ο κ. Ερντογάν ουσιαστικά κατηγόρησε τον Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι ότι «θυσιάζει» την πιθανή επαναπροσέγγιση των δύο χωρών «για χάρη των Ελλήνων».
Την ίδια στιγμή, με επιχειρήσεις προώθησης ακραίων θέσεων για το μειονοτικό ζήτημα, ο Γιαβούζ Σελίμ Κιράν, ένα κομματικό στέλεχος που βρέθηκε λόγω προσήλωσης στο ΑΚΡ στη θέση του υφυπουργού Εξωτερικών, έκανε περιοδεία στη Βόρεια Ελλάδα, φθάνοντας να μιλήσει ακόμα και για «τουρκική μειονότητα» Θεσσαλονίκης. Ο κ. Κιράν, βέβαια, απέφυγε να σχολιάσει ότι η συντριπτική πλειονότητα της όποιας τουρκικής παρουσίας στη Θεσσαλονίκη προέκυψε τα τελευταία χρόνια, λόγω του κυνηγιού που εξαπέλυσε η κυβέρνηση Ερντογάν από το 2016 και έπειτα σε όποιον θεωρούσε αντικαθεστωτικό. Εκτιμάται ότι η «ανεπίσημη» επίσκεψη του κ. Κιράν στη Θεσσαλονίκη και στη Θράκη, με περιεχόμενο τη μειονότητα και τα οθωμανικά μνημεία, στοιχεία τα οποία ανήκουν στη σταθερή ατζέντα του Λευκού Παλατιού, δεν ήταν τίποτε άλλο παρά μια αποστολή με σκοπό να απαντηθεί εσωτερικά το πρόβλημα που δημιούργησε στην Αγκυρα η συνέντευξη Τύπου των υπουργών Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου και Νίκου Δένδια προ περίπου τριών εβδομάδων, ιδίως καθώς αντιμετωπίστηκε ως επικοινωνιακή ήττα της κυβέρνησης από το σύνολο της αντιπολίτευσης, η οποία, πάντως, κινείται σε εξίσου εθνικιστικούς τόνους.
Η προσπάθεια αποκοπής της Ελλάδας από τους παραδοσιακούς συμμάχους της σε ΝΑΤΟ και Ε.Ε., αλλά και η επιχειρούμενη δημιουργία προσκομμάτων στις νέες συνεργασίες της Αθήνας στην ευρύτερη περιοχή, από το Ισραήλ και την Αίγυπτο μέχρι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) και τη Σαουδική Αραβία, είναι μια ακόμη τακτική που η Αθήνα επισημαίνει προκειμένου να αναδείξει τον κακόβουλο χαρακτήρα των τουρκικών κινήσεων. Βέβαια, αν οι προσπάθειες αυτές έχουν αποτέλεσμα στο επόμενο χρονικό διάστημα είναι εξαιρετικά αμφίβολο, καθώς η Τουρκία σε όλες τις περιπτώσεις, είτε μέσω των Αδελφών Μουσουλμάνων, είτε μέσω άλλων εξτρεμιστικών οργανώσεων, ουσιαστικά υποστηρίζει την ανατροπή των καθεστώτων με τα οποία υποτίθεται ότι επιθυμεί να συνδιαλλαγεί προκειμένου να εξομαλύνει τις σχέσεις της.
Σε κάθε περίπτωση, όλες αυτές οι κινήσεις υπαγορεύονται από την ανάγκη της Τουρκίας να βρει ξανά διαύλους οικονομικής συνεργασίας που έχει διακόψει τα προηγούμενα χρόνια με τα καθεστώτα της περιοχής. Η οικονομική κρίση έχει στοιχίσει πολιτικά στον κ. Ερντογάν και οι πολεμικές περιπέτειες της Αγκυρας εκτός των συνόρων της βαραίνουν στον προϋπολογισμό.
Σε Ε.Ε. και ΝΑΤΟ
Ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας θα συμμετάσχει τη Δευτέρα στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της Ε.Ε. και θα επαναλάβει τις θέσεις της Αθήνας για το ζήτημα της Τουρκίας. Ουσιαστικά, βέβαια, οι Ευρωπαίοι θα συζητήσουν ξανά για την Τουρκία στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που θα διεξαχθεί στις 24-25 Ιουνίου. Στην πραγματικότητα τα ζητήματα της Τουρκίας και της γεωπολιτικής γενικότερα, που ενδέχεται να συζητηθούν τότε, θα επηρεαστούν από μια άλλη Σύνοδο Κορυφής, αυτή του ΝΑΤΟ, που θα πραγματοποιηθεί δέκα ημέρες νωρίτερα στις Βρυξέλλες με τη φυσική παρουσία του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν. Η πορεία που θα έχει η συνάντηση του κ. Μπάιντεν με τον κ. Ερντογάν και, κυρίως, οι υποχωρήσεις που ο Τούρκος πρόεδρος προτίθεται να κάνει, θα σηματοδοτήσουν και αν υπάρχει περιθώριο για βελτίωση των σχέσεων της Αγκυρας όχι μόνο με την Ουάσιγκτον, αλλά και με την Ε.Ε. Μέχρι αυτή τη στιγμή, πάντως, τα σήματα που εκπέμπονται από την Ουάσιγκτον δεν συνηγορούν υπέρ της χαλάρωσης των πιέσεων στην Αγκυρα, αλλά μάλλον προς την αντίθετη κατεύθυνση. Γι’ αυτούς τους λόγους και, όχι μόνον, στην Αθήνα επενδύουν περισσότερο στο τι μπορεί να κάνει ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στις Βρυξέλλες κατά τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ και, κυρίως, αν θα πραγματοποιηθεί ένα τετ α τετ με τον κ. Μπάιντεν που θα επιβεβαιώνει το θετικό κλίμα της τηλεφωνικής συνομιλίας του περασμένου Μαρτίου.
Ανεξαρτήτως του τι τελικά θα γίνει τον Ιούνιο στις Βρυξέλλες, σε αυτές τις πολύ σημαντικές συνεδριάσεις των δύο βασικών πολυμερών οργανισμών στους οποίους συμμετέχει η Ελλάδα, στην κυβέρνηση και στο υπουργείο Εξωτερικών είναι πάντα προετοιμασμένοι και για το χειρότερο σενάριο, ιδιαίτερα αν η κατάσταση στο εσωτερικό της Τουρκίας επιβαρυνθεί περισσότερο.
Η συνάντηση και οι φρεγάτες
Ενδεικτικές της διστακτικότητας των Ευρωπαίων ήταν και οι επαφές που είχε ο υπουργός Εθνικής Αμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος στις Βρυξέλλες την περασμένη Πέμπτη, στο πλαίσιο της υπουργικής συνόδου της Ε.Ε. Ο κ. Παναγιωτόπουλος συναντήθηκε με τη Γερμανίδα ομόλογό του Ανεγκρετ Κραμπ Κάρενμπαουερ, η οποία, σύμφωνα με πληροφορίες, του μετέφερε την ανησυχία του Βερολίνου για την επιδεινούμενη οικονομική κατάσταση της Τουρκίας. Οι ίδιες πηγές ανέφεραν ότι η κ. Κάρενμπαουερ ζήτησε από τον κ. Παναγιωτόπουλο να διατηρηθούν ανοιχτοί οι δίαυλοι επικοινωνίας με την Αγκυρα, ιδιαίτερα σε μια τόσο δύσκολη συγκυρία. Η κ. Κάρενμπαουερ αναφέρθηκε ακόμα στην πρόταση που έχει καταθέσει η Γερμανία για το πρόγραμμα φρεγατών του Πολεμικού Ναυτικού, επισημαίνοντας βεβαίως ότι πρόκειται για μια απόφαση της Ελλάδας. Το ζήτημα των φρεγατών θα έχει εξελίξεις εντός του Μαΐου, με τις οριστικές, πολιτικές πια αποφάσεις να μεταφέρονται το αργότερο τον Ιούνιο, σύμφωνα τουλάχιστον με όσα μεταδίδουν διάφορες πηγές από το υπουργείο Εθνικής Αμυνας αλλά και την κυβέρνηση. Με βάση την υφιστάμενη κατάσταση, πάντως, η διατήρηση αυτών των προθεσμιών μοιάζει δύσκολη. Επιπλέον, η κυβέρνηση επιθυμεί ταχύτατα βήματα και στον τομέα των αμυντικών βιομηχανιών. Ο κ. Παναγιωτόπουλος θα ενημερώσει την αρμόδια επιτροπή για τα επόμενα βήματα σε αυτό τον τομέα, μεθαύριο Τρίτη. Είναι γνωστή η βούληση της κυβέρνησης να αναζητήσει στρατηγικό επενδυτή, με σκοπό και τη μεταφορά τεχνογνωσίας.