Στο ιλαροτραγικό βίντεο για την «εποποιία» του 2007 αποτυπώνεται το επίμονο ελληνικό χθες. Η κουλτούρα της εξαγοράς ψήφων, η χυδαιότητα της χρησιμοποίησης του δημόσιου χρήματος με βάση την κομματική σκοπιμότητα, σε έναν απαίσιο συνδυασμό με τον πιο αντιαισθητικό παλαιοκομματισμό/πολιτικαντισμό, τον αθάνατο ελληνικό πελατειασμό.
Μπορεί να υποχωρήσει αυτή η νοσηρή νοοτροπία αν δεν αλλάξουν τα πρόσωπα και οι μηχανισμοί στελέχωσης των κομμάτων, των κυβερνήσεων, των επιτελικών θέσεων στο κράτος;
Στο πλάνο χώρεσαν και οι τρεις: Ο πρώην υπουργός που έγινε δήμαρχος (Π. Δούκας), ο γιος του υπουργού (από άλλο κόμμα) που έγινε κι αυτός υπουργός (Σπ. Λιβανός), ο πρώην υπουργός που κατέληξε πρόεδρος του ΕΛΓΑ (Α. Λυκουρέντζος).
Κανείς δεν φεύγει. ΄Οποιος βρει τρόπο να συνεχίσει την καριέρα του στη δημόσια ζωή, δεν εγκαταλείπει τον αγώνα. Αν δεν καταφέρει να εκλεγεί βουλευτής, ίσως αναζητήσει την τύχη του στην αυτοδιοίκηση και αν ούτε εκεί βρει άκρη, μπορεί να βολευτεί στο κράτος που, παρά την πρόσφατη χρεοκοπία του, πάντα χωράει τους φίλους του κόμματος.
Οι πρώην είναι παντού παρόντες, ακμαίοι και μαχητικοί. Ακόμη και αν δεν έχουν κάποιο δημόσιο αξίωμα, θα τους δεις σε πάνελ εκπομπών, στα social media, στις παρυφές της εξουσίας, ορατούς και πάντα πρόθυμους να προσφέρουν στον τόπο.
Ελάχιστοι που συμμετείχαν σε κυβέρνηση αποσύρονται κάποια στιγμή οριστικά, χωρίς να κοιτάζουν πίσω ή χωρίς να παλεύουν για μια δεύτερη, τρίτη, πολλοστή ευκαιρία.
Οι περισσότεροι δεν κουράζονται. Ακόμη περισσότεροι δεν θεωρούν ότι πέρασε η ώρα τους, ότι δεν τους χρειάζεται άλλο η πατρίδα, ότι άλλαξαν τα πράγματα και υπάρχουν νεότεροι ή ικανότεροι να αναλάβουν ευθύνες στη διαχείριση των κοινών.
Η επιμονή τους δεν οφείλεται σε οικονομικούς λόγους – τουλάχιστον όχι κυρίως σ αυτό. Είναι μάλλον η νοσταλγία της δύναμης και των προνομίων που έχουν στα Βαλκάνια οι μετέχοντες στη νομή της εξουσίας. Έχεις αυτοκίνητο και οδηγό, βρίσκεις ανοιχτές πόρτες, διορίζεις, κάνεις εξυπηρετήσεις, εννοείται πως θα βρεις ΜΕΘ για σένα ή την οικογένεια σου, γίνεσαι συνομιλητής διάφορων μεγαλοπαραγόντων, σε καλούν από δω κι από κει, σε σέβονται και, αν δεν σε σέβονται, σε υπολογίζουν.
Ναι, λοιπόν, δήμαρχος Σπάρτης. Την πάτησες με τα δομημένα ομόλογα, έμπλεξες και με το Βατοπέδι, σε πέταξε έξω από τα ψηφοδέλτια ο Καραμανλής το 2009, αλλά βρήκες καταφύγιο, δέκα χρόνια μετά, στη φιλόξενη Σπάρτη. Τι κι αν έχεις καταπληκτικές σπουδές στα καλύτερα αμερικανικά πανεπιστήμια, τι κι αν πέρασες από διευθυντικές θέσεις σε παγκόσμιας εμβέλειας τράπεζες, τίποτα δεν σε συγκράτησε από το να πας στα καφενεία και τις λαϊκές αγορές της περήφανης Σπάρτης για να γίνεις δήμαρχος λίγο πριν φτάσεις στα 70.
Ο πατέρας σου υπηρέτησε και τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ χάρη στη φιλία του με τον Ανδρέα Παπανδρέου. Εσύ μόνο ΝΔ. Πρώτη φορά υπουργός, προσωπικός φίλος από το Κολέγιο του Κυρ. Μητσοτάκη, καλοσπουδασμένος στο εξωτερικό, με τις ξένες γλώσσες σου, με τα όλα σου, δεν μπόρεσες να συγκρατηθείς όταν πέθανε ο αρνητής δεσπότης της εκλογικής σου περιφέρειας, της Αιτωλοακαρνανίας, και του έπλεξες το εγκώμιο. Τη γλίτωσες τότε γιατί τα ίδια έκανε και ο άλλος βουλευτής του νομού, ο Κ. Καραγκούνης, αλλά τα γελάκια ακούγοντας για τις σακούλες με τα λεφτά στα καμμένα της Ηλίας, τα πλήρωσες με αποπομπή.
Πιο σοβαρός ο πρόεδρος του ΕΛΓΑ Α. Λυκουρέντζος. Έχοντας ένα πλούσιο κομματικό βιογραφικό, από τη ΔΑΠ και την ΟΝΝΕΔ, στην Κεντρική Επιτροπή της ΝΔ, τη Βουλή και την κυβέρνηση Καραμανλή, μέχρι και πέρασμα από τη ΔΗΑΝΑ του Κ. Στεφανόπουλου έχει κάνει. Παλιά καραβάνα, δεν κατρακύλησε στη ευθυμία ακούγοντας τα αίσχη του Π. Δούκα και γι αυτό διατηρεί τη θέση του την οποία πήρε μετά τις εκλογές, το 2019, έχοντας βαδίσει για χρόνια στην έρημο της ζωής εκτός δημόσιας σφαίρας. Γιατί και τον πρόεδρο του οργανισμού ο υπουργός θα τον διορίσει, ψάχνοντας στα κιτάπια των αδιόριστων του κόμματος. Ούτε προκήρυξη, ούτε αξιολόγηση, ούτε περιττά άγχη. Σεβασμός στην παραταξιακή επετηρίδα και τιμή στους προγόνους γιατί εκεί που ήσουν ήμουνα κι εκεί που είμαι θα ρθεις.
Λίγοι φεύγουν. Και από αυτούς ακόμη πιο λίγοι δεν βρίσκονται σε δυσφορία επειδή έχουν σβήσει τα φώτα και δεν χτυπάει συνεχώς το τηλέφωνο.
Βουλευτές που έχουν εκλεγεί τέσσερις και πέντε φορές θα είναι ξανά υποψήφιοι. Και είναι ήδη καχύποπτοι με τυχόν νέες υποψηφιότητες που θα επιβαρύνουν το ψηφοδέλτιο. Γιατί μπορεί να μειωθούν και οι έδρες, άρα να είναι ακόμη πιο σκληρός ο ανταγωνισμός. Και κάποιοι που δεν θα κατέβουν, ετοιμάζουν τους γιους και τις κόρες τους για να κληροδοτήσουν την έδρα και να έρθουν από το μέλλον.
Πρώην υπουργοί και υφυπουργοί, ακόμη και της κυβέρνησης Σημίτη, περιμένουν ένα νεύμα από τον πρωθυπουργό για να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους. Ελπίζουν σε έναν ακόμη γύρο, σε μια γλυκιά παράταση.
Μετά από μια δεκαετία στην οικονομική κρίση και ενώ μετράμε καθημερινά δεκάδες νεκρούς από την πανδημία, ο παλιός κόσμος δίνει μάχη επιβίωσης. Δεν παραιτείται, δεν κουράστηκε, δεν εγκαταλείπει. Έχουν ανατραπεί όλες οι βεβαιότητες, έχει αλλάξει ο κόσμος, το κλίμα, ο τρόπος ζωής, οι σχέσεις, η απασχόληση, τα πάντα, αλλά δεν θέλουν να φύγουν από τη σκηνή, θέλουν να παίξουν κι άλλο στο έργο, αν όχι πρωταγωνιστές, τουλάχιστον σε πιο δεύτερο ρόλο.
Όσοι ενδιαφέρονται να δοκιμαστούν στην πολιτική θα πρέπει να διαπραγματευτούν μαζί τους και είτε να συνεννοηθούν είτε να τους μοιάσουν. Γιατί οι παλιοί πιάνουν χώρο, ξέρουν τα κόλπα και έχουν σημαδέψει τα χαρτιά του κομματικού παιχνιδιού. Ακόμη και αν ένας πολιτικός αρχηγός τους υποσχεθεί στήριξη, όταν θα βρεθούν στην αρένα κανείς δεν θα μπορεί να τους σώσει. Θα πρέπει να αμυνθούν μόνοι τους, να αντέξουν τα χτυπήματα, να αντεπιτεθούν αν χρειαστεί, να κάνουν συμμαχίες στα λαγούμια του κόμματος, να μην τους πειράξει αν λερωθούν.
Μια φίλη μου, άριστη, έχει πρόταση, το σκέφτεται και της είπα «άστο καλύτερα».