Τελικά χρειάστηκαν πάνω από δύο ημέρες και ένα τρίτο προσχέδιο δήλωσης του προέδρου του Συμβουλίου Ασφαλείας (Σ.Α.) του ΟΗΕ προκειμένου να καταδικαστούν οι εξαγγελλίες του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και των Τουρκοκύπριων ηγετών σχετικά με τα Βαρώσια. Επί σχεδόν 60 ώρες στην έδρα του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη βρίσκονταν σε εξέλιξη διαρκείς παρασκηνιακές διεργασίες. Τελικά, τις ενστάσεις της Βρετανίας για τις διατυπώσεις που απέδιδαν την ευθύνη σε εκείνους που την είχαν εξαρχής (δηλαδή την Αγκυρα και το ψευδοκράτος) έκαμψαν οι σημαντικές πιέσεις από όλες τις υπόλοιπες χώρες του Σ.Α. (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Γαλλία) αλλά και το γεγονός ότι τρεις χώρες, αρχικά η Ινδία, στη συνέχεια η Κίνα και στο τέλος η Ιρλανδία, «έσπασαν» τη σιωπηρή διαδικασία.
Στην τελική δήλωση κατ’ αρχάς επιβεβαιώνεται η προηγούμενη δήλωση σχετικά με τις αρνητικές εξελίξεις στα Βαρώσια (9 Οκτωβρίου 2020). Γίνεται, επίσης, αναφορά στα ψηφίσματα 550 (1984) και 789 (1992), ενώ επαναβεβαιώνεται ότι «κάθε απόπειρα να εποικιστεί οποιοδήποτε μέρος των Βαρωσίων από οποιουσδήποτε άλλους πλην των κατοίκων τους είναι απαράδεκτο και δεν θα πρέπει να γίνονται δράσεις στα Βαρώσια που δεν είναι σε συμφωνία» με τα ψηφίσματα του Σ.Α. Τονίζεται, ακόμα, ότι το Σ.Α. «καταδικάζει την ανακοίνωση από Τούρκους και Τουρκοκύπριους ηγέτες στις 20 Ιουλίου 2021 για περαιτέρω άνοιγμα τμήματος της περίκλειστης περιοχής των Βαρωσίων. Το Σ.Α. εκφράζει τη βαθύτατη λύπη του σχετικά με αυτές τις μονομερείς ενέργειες που έρχονται σε αντίθεση με τα προηγούμενα ψηφίσματα και δηλώσεις». Ζητείται, επίσης, «άμεση αντιστροφή αυτής της πορείας δράσης και όλων των βημάτων που έχουν πραγματοποιηθεί στα Βαρώσια από τον Οκτώβριο του 2020. Το Σ.Α. υπογραμμίζει την ανάγκη να αποφευχθούν οποιεσδήποτε άλλες μονομερείς ενέργειες που δεν βρίσκονται σε συμφωνία με τα ψηφίσματά του και θα μπορούσαν να δημιουργήσουν εντάσεις στο νησί και να βλάψουν τις προοπτικές για ένα συμβιβασμό». Τονίζεται, ακόμα, ότι ζητείται να εφαρμοστούν πλήρως τα σημεία των παλαιότερων ψηφισμάτων που προβλέπουν τη μεταφορά των Βαρωσίων υπό τη διοίκηση του ΟΗΕ και την ελεύθερη κίνηση των κυανόκρανων. Η δήλωση του προέδρου του Σ.Α. (αυτόν τον μήνα είναι ο Γάλλος μόνιμος αντιπρόσωπος) καταλήγει με τη δέσμευση του ΟΗΕ στην ανάγκη για βιώσιμη λύση στο Κυπριακό στη βάση της «δικοινοτικής, διζωνικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα».
Διπλωματικές πηγές εξέφραζαν χθες την ικανοποίηση της Ελλάδας για το τελικό κείμενο, καθώς, μεταξύ άλλων, επιβεβαιώνονται εκ νέου οι αποφάσεις 550 και 789 σχετικά με το καθεστώς των Βαρωσίων, με το σκεπτικό που υπήρχε και στην προηγούμενη δήλωση που είχε κάνει ο τότε πρόεδρος του Συμβουλίου Ασφαλείας τον Οκτώβριο 2020. Παράλληλα υπογράμμιζαν ακόμα πως γίνεται για πρώτη φορά ρητή αναφορά στην τουρκική ηγεσία και στην ηγεσία της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Αξίζει να σημειωθεί ότι στη δήλωση του περασμένου Οκτωβρίου γινόταν γενική αναφορά σε «ανακοίνωση που έγινε στην Αγκυρα».
Αγία Σοφία
Οι ίδιες πηγές εξέφραζαν ιδιαίτερη ικανοποίηση και για την απόφαση που έλαβε η 44η σύνοδος της Επιτροπής Παγκόσμιας Κληρονομίας της UNESCO για τη μετατροπή από την Τουρκία σε μουσουλμανικά τεμένη της Αγίας Σοφίας και της Μονής της Χώρας. Οπως σημείωναν, η απόφαση της συνόδου της UNESCO αποτυπώνει τη βαθύτατη λύπη της επιτροπής για την έλλειψη διαλόγου και σχετικής πληροφόρησης των προθέσεων της Τουρκίας για την αλλαγή του χαρακτήρα της Αγίας Σοφίας και της Μονής της Χώρας, και τούτο παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις προς την Τουρκία να συμμορφωθεί με τις οδηγίες των κατευθυντήριων γραμμών του οργανισμού.