Οι εκλογές για ένα κόμμα, όταν πηγαίνει καλά, μοιάζουν με επιτυχημένη αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου μιας επιχείρησης. Νέοι μέτοχοι εισέρχονται, νέες ισορροπίες ισχύος διαμορφώνονται, καινούργια μερίσματα εξασφαλίζονται. Οι νέοι μέτοχοι του ΠΑΣΟΚ, σε μια προσπάθεια να διευρύνουν τα πολιτικά μερίσματά τους, καταπιάστηκαν με δύσκολα θέματα που εύκολα παρεξηγούνται, όπως η φορολόγηση γενικότερα και η φορολόγηση των μερισμάτων των επιχειρήσεων ειδικότερα. Παρά την αρχική εντύπωση που δόθηκε ότι η νέα φουρνιά στελεχών, όπως η Ελένη Χρονοπούλου, ο Στέφανος Παραστατίδης και ο Παναγιώτης Δουδωνής αποκάλυψαν την απειρία τους ομνύοντας σε περισσότερους φόρους, πέφτοντας στην παγίδα της Νέας Δημοκρατίας (που εσχάτως θέλει να εμφανίζεται ως «απελευθερωτικό κίνημα» από την εφορία…), τελικά στο ΠΑΣΟΚ πιστεύουν ότι αυτή η διαμάχη τούς ωφέλησε. Πρώτον, κατέστησε εμφανή μια διαφορά μεταξύ των δύο κομμάτων και δεύτερον και σημαντικότερον εμφάνισε το ΠΑΣΟΚ (και όχι τον ΣΥΡΙΖΑ) ως κύριο αντίπαλο της Ν.Δ. στην αφετηρία του «δεύτερου γύρου». Δεν διέφυγε την προσοχήν των επιτελών του ΠΑΣΟΚ ότι οι επιθετικοί αφορισμοί του Κυριάκου Μητσοτάκη (π.χ. ότι «ο Ανδρουλάκης είναι Τσίπρας με γραβάτα») δεν έχουν στόχο μόνο τη στεγανοποίηση των διαρροών προς το ΠΑΣΟΚ, αλλά αποτελούν επιπλέον ένα ξεκάθαρο μήνυμα προς τους ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ ότι ο αντίπαλος που κυρίως υπολογίζει η Ν.Δ. είναι πλέον το ΠΑΣΟΚ.
«Ο λαός δεν ξεχνά…»
Ο Νίκος Ανδρουλάκης και οι συν αυτώ ανταπέδωσαν τις «φιλοφρονήσεις» με νέα βολέ κατά της «φιλελεύθερης Δεξιάς», που ο λαός δεν ξεχνά, χτίζοντας έτσι ένα ενδιαφέρον pas de deux, μια νέα συμβιωτική σχέση αμοιβαίας και επωφελούς αντιπαλότητας. Μοναδικός χαμένος από αυτή τη διένεξη είναι ο ΣΥΡΙΖΑ που, όπως λένε οι αισιόδοξοι στο ΠΑΣΟΚ και τη Ν.Δ., μοιάζει να παραπαίει αποχαιρετώντας την «Αλεξάνδρεια», όχι μόνο της εξουσίας, αλλά και της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Στο ΠΑΣΟΚ είναι τόσο πολύ πεπεισμένοι ότι η κόντρα για τους φόρους και τα μερίσματα με τη Ν.Δ. τούς ευνοεί, αφού τους προσφέρει τα σοσιαλιστικά πρωτεία έναντι του ΣΥΡΙΖΑ, ώστε ο ίδιος ο Νίκος Ανδρουλάκης υπερασπίστηκε τη γραμμή αυτή στις ομιλίες του των τελευταίων ημερών.
Mπορεί οι νεοσσοί του ΠΑΣΟΚ, όπως ο συνταγματολόγος Παναγιώτης Δουδωνής και ο εκπρόσωπος Δημήτρης Μάντζος να εμφανίζονται «άπειροι» στα κανάλια μπροστά στους μεγαλοκαρχαρίες της κυβερνητικής επικοινωνίας, αλλά αυτό μπορεί να τους κάνει να μοιάζουν κάπως πιο αυθεντικοί ως πολιτικοί και ίσως πιο συμπαθείς.
«Γιώργο, προχώρα, άλλαξέ τα όλα», ήταν το σύνθημα του 2004 που μοιάζει να εφαρμόζεται στο ΠΑΣΟΚ με 20 χρόνια καθυστέρηση. Αυτό δεν είναι παράξενο, λένε στην «Κ» γνώστες της προϊστορίας, αφού η πατρότητα του συνθήματος ανήκει στον τότε 25άρη Νίκο Ανδρουλάκη, ο οποίος πρωτοστάτησε στις κινητοποιήσεις όταν ο Παπανδρέου επισκέφθηκε το Ηράκλειο κατά την προεκλογική περίοδο του 2004. Στο Ηράκλειο ακούστηκε πρώτη φορά το «άλλαξέ τα όλα». Ο Ανδρουλάκης, αφού «άλλαξε» ακόμη και τον Παπανδρέου (νικώντας στην αναμέτρηση του 2021), αλλάζει τώρα το ΠΑΣΟΚ με την ανάδειξη των «40άρηδων». Ποιο είναι το κοινό χαρακτηριστικό του νέου ΠΑΣΟΚ και των νέων βουλευτών του ΠΑΣΟΚ; «Είμαστε η γενιά που δεν θυμάται τον Ανδρέα», λέει βουλευτής του κόμματος. Πράγματι, είναι πολλοί οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ που γεννήθηκαν τη δεύτερη τετραετία του Ανδρέα Παπανδρέου και δεν έχουν καθόλου μνήμη, όχι μόνο της «Αλλαγής», αλλά ούτε καν της τρίτης νίκης του ιδρυτή το 1993. Γιατί τότε πρωτοστατούν στις δημόσιες αναφορές στον Ανδρέα, κάνοντας κατάχρηση του συνθήματος του 1985 «Ο λαός δεν ξεχνά τι σημαίνει Δεξιά»; «Προφανώς γιατί έχουμε γαλουχηθεί μέσα στην ιστορία του ΠΑΣΟΚ και αποδεχόμαστε το μέγεθος της προσωπικότητας του ιδρυτή μας, αλλά και γιατί πρέπει να κερδίσουμε τον ΣΥΡΙΖΑ».
Ο Ανδρουλάκης, αφού «άλλαξε» ακόμη και τον Παπανδρέου (το 2021), αλλάζει τώρα το Κίνημα με την ανάδειξη των «40άρηδων».
Νέοι μόνο στην ηλικία
Παρά την πολιτική νεότητα που τους χαρακτηρίζει έχουν γράψει πολλά χιλιόμετρα στο κόμμα και μάλιστα στην πιο δύσκολη εποχή του, δηλαδή όλη την προηγούμενη δεκαετία των μονοψήφιων ποσοστών. Κι αυτό αναφέρεται, μάλλον όχι άδικα, ως εχέγγυο κομματικού πατριωτισμού, αντοχής στις Σειρήνες της Κουμουνδούρου και της Πειραιώς, σταθερότητας και σοβαρότητας. Οι περισσότεροι από αυτούς ανήκουν στο «ρεύμα Ανδρουλάκη» και αναφέρεται χαρακτηριστικά, μεταξύ άλλων, η Νάγια Γρηγοράκου (Λακωνία), ο Θανάσης Γλαβίνας (Β΄ Θεσσαλονίκης), ο Σωτήρης Παπαγεωργίου (Καρδίτσα) και ο Τάσος Νικολαΐδης (Δράμα), που άφησε εκτός Βουλής τη «λοβερδική» Χαρά Kεφαλίδου. Η προβεβλημένη ομάδα του νέου ΠΑΣΟΚ, πέραν του συνταγματολόγου Δουδωνή και του δικηγόρου Μάντζου, περιλαμβάνει τον έμπειρο στην επικοινωνία πρώην εκπρόσωπο Παύλο Χρηστίδη, τον γραμματέα Ανδρέα Σπυρόπουλο, τον πρώην γραμματέα Στέφανο Ξεκαλάκη και τον φωτογενή Μανώλη Χριστοδουλάκη (που εξελέγη στην Ανατολική Αττική).
Στα «συν» του νέου ΠΑΣΟΚ είναι ότι ο Ανδρουλάκης ευνοεί την ώσμωση με το διαχρονικό ΠΑΣΟΚ, δεν έχει κανένα κόμπλεξ απέναντι στα ιστορικά ονόματα και αντίθετα επιχειρεί να κερδίζει από τις συμβουλές τους. Ο Κώστας Λαλιώτης, πάντα παρών στις εκλογές του ΠΑΣΟΚ από το 1974, έχει ενεργό ρόλο στην τωρινή περίοδο. Στις προεδρικές συσκέψεις της Χαριλάου Τρικούπη μπορεί να συναντήσει κανείς έμπειρους πολιτικούς όπως ο Πέτρος Ευθυμίου, με διακριτό ρόλο σε θέματα επικοινωνίας και ελληνοτουρκικών, ο Κώστας Σκανδαλίδης και ο Χρήστος Πρωτόπαπας δίπλα στο «ΠΑΣΟΚ του μέλλοντός τους», δηλαδή τους νεότερους βουλευτές και κομματικούς αξιωματούχους.
Η ανανέωση βέβαια δεν έγινε μόνο από ψηλά. Εγινε και στην κάλπη – σε ορισμένες περιπτώσεις με άνωθεν χειρονομίες. Μια τέτοια αποστρατεία ήταν ο Χάρης Καστανίδης. Ο Καστανίδης έμεινε εκτός Βουλής γιατί ο Νίκος Ανδρουλάκης τού πήρε την έδρα στη Θεσσαλονίκη. Το αρχικό σενάριο ήταν ο πρόεδρος του κόμματος να πάρει τη μία από τις δύο έδρες στο Ηράκλειο. Μόνο που στη γενέθλια πόλη του τα πράγματα δεν ήρθαν όπως τα ήθελε. Ο Φρέντυ Παρασύρης, επιχειρηματίας φαρμακοποιός, οπαδός του Χέγκελ και πρώην βουλευτής του ΠΑΣΟΚ (2009-2012) προέρχεται από γνωστή οικογένεια της Κρήτης με φιλικές σχέσεις με την οικογένεια Ανδρουλάκη και τον ίδιο τον πρόεδρο. Παρ’ όλα αυτά έχασε απροσδόκητα την πρωτιά από την 35χρονη παπανδρεϊκή Ελένη Βατσινά. Προκειμένου να κρατήσει τον Παρασύρη εντός Βουλής, ο Ανδρουλάκης θα έπρεπε να θυσιάσει είτε τον Παύλο Χρηστίδη στον Νότιο Τομέα είτε τον Καστανίδη στη Θεσσαλονίκη. Τελικά θυσιάστηκε η σοφία του πρώην υπουργού για χάρη της νεότητας του πρώην εκπροσώπου.
Εκτός Βουλής, αλλά χωρίς προεδρική παρέμβαση, βρέθηκε και ο Κώστας Σκανδαλίδης, ο οποίος εκλεγόταν ανελλιπώς από το 1989 και έχασε την πρωτιά (και την έδρα) στην Α΄ Αθηνών από τον Παύλο Γερουλάνο. Ο Γερουλάνος, με τις διαδοχικές καμπάνιες του στην Αθήνα (Δήμος Αθηναίων 2019, υποψηφιότητα για την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ 2021 κ.λπ.) κατόρθωσε να αναπτύξει ένα ευρύ δίκτυο υποστηρικτών, που νίκησε το δίκτυο Σκανδαλίδη στην αδυσώπητη μάχη του σταυρού.
Κάποιοι μελετητές της μεταφυσικής συγκινήθηκαν από την τραγική ειρωνεία, αφού ο Σκανδαλίδης κυκλοφόρησε βιβλίο προ τριμήνου με τίτλο «Το ΠΑΣΟΚ μετά». Σε αυτό το βιβλίο ο βετεράνος πολιτικός γράφει ότι ανέκαθεν «το ΠΑΣΟΚ έρχεται από το μέλλον» και αν θέλει να συνεχίσει να υπάρχει θα πρέπει και πάλι να έρθει από το μέλλον. Μόνο που καμιά φορά το μέλλον –και το ΠΑΣΟΚ του μέλλοντος– έρχεται γρηγορότερα από όσο θα ήθελαν όσοι επιδίδονται σε προφορικές και γραπτές δεήσεις για τον ερχομό του.