Πώς δημιουργούνται «μικρές αυτοκρατορίες» πάνω στην άμμο; Πώς, ξεκινώντας από ένα νόμιμο κτίσμα μπορεί να στηθεί ένα τεράστιο, υπερπολυτελές beach bar, καταστρατηγώντας κάθε γραμμή της νομοθεσίας; Πώς αυτό συνεχίζει να λειτουργεί για χρόνια, παρά τα πρόστιμα και τις σφραγίσεις; Πώς η προσπάθεια της διοίκησης να το σταματήσει αποδεικνύεται στην πράξη ανίσχυρη;
Η «Κ» παρουσιάζει σήμερα ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, που βρέθηκε τις προηγούμενες ημέρες στην επικαιρότητα: το Principote Mykonos (Πριγκιπάτο της Μυκόνου) στην –μέχρι πριν από μια δεκαετία παρθένα– παραλία του Πανόρμου. Η ιστορία που ακολουθεί προκύπτει μέσα από 73 δημόσια έγγραφα που βρίσκονται στη διάθεση της «Κ».
Μάιος 2016
Η πρώτη αυτοψία
Η διερεύνηση της υπόθεσης ξεκινάει τον Φεβρουάριο του 2016, έπειτα από καταγγελία της Κίνησης Ενεργών Πολιτών Μυκόνου προς όλες τις αρμόδιες υπηρεσίες, για την κατασκευή αυθαιρέτων κτιρίων στον όρμο του Πανόρμου. Πρώτη ανταποκρίνεται η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, που στέλνει στο αστυνομικό τμήμα Μυκόνου σήμα διακοπής εργασιών. Το αστυνομικό τμήμα ειδοποιεί την Υπηρεσία Δόμησης Μυκόνου, που πραγματοποιεί στις 11 Φεβρουαρίου αυτοψία, καταγράφοντας περισσότερα από 600 τετραγωνικά μέτρα αυθαίρετων κατασκευών. Σε αυτά αντιστοιχεί πρόστιμο ανέγερσης 54.582 ευρώ και διατήρησης (ετήσιο) 9.097 ευρώ. Η υπηρεσία δίνει προθεσμία 10 ημερών να ξηλωθούν οι παράνομες κατασκευές.
Ακολουθεί τον Μάιο αυτοψία και της Εφορείας, καθώς οι εργασίες είχαν γίνει (προφανώς) χωρίς να τις έχει εγκρίνει. Σε έγγραφό της προς το Τοπικό Συμβούλιο Μνημείων Νήσων Νοτίου Αιγαίου, η υπηρεσία περιγράφει λεπτομερώς το ιστορικό της λειτουργίας της επίμαχης επιχείρησης. «Η αρχική εταιρεία Lari Kapa IKE (σ.σ. ταυτίζεται με τα αρχικά του ονόματος Ρωσίδας υπηκόου, η οποία εμφανίζεται στα σχήματα των εταιρειών που συνδέονται με τον Πάνορμο) μαζί με την εταιρεία Μουλάς & ΣΙΑ μίσθωσαν τα παραθαλάσσια αγροτεμάχια στην παραλία Πάνορμος Μυκόνου. Στο ένα αγροτεμάχιο προϋπήρχε παραθαλάσσιο ακίνητο το οποίο παλαιότερα λειτουργούσε υπό άλλη διεύθυνση ως εστιατόριο με την επωνυμία Panormos. Οι νέοι μισθωτές ξεκίνησαν (αρχές του έτους 2016) χωρίς την έγκριση της Υπηρεσίας μας εργασίες οικοδόμησης – επέκτασης του υφιστάμενου ακινήτου προς νότο με δημιουργία νέων στεγασμένων χώρων και άλλων κατασκευών (πλατφόρμες από σκυρόδεμα) που περιλάμβαναν εκτεταμένες ανασκαφικές εργασίες. Πραγματοποίησαν επίσης εργασίες αποκατάστασης/ανακαίνισης των υφιστάμενων κτισμάτων και αντικατάσταση των υφιστάμενων σε αυτά περγκολών». Η εν λόγω επιχείρηση είχε λάβει άδεια λειτουργίας στο όνομα της Lari Kapa το 2014. Το 2015 η άδεια αναθεωρήθηκε για να συμπεριλάβει δύο «τακτοποιημένα» (μέσω των ν. 4014 και 4178) κτίρια.
Ιούνιος 2016
Η πρώτη σφράγιση
Ο Δήμος Μυκόνου ανακαλεί την άδεια στις 26 Μαΐου 2016 και έναν μήνα αργότερα, στις 30 Ιουνίου, το αστυνομικό τμήμα Μυκόνου προχωράει σε σφράγιση του καταστήματος. Δύο ημέρες μετά το επανασφραγίζει, καθώς εξακολουθούσε να λειτουργεί. Τον Ιούλιο παρεμβαίνει στην υπόθεση και ο Συνήγορος του Πολίτη, έπειτα από νέες καταγγελίες Μυκονιατών, για ανοχή των Αρχών του νησιού στις πολεοδομικές παραβάσεις της συγκεκριμένης επιχείρησης.
Για τα επόμενα δύο χρόνια ο Συνήγορος έμελλε να «βομβαρδίζει» όλες τις συναρμόδιες υπηρεσίες με έγγραφα, ζητώντας πληροφόρηση και την κινητοποίηση των αρμόδιων αρχών. Στις 20 Ιουλίου 2016 πραγματοποιεί έλεγχο το Λιμενικό, που διαπιστώνει την τοποθέτηση πλωτής εξέδρας χωρίς άδεια. Στελέχη του τμήματος Περιβάλλοντος της ΠΕΧΩ Νοτίου Αιγαίου πραγματοποιούν αυτοψία την 1η Αυγούστου. Διαπιστώνουν επίχωση του ρέματος και πιθανολογούν τσιμέντωμα κάτω από τα ξύλινα πατώματα. Οταν επισκέφθηκαν τον χώρο, η επιχείρηση λειτουργούσε κανονικά (παρά τις διαδοχικές σφραγίσεις).
Το καλοκαίρι του 2016 περνάει. Τον Οκτώβριο η Περιφερειακή Διεύθυνση Δημόσιας Περιουσίας Αιγαίου επιβάλλει στην εταιρεία Lari Kapa πρόστιμο επειδή χρησιμοποίησε χωρίς άδεια τον αιγιαλό (για ομπρελοκαθίσματα) επί δύο χρόνια. Το πρόστιμο ορίζεται σε 19.786 ευρώ για το 2015 και 41.709 ευρώ για το 2016.
Μάρτιος 2017
Νέο εταιρικό κέλυφος
Στις 26 Ιανουαρίου 2017 η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων επανέρχεται στο θέμα, έπειτα από νέα καταγγελία της Κίνησης Ενεργών Πολιτών Μυκόνου. Το έγγραφο δίνει μια ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια για τον τρόπο που η επιχείρηση διαχειρίστηκε το προηγούμενο έτος την καταγραφή των παρανομιών. «Οι ιδιοκτήτες, μετά από τα σήματα διακοπής και την εισαγγελική παραγγελία καθαίρεσαν το τμήμα των αυθαιρέτων που ήταν εγγύτερα στην παραλία». Η εταιρεία απαντάει με εξώδικο.
Τον Μάρτιο του 2017 ο Συνήγορος επανέρχεται στην υπόθεση, ζητώντας να διαπιστωθεί εάν υφίστανται νέες αυθαίρετες κατασκευές ή αν η επιχείρηση έχει συμμορφωθεί. Εναν μήνα νωρίτερα έχει εμφανιστεί μια διαφορετική εταιρεία. Την εξήγηση δίνει έγγραφο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων. «Στις 6.2.2017, έναν χρόνο μετά τις καταγγελίες και το σήμα διακοπής της Εφορείας, η εταιρεία κατέθεσε αίτημα έγκρισης, αφού η επιχείρηση είχε λειτουργήσει όλη τη θερινή περίοδο του 2016. Λόγω των αυθαιρεσιών, το κατάστημα σφραγίστηκε (ωστόσο οι σφραγίσεις παραβιάζονταν συνεχώς) και η αρχική εταιρεία Lari Kapa τέθηκε σε παύση, μεταβιβάζοντας τα στοιχεία της στη νέα εταιρεία με την επωνυμία “Πάνορμος Τουριστική μονοπρόσωπη ΙΚΕ”, εκπροσωπούμενη από τα ίδια φυσικά πρόσωπα».
Πράγματι, η νέα εταιρεία «Πάνορμος Τουριστική» απευθύνεται στις 11.4.2017 στην πολεοδομία Μυκόνου, ζητώντας να πληροφορηθεί τι επιτρέπεται στη συγκεκριμένη περιοχή. Η πολεοδομία δίνει μια αμφίσημη απάντηση: ότι πριν από το 2005, οπότε και θεσπίστηκε η Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ) στο νησί, επιτρέπονταν στην περιοχή κατοικίες, καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος κ.ά. και εφόσον έχουν εκδοθεί οικοδομικές άδειες για αυτά, συνεχίζουν να ισχύουν. Από το 2005 δεν επιτρέπεται καμία νέα χρήση, καθώς η περιοχή γύρω από την παραλία εντάχθηκε στις ζώνες διαφύλαξης αξιόλογων παραλιών, όπου απαγορεύεται η δόμηση. Στις 26.4.2017 η ίδια υπηρεσία απαντάει στην εταιρεία ότι τα κτίσματα που βρίσκονται στον Πάνορμο και ανεγέρθηκαν με οικοδομική άδεια του 2002 έχουν τις προϋποθέσεις για τη λειτουργία καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος. «Νέες κατασκευές και νέες χρήσεις απαγορεύονται από 8.3.2005», σημειώνει η υπηρεσία. Ετσι η επιχείρηση παίρνει άδεια λειτουργίας.
Τον Μάιο του 2017 η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων πραγματοποιεί νέα αυτοψία. Στις 12 Ιουλίου ο Συνήγορος επανέρχεται στο θέμα. Εγκαλεί τον Δήμο Μυκόνου, την Αστυνομία και το Λιμενικό, καθώς διαπίστωσε (από το αρμόδιο για τη μίσθωση αιγιαλών και παραλιών στο νησί Αυτοτελές Γραφείο Δημόσιας Περιουσίας Σύρου) ότι η εκμετάλλευση της ακτής στον Πάνορμο (στην οποία η επιχείρηση προσφέρει υπερπολυτελείς υπηρεσίες) δεν έχει παραχωρηθεί σε ιδιώτη. Επίσης εγκαλεί την πολεοδομία Μυκόνου, που δεν απάντησε αν η «τακτοποίηση» των αυθαιρεσιών στα δύο κτίρια είναι νόμιμη και τον δήμο που δεν ανακάλεσε την άδεια λειτουργίας. «Είναι επιβεβλημένες οι κατεπείγουσες ενέργειες των εμπλεκόμενων υπηρεσιών, ώστε να μην παρέλθει η καλοκαιρινή περίοδος και οιαδήποτε ενεργοποίηση της διοίκησης καταστεί άνευ αντικειμένου». Στις 26 Ιουλίου η Περιφέρεια επιβάλλει πρόστιμο 4.000 ευρώ στη Lari Kapa ΙΚΕ για την επίχωση του ρέματος. Μόνο που η εταιρεία δεν υπάρχει πια.
Στις 11 και 12 Ιουλίου πραγματοποιούν αυτοψία στην περιοχή οι επιθεωρητές περιβάλλοντος και διαπιστώνουν την ύπαρξη περίπου 2.000 τετραγωνικών μέτρων αυθαίρετων κατασκευών. Ανάμεσα σε αυτά, κτίριο 180 τ.μ., επτά προκατασκευασμένους οικίσκους σε τσιμεντένιες βάσεις, κτίσμα 174 τ.μ. με χρήση καταστήματος, διαμορφώσεις αποδυτηρίων – ντους, διαμορφώσεις για την τοποθέτηση τραπεζοκαθισμάτων και πολλά ακόμη. Οι επιθεωρητές βρίσκουν ότι δύο παράνομοι χώροι έχουν «τακτοποιηθεί» μέσω του ν. 4178/2013 και ζητούν να ελεγχθεί η νομιμότητα των δηλώσεων. Αργότερα θα ανακαλυφθεί ότι οι δύο δηλώσεις «τακτοποίησης», που αφορούσαν παράνομες εκτάσεις σε δύο προϋφιστάμενα κτίρια και άλλες εγκαταστάσεις, παρανόμως υποβλήθηκαν από τους μηχανικούς, αφού σε αυτές αναφέρεται ψευδώς ότι τα ακίνητα βρίσκονται σε περιοχή της ΖΟΕ που επιτρέπονται καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος και οι παρανομίες είχαν ανεγερθεί μετά το 2005, οπότε άλλαξε το καθεστώς προστασίας της περιοχής. Ομως οι δηλώσεις «τακτοποίησης» δεν ελέγχονται από κανέναν και έτσι τέτοιες περιπτώσεις περνούν απαρατήρητες.
Τον Ιούλιο του 2017 ο Συνήγορος του Πολίτη εγκαλεί τον Δήμο Μυκόνου, την Αστυνομία και το Λιμενικό, καθώς διαπίστωσε ότι η εκμετάλλευση της ακτής στον Πάνορμο δεν έχει παραχωρηθεί σε ιδιώτη.
Οπως επισημαίνουν οι επιθεωρητές, το κυριότερο είναι πως όλες οι παράνομες εγκαταστάσεις του Principote βρίσκονται μέσα στην (αδόμητη) ζώνη διαφύλαξης αξιόλογων παραλιών της ΖΟΕ Μυκόνου. Οι επιθεωρητές ζητούν από την πολεοδομία Μυκόνου να καταγράψει τις παρανομίες (μια και οι επιθεωρητές δεν είχαν τότε το δικαίωμα να επιβάλουν πρόστιμα) και το Γραφείο Δημόσιας Περιουσίας στη Σύρο να ελέγξει τον αιγιαλό. Οι διαπιστώσεις στέλνονται παντού στις 4 Σεπτεμβρίου.
Στις 14 Αυγούστου ο Δήμος Μυκόνου επιτέλους αντιδρά και επιβάλλει στην εταιρεία πρόστιμο 19.200 ευρώ «για την έναρξη λειτουργίας και τη γνωστοποίηση έναρξης δραστηριότητας, δίχως προηγουμένως να λάβει την απαιτούμενη βεβαίωση εγκατάστασης». Η «Πάνορμος Τουριστική» προσφεύγει κατά της απόφασης (η προσφυγή τελικά απορρίφθηκε από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση). Εν τω μεταξύ διάφορες υπηρεσίες ενημερώνουν τον Δήμο Μυκόνου ότι δεν έχουν συναινέσει στο να λάβει άδεια λειτουργίας το κατάστημα. Ανάμεσα σε αυτές, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει εκείνη της Εφορείας Αρχαιοτήτων: ενημερώνει ότι στην άδεια λειτουργίας του ιδιώτη αναφέρονται κάποια έγγραφά της (ως αριθμοί πρωτοκόλλου) εν είδει έγκρισης της Εφορείας στη λειτουργία της. Μόνο που τα έγγραφα αυτά δεν αντιστοιχούν σε εγκρίσεις, αλλά σε… διευκρινίσεις στα ερωτήματα της εταιρείας.
Οκτώβριος 2017
Απολογισμός… σεζόν
Τον Οκτώβριο του 2017 η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων δίνει (ξανά) τη συνολική εικόνα για το τι συνέβη το καλοκαίρι. «Στον χώρο έχουν προστεθεί κι άλλα αυθαίρετα κτίσματα (…). Η επιχείρηση συνεχίζει απρόσκοπτα τη λειτουργία της μέχρι σήμερα».
Η εταιρεία εκμεταλλεύτηκε για τρίτο συνεχόμενο καλοκαίρι την παραλία χωρίς να έχει μισθωτήριο. Στις 18 Αυγούστου η τοπική κτηματική υπηρεσία ενημερώνει ότι «όσον αφορά το έτος 2017, λόγω υποστελέχωσης –πέντε άτομα– αδυνατεί να πραγματοποιήσει αυτοψίες». Τελικά, τον Νοέμβριο επιβάλλει πρόστιμο για την κατάληψη 600 τ.μ. με ομπρελοκαθίσματα, ύψους 22.451 ευρώ.
Την 1η Νοεμβρίου η πολεοδομία Μυκόνου «κλείνει» και την αρμοδιότητα αναλαμβάνει η αντίστοιχη υπηρεσία στη Σύρο. Λίγο πριν κλείσει, ενημερώνει τον Συνήγορο ότι επανυπολόγισε το πρόστιμο για τις πολεοδομικές παρανομίες στον Πάνορμο, «αφαιρώντας» το ποσό που αντιστοιχεί στους «τακτοποιημένους» χώρους. Το τελικό πρόστιμο είναι ύψους 25.682 ευρώ.
Το 2018 ξεκινάει με ακόμη μια αυτοψία – αυτή τη φορά από την πολεοδομία Σύρου. Οι μηχανικοί βρίσκουν νέες αυθαίρετες κατασκευές. Η «αλλαγή προσέγγισης» με τη… μετακόμιση υπηρεσίας είναι εμφανής: η υπηρεσία ενημερώνει τον Δήμο Μυκόνου στις 15 Μαΐου ότι στο Principοte «έχουν καταγραφεί αυθαίρετες κατασκευές που έχουν σαφώς τροποποιήσει την άδεια λειτουργίας της επιχείρησης. Ως εκ τούτου, το προηγούμενο έγγραφο της υπηρεσίας δόμησης Μυκόνου (σ.σ. αυτό με το οποίο ένα έτος νωρίτερα είχε δοθεί άδεια λειτουργίας στην επιχείρηση) δεν έχει ισχύ για κατασκευές που έχουν τακτοποιηθεί μετά το 2005». Η υπηρεσία «αδειάζει» τις «τακτοποιήσεις» που έγιναν στα δύο κτίρια και καλεί τον δήμο να επανεξετάσει την άδεια λειτουργίας.
Η εταιρεία σπεύδει να κατεδαφίσει τις αυθαίρετες κατασκευές, ενώ καταθέτει ένσταση στο Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΣΥΠΟΘΑ) κατά της έκθεσης αυτοψίας της πολεοδομίας Σύρου. Αξίζει να σημειωθεί ότι η επιχείρηση επικαλείται πρόσφατο (τότε) νόμο, τον ν.4512/2018 (άρθρο 141) σύμφωνα με τον οποίο «εφόσον ο ελεγχόμενος ενήργησε σύμφωνα με τις οδηγίες που του παρασχέθηκαν κατά τον πρώτο έλεγχο, δεν επιβάλλονται μέτρα και κυρώσεις».
Ετσι το Principοte ξεκινάει για ακόμη ένα καλοκαίρι τη λειτουργία του. Στις 9 Ιουλίου 2018 η Επιτροπή Ποιότητας Ζωής του Δήμου Μυκόνου κατά πλειοψηφία αποφασίζει να μη διακόψει τη λειτουργία του Principote «μέχρις ότου αποφασίσει το ΣΥΠΟΘΑ επί της ένστασης της επιχείρησης κατά της αυτοψίας της πολεοδομίας του Δήμου Σύρου». Το φθινόπωρο του ίδιου έτους ο Συνήγορος «κλείνει» την υπόθεση από δικής του πλευράς, αφού έστειλε ένα έγγραφο στο ΣΥΠΟΘΑ για να επισπεύσει την εξέταση της υπόθεσης.
Νέες εταιρείες, νέες κατασκευές
Από το 2019 και έκτοτε η ιστορία λίγο ή πολύ επαναλαμβάνεται. Το Principοte επέκτεινε σταδιακά και πάλι τις παράνομες εγκαταστάσεις του και συνέχισε «κανονικά» τη λειτουργία του. Η πολεοδομία Σύρου επανήλθε με νέες αυτοψίες, για τις οποίες επίσης έχουν υποβληθεί ενστάσεις ενώπιον του ΣΥΠΟΘΑ. Η τελευταία στις 2 Σεπτεμβρίου 2022: αφορούσε 2.800 τ.μ. από παράνομες πέργκολες στα πάρκινγκ που δημιούργησε η επιχείρηση, τσιμεντώνοντας την πλαγιά πίσω από τα κτίριά της. Η πολεοδομία επέβαλε πρόστιμο ανέγερσης 35.315 ευρώ και διατήρησης (ετήσιο) 17.657 ευρώ. Πριν από λίγες ημέρες (6.4.2023) επικυρώθηκε από το ΣΥΠΟΘΑ το πρόστιμο που είχε επιβάλει η πολεοδομία Σύρου το 2021: πρόστιμο ανέγερσης 24.926 ευρώ και πρόστιμο διατήρησης 22.493 ευρώ. Σύμφωνα με πληροφορίες, στην αυτοψία που πραγματοποίησαν την προηγούμενη εβδομάδα οι επιθεωρητές περιβάλλοντος, οι παράνομες εγκαταστάσεις στους κυρίως χώρους του Principote ξεπερνούν τα 2.000 τ.μ.
Γύρω από τη λειτουργία της επιχείρησης έχουν αναπτυχθεί ακόμη τέσσερις εταιρείες (εκτός από την «Πάνορμος Τουριστική»). Οι δύο έχουν μέτοχο την ίδια off shore εταιρεία με έδρα τις Σεϋχέλλες, μια εταιρεία έχει βασικό μέτοχο μια off shore με έδρα τα Νησιά Μάρσαλ, μια εταιρεία έχει ιδιοκτήτη τη Ρωσίδα υπήκοο που «βάφτισε» την αρχική εταιρεία (Lari Kapa) και η τελευταία δεν έχει καταθέσει επαρκή στοιχεία στο ΓΕΜΗ. Τα καθαρά κέρδη της «Πάνορμος Τουριστική» για το 2021 ήταν 8,3 εκατ. ευρώ.
88.127 ευρώ για 1.702 τ.μ. παραλίας
Στις 7 Ιουλίου 2022 η Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ) εκμίσθωσε για 4 χρόνια στην «Πάνορμος Τουριστική» τμήμα παλαιού αιγιαλού στον Πάνορμο, εμβαδού 1.702 τ.μ. «για την επέκταση της επιχειρηματικής της δραστηριότητας (τραπεζοκαθίσματα, ομπρελοκαθίσματα, διέλευση). Στο ακίνητο βρίσκεται και «τακτοποιημένο» αυθαίρετο. Το ετήσιο μίσθωμα είναι 88.127 ευρώ.
Το Principote είναι μία από τις 36 περιπτώσεις παράνομων οικοδομικών εργασιών στη Μύκονο, τις οποίες έχει καταγράψει η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων μόνο την τελευταία διετία. Ή μία από τις 416 περιπτώσεις στις οποίες η πολεοδομία Σύρου έχει διαπιστώσει παρανομίες από το 2018 έως σήμερα στο συγκεκριμένο νησί.