H αναμόρφωση του ΕΣΥ, οι μεγάλες μεταρρυθμίσεις στην παιδεία, η υλοποίηση ρεαλιστικών και άμεσων μέτρων για την ταχύτερη απονομή δικαιοσύνης, τα «ανοιχτά μέτωπα» σε περιβαλλοντικά και πολεοδομικά ζητήματα, είναι σημαντικές προκλήσεις της νέας κυβέρνησης, καθώς αφορούν τα λεγόμενα υπουργεία της καθημερινότητας. Ειδικότερα, η νέα ηγεσία του υπουργείου Υγείας καλείται να αλλάξει τον νοσοκομειακό χάρτη της χώρας με βάση τις πραγματικές ανάγκες του πληθυσμού της κάθε περιοχής. Το υπουργείο Παιδείας να «τρέξει» την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου και των εκπαιδευτικών σε πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Στη Δικαιοσύνη το μεγάλο πρόβλημα είναι οι καθυστερήσεις στην απονομή της, ενώ για την ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος «φλέγον» ζήτημα, μεταξύ άλλων, είναι η συνέχιση ή μη των κατεδαφίσεων αυθαιρέτων σε αιγιαλούς και παραλίες.
ΥΠΟΥΡΓΕIΟ ΥΓΕIΑΣ
Αναμόρφωση του ΕΣΥ
Της Πέννυς Μπουλούτζα
Το δύσκολο εγχείρημα της αναμόρφωσης του ΕΣΥ, το οποίο συμπληρώνει φέτος 40 χρόνια ζωής, πέφτει στους ώμους της νέας ηγεσίας του υπουργείου Υγείας. Μεταξύ άλλων καλείται να αλλάξει τον νοσοκομειακό χάρτη της χώρας με βάση τις πραγματικές ανάγκες του πληθυσμού της κάθε περιοχής. Στο πλαίσιο αυτό αναμένονται συγχωνεύσεις δομών και αλλαγή χρήσης μονάδων προκειμένου να καλυφθούν κενά στην περίθαλψη (π.χ. μακροχρόνια φροντίδα υγείας για χρόνιους πάσχοντες). Το μεγάλο στοίχημα είναι η κάλυψη των κενών των μονάδων του ΕΣΥ σε ανθρώπινο δυναμικό. Αρχικά θα πρέπει να «τρέξουν» γρήγορα οι διαδικασίες για την κάλυψη 854 θέσεων μονίμων γιατρών (προβλέπονται από προκήρυξη του Μαρτίου 2023) και να γίνει ο σχεδιασμός για τις προσλήψεις των 10.000 νοσηλευτών, για τις οποίες έχει δεσμευθεί προεκλογικά ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Επιπλέον, η νέα ηγεσία θα πρέπει να προωθήσει ένα νέο μείγμα κινήτρων ώστε να καταστήσει το ΕΣΥ –ειδικά της νησιωτικής χώρας και των απομακρυσμένων περιοχών– ελκυστικό στους γιατρούς. Η αύξηση των αποδοχών της τάξης του 10% που έγινε από την προηγούμενη κυβέρνηση, δεν φαίνεται να είναι αρκετή. Στις αρμοδιότητες της νέας ηγεσίας είναι να εφαρμοστούν ρυθμίσεις που ψηφίστηκαν τον περασμένο Δεκέμβριο και οι οποίες, μεταξύ άλλων, προβλέπουν τη δυνατότητα εργασίας ιδιωτών γιατρών στο ΕΣΥ σε «άγονες» θέσεις και των νοσοκομειακών γιατρών στον ιδιωτικό τομέα.
Η ενίσχυση του ΕΚΑΒ με προσωπικό είναι επίσης ένα θέμα που θα απασχολήσει τη νέα κυβέρνηση. Λόγω έλλειψης προσωπικού στις περισσότερες περιοχές της χώρας βγαίνει ένα ασθενοφόρο ανά βάρδια, ενώ στην Αττική «επιχειρούν» πρωί και απόγευμα περίπου 50 ασθενοφόρα, με αποτέλεσμα μεγάλες καθυστερήσεις. Ο στόχος της κυβέρνησης είναι σε αστικές και ημιαστικές περιοχές το όχημα του ΕΚΑΒ να φθάνει για πρώτες βοήθειες σε έως 10 λεπτά από την κλήση.
Ψηλά στην ατζέντα η κάλυψη των κενών στις μονάδες με ανθρώπινο δυναμικό και η ενίσχυση του ΕΚΑΒ.
Ψηλά στην ατζέντα της κυβέρνησης για την Υγεία είναι –σύμφωνα με τις προεκλογικές δεσμεύσεις– η αύξηση της χρηματοδότησης, η ολοκλήρωση των έργων ανακαίνισης των υποδομών 80 νοσοκομείων και 156 Κέντρων Υγείας με ευρωπαϊκούς πόρους (αναμένεται και η κατασκευή τεσσάρων νέων νοσοκομείων, εκ των οποίων τρία με δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος), η αναβάθμιση των ψηφιακών υποδομών των νοσοκομείων, η αξιολόγηση των διοικήσεων, η επέκταση του θεσμού του προσωπικού γιατρού και η υλοποίηση των προγραμμάτων προσυμπτωματικού ελέγχου για παθήσεις όπως ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, του παχέος εντέρου, καρδιαγγειακών παθήσεων κ.ά.
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ
Αξιολόγηση και μεταρρυθμίσεις
Σε δύο άξονες εκτιμάται πως θα κινηθεί ο νέος υπουργός Παιδείας Κυριάκος Πιερρακάκης, όπως τουλάχιστον διαφαίνεται από το έργο που έκανε η προκάτοχός του Νίκη Κεραμέως. Ο πρώτος άξονας αφορά την υλοποίηση όσων θεσμοθετήθηκαν την περασμένη τετραετία και ο δεύτερος τη θεσμοθέτηση μεταρρυθμίσεων που μένουν να γίνουν για να συμπληρώσουν το έργο της προηγούμενης κυβερνητικής θητείας.
Συγκεκριμένα, εμβληματικό έργο για την προηγούμενη ηγεσία του υπουργείου Παιδείας είναι η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου και των εκπαιδευτικών σε πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Η αξιολόγηση θεσμοθετήθηκε, ωστόσο η πανδημία ανέτρεψε τα δεδομένα, φέρνοντας υπουργείο, διοικητική πυραμίδα και εκπαιδευτικούς μπροστά σε μία πρωτόγνωρη συνθήκη. Η πανδημία, σε συνδυασμό με τις αντιδράσεις των συνδικαλιστών, αλλά και μερίδας εκπαιδευτικών, οδήγησε την αξιολόγηση των σχολικών μονάδων –πρώτο βήμα του έργου– να… ρίξει ταχύτητα και να γίνει, εν πολλοίς, με διεκπεραιωτικό τρόπο. Αυτό προκάλεσε καθυστέρηση της έναρξης της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών, η οποία ξεκίνησε τελικά μέσα στο 2023 από τους διορισθέντες εκπαιδευτικούς που έπρεπε υποχρεωτικά εκ του νόμου να αξιολογηθούν για να μονιμοποιηθούν. Ο προηγούμενος σχεδιασμός ήταν να ξεκινήσει από τον Σεπτέμβριο η ατομική αξιολόγηση της μεγάλης μάζας των εκπαιδευτικών.
Μεταρρυθμίσεις περιέχει το πρόγραμμα της Ν.Δ. για την υποχρεωτική εκπαίδευση. Η πλέον ρηξικέλευθη για τα ελληνικά δεδομένα είναι η ελεύθερη επιλογή από γονέα της σχολικής μονάδας φοίτησης των μαθητών, όπως ορίζει το πρόγραμμα του κυβερνώντος κόμματος.
Στοίχημα η διασύνδεση των προγραμμάτων σπουδών των πανεπιστημίων με την αγορά εργασίας.
Στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, ως κύρια πρόκληση κρίνεται η διασύνδεση των προγραμμάτων σπουδών των πανεπιστημίων με την αγορά εργασίας. Αυτό άλλωστε, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», είναι από τα κύρια ζητήματα που θα θέσει η σύνοδος πρυτάνεων στην πρώτη συνεδρίασή της, στις 14 Ιουλίου, μετά την ανάληψη των καθηκόντων της νέας κυβέρνησης.
Ταυτόχρονα, τα ΑΕΙ οφείλουν να εφαρμόσουν τις μεταρρυθμίσεις που έφερε στη λειτουργία του ο νόμος πλαίσιο του 2022, με μεγαλύτερο «αγκάθι» τον τρόπο ανάδειξης της διοίκησης των ιδρυμάτων.
Ερώτημα είναι εάν η κυβέρνηση θα προχωρήσει στην αναδιάρθρωση του χάρτη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με συγχωνεύσεις και καταργήσεις τμημάτων. Η Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης έχει θέσει τα κριτήρια για την αναδιάρθρωση τμημάτων. Τέλος, η Ν.Δ. έχει τεθεί υπέρ της θεσμοθέτησης μη κρατικών ΑΕΙ με αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος.
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ
Ρεαλιστικά και άμεσα μέτρα
Της Ιωάννας Μάνδρου
Ψηλά στην ατζέντα βρίσκεται για τη νέα περίοδο διακυβέρνησης η κατάσταση που επικρατεί στη Δικαιοσύνη. Νέος υπουργός Δικαιοσύνης τοποθετήθηκε ο νομικός Γιώργος Φλωρίδης, που διαθέτει και μακρά κυβερνητική εμπειρία, αλλά και βαθιά γνώση του χώρου της Δικαιοσύνης, ενώ το έργο του θα συνεπικουρεί ο Γιάννης Μπούγας, βουλευτής Φθιώτιδας, επίσης νομικός με επιστημονική επάρκεια και πολιτική αντίληψη, ο οποίος διετέλεσε έως τις εκλογές γραμματέας της κοινοβουλευτικής ομάδας της Ν.Δ.
Οι καθυστερήσεις στην απονομή της δικαιοσύνης, πρόβλημα πολυπαραγοντικό, που έχει επισημανθεί κατά κόρον από διεθνείς φορείς, την Παγκόσμια Τράπεζα, δικαστικούς και νομικούς, αποτελεί τη μεγάλη πρόκληση της νέας κυβερνητικής θητείας. Η νέα ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης φέρει το βάρος να προχωρήσει σε ρεαλιστικά και άμεσα μέτρα για ταχύτερη απονομή της δικαιοσύνης σε όλες τις δικαστικές διαδικασίες, κυρίως όμως στην ποινική και πολιτική δικαιοσύνη, όπου εμφανίζονται και τα μεγάλα προβλήματα καθυστερήσεων, ενώ μέτρα απαιτούνται και για το Συμβούλιο της Επικρατείας, που επίσης εμφανίζει σημαντικά προβλήματα καθυστερήσεων στην απονομή δικαιοσύνης.
Παράλληλα, δομικές μεταρρυθμίσεις που συνδέονται με την ουσιαστική αξιολόγηση των δικαστών, ώστε να προάγονται και να προχωρούν στις ανώτατες βαθμίδες οι ικανοί και οι άξιοι, αλλά και αλλαγές στον δικαστικό χάρτη της χώρας, που κρίνονται απαραίτητες, αποτελούν μείζονος σημασίας θέματα που θα κληθεί να αντιμετωπίσει η νέα πολιτική ηγεσία. Επίσης στις προτεραιότητες ανήκουν τα μεγάλα προβλήματα στέγασης, υλικοτεχνικής υποδομής για μεγάλα δικαστήρια, όπως το Πρωτοδικείο της Αθήνας, καθώς και η στελέχωση με δικαστικούς υπαλλήλους και η τεχνολογική αναβάθμιση των δικαστικών υπηρεσιών.
Πρόκληση για τη νέα ηγεσία αποτελεί η ταχύτερη απονομή της δικαιοσύνης σε όλες τις δικαστικές διαδικασίες.
Στις άμεσες προτεραιότητες άλλωστε της νέας κυβέρνησης είναι η επιλογή νέας ηγεσίας στη Δικαιοσύνη, καθώς στις 30 Ιουνίου αποχωρούν λόγω ορίου ηλικίας τόσο ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Ισίδωρος Ντογιάκος όσο και η πρόεδρος του Αρείου Πάγου Μαρία Γεωργίου, αλλά και πολλοί αντιπρόεδροι σε όλα τα ανώτατα δικαστήρια της χώρας.
Οι μεταρρυθμίσεις και οι αλλαγές στον χώρο της Δικαιοσύνης και σε όλους τους κλάδους της (διοικητική, ποινική, πολιτική) αναμένεται να κλιμακωθούν με νομοθετικές πρωτοβουλίες και με τη λήψη άμεσων μέτρων ανακούφισης της δικαστικής λειτουργίας, μεταξύ των οποίων είναι και το ωράριο λειτουργίας των δικαστηρίων, η απλούστευση πολλών δικαστικών διαδικασιών και η ενίσχυση της εξωδικαστικής επίλυσης σειράς υποθέσεων.
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
Κατεδαφίσεις, πολεοδομικά σχέδια
Του Γιώργου Λιάλιου
Αρκετά «ανοιχτά μέτωπα» σε περιβαλλοντικά και πολεοδομικά ζητήματα παραλαμβάνει ο νέος υπουργός Περιβάλλοντος. Η συνέχιση του προγράμματος εκπόνησης των τοπικών πολεοδομικών σχεδίων σε όλη τη χώρα, καθώς και των ειδικών περιβαλλοντικών μελετών για τις περιοχές Natura είναι τα πιο πολύπλοκα από αυτά.
Ωστόσο, το «φλέγον» είναι η συνέχιση ή μη των κατεδαφίσεων αυθαιρέτων σε αιγιαλούς και παραλίες. Από τη στάση του νέου υπουργού Περιβάλλοντος θα διαφανεί σύντομα αν η κυβέρνηση προτίθεται να διορθώσει το λάθος της διετούς αναστολής κατεδαφίσεων και να συνεχίσει πολεοδομικούς ελέγχους και κατεδαφίσεις σε τουριστικές περιοχές. Εφόσον η κυβέρνηση επιθυμεί να εντατικοποιήσει τους ελέγχους, θα πρέπει να βρει μια λύση για το ζήτημα των κατεδαφίσεων, αλλά και της στελέχωσης των επιθεωρητών Περιβάλλοντος (και αντίστοιχα μέσω του υπουργείου Εσωτερικών, των πολεοδομιών).
Τέλος, ο υπουργός θα πρέπει να αποφασίσει με ποιον τρόπο θα κλείσει τις «τρύπες» στο σύστημα «τακτοποίησης» αυθαιρέτων. Πρώτη κίνηση θα πρέπει να είναι το ταχύ κλείσιμο της διαδικασίας υποβολής δικαιολογητικών, καθώς, όπως αποδείχθηκε (και) από την περίπτωση της Μυκόνου, η έλλειψη τοπογραφικών στις τακτοποιήσεις δημιουργεί μια ασάφεια ως προς το τι έχει «τακτοποιηθεί».
«Φλέγοντα» ζητήματα η τακτοποίηση αυθαιρέτων και οι ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες για τις περιοχές Natura.
Οι εκπρόσωποι των μηχανικών πιέζουν για την επαναφορά της δυνατότητας νομιμοποίησης της «κατηγορίας 5» (αυθαίρετα χωρίς άδεια ή με μεγάλες υπερβάσεις της άδειας), κάτι που η διοίκηση δεν θα πρέπει να δει θετικά, αν όντως επιθυμεί να τελειώνει κάποτε αυτή η υπόθεση. Το ίδιο ισχύει και για την υπόθεση της εκτός σχεδίου δόμησης, όπου ασκείται πίεση από τεχνικούς και νομικούς φορείς για μια ευνοϊκή ρύθμιση, κάτι που όμως θα υπονομεύσει οποιαδήποτε προσπάθεια ελέγχου της αλόγιστης δόμησης.
Τα πιο πολύπλοκα ζητήματα που το υπουργείο θα κληθεί να χειριστεί είναι το πρόγραμμα πολεοδομικής μεταρρύθμισης (που παρουσιάζει σημαντικές καθυστερήσεις, αλλά και διάφορες «σκιές» ως προς τον τρόπο αναθέσεων). Αλλά και η ολοκλήρωση των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών, οι οποίες θα καθορίσουν τι επιτρέπεται και τι όχι στις περιοχές Natura (και εκεί υπάρχουν σοβαρές πιέσεις, τόσο από τον κλάδο των ΑΠΕ όσο και από διάφορα τοπικά συμφέροντα), σε συνδυασμό με την ολοκλήρωση των δασικών χαρτών.
Σε επίπεδο χωροταξίας, ο νέος υπουργός πρέπει άμεσα να δει την ολοκλήρωση του Περιφερειακού Χωροταξικού του Νοτίου Αιγαίου (το μόνο που δεν έχει θεσπιστεί) και των δύο ειδικών χωροταξικών πλαισίων, για τις ΑΠΕ και τον τουρισμό.
