Δεν ανήκω στους πολιτικούς φίλους του τέως υπουργού Προστασίας του Πολίτη κ. Μηταράκη, αλλά μου έκανε, ευθύς εξαρχής, εντύπωση ο τρόπος που αντιμετωπίστηκε η πρότασή του για την ίδρυση έφιππης αστυνομίας. Δεν συζητήθηκε καν! Αντιθέτως, απαξιώθηκε ειρωνικά, τόσο από τον πρωθυπουργό όσο και από τα ΜΜΕ. Αναζήτησα τους ουσιώδεις λόγους για τις αντιρρήσεις στην έφιππη αστυνομία, αλλά δεν βρήκα κανέναν. Μόνο ειρωνεία και χλευασμό!
Κι όμως, αν υπήρχε λίγο παραπάνω σοβαρότητα, η πρόταση αυτή θα έπρεπε να είχε συζητηθεί. Η αδυναμία μας να συζητήσουμε ριζοσπαστικές ιδέες για την εμπέδωση της δημόσιας ασφάλειας αποκαλύπτει τη βαθιά αντιφατικότητά μας: αφενός θέλουμε ασφάλεια, αφετέρου δεν θέλουμε μέτρα που αποδεδειγμένα την ενισχύουν.
Κατ’ αρχάς, η έφιππη αστυνομία υπάρχει στις αστυνομικές δυνάμεις μεγάλων χωρών, με πλούσια παράδοση τόσο στην υπεράσπιση των ελευθεριών των πολιτών, όσο και της δημόσιας ασφάλειας. Αναφέρω χαρακτηριστικά: Γαλλία, Βρετανία, Καναδάς, Αυστραλία, ΗΠΑ, Σουηδία, Δανία, Φινλανδία, Γερμανία, κ.λπ. Σε αρκετές από τις χώρες αυτές, η έφιππη αστυνομία έχει παράδοση αιώνων (στη Βρετανία από το 1760).
Η χρήση της έφιππης αστυνομίας έχει σημαντικά πλεονεκτήματα. Πρώτον, είναι ένα εξαιρετικά αποτελεσματικό μέτρο για τον έλεγχο του πλήθους – π.χ. συγκρουόμενες ομάδες οπαδών αντίπαλων αθλητικών ομάδων. Εκτιμάται ότι η αστυνομική δύναμη ενός έφιππου αστυνομικού ισοδυναμεί με αυτή δέκα πεζών αστυνομικών. Το πρόσφατο περιστατικό της χουλιγκανικής βίας στη Νέα Φιλαδέλφεια είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πόσο χρήσιμη θα ήταν η έφιππη αστυνομία στην αντιμετώπιση των νεοναζί χούλιγκαν της Ντιναμό Ζάγκρεμπ. Η έφιππη αστυνομία είναι αποτελεσματική στον έλεγχο πλήθους για έναν απλό λόγο: τα άλογα είναι ψηλά, γρήγορα και ευέλικτα στον χειρισμό τους, και δίνουν καλή ορατότητα και εποπτεία του πλήθους στους αναβάτες τους, ενώ, εξαιτίας του όγκου τους, προκαλούν συστολή, έως και εκφοβισμό στο πλήθος.
Δεύτερον, έχει καταδειχθεί σε μελέτη της RAND και του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, για λογαριασμό της Ενωσης Αστυνομικών Διευθυντών του Ηνωμένου Βασιλείου (2015) ότι, μεταξύ άλλων, η έφιππη αστυνομία αυξάνει την εμπιστοσύνη των πολιτών στην Αστυνομία και ενισχύει τη φιλικότητα των πολιτών έναντι των αστυνομικών.
Υπάρχουν κίνδυνοι από τη χρήση έφιππης αστυνομίας; Φυσικά, πάντα υπάρχουν κίνδυνοι από τη χρήση οποιουδήποτε εργαλείου. Οπως η Αστυνομία ενδέχεται να κάνει κακή χρήση της οπλοφορίας της, έτσι η έφιππη αστυνομία ενδέχεται να ποδοπατήσει ανθρώπους. Μια σοβαρή χώρα προσπαθεί να ελαχιστοποιήσει τους κινδύνους με διαρκή εκπαίδευση, τεχνολογική αναβάθμιση, και αναπροσαρμοζόμενους κανόνες εμπλοκής.
Τέλος, μπορεί να χρησιμοποιηθεί η έφιππη αστυνομία και στην αστυνόμευση πολιτικών συγκεντρώσεων; Αυτή είναι μια κατ’ εξοχήν πολιτική απόφαση. Κατά τη γνώμη μου, θα έπρεπε. Αν το κάνει αυτό ο φιλελεύθερος Καναδάς (το έχω δει με τα μάτια μου στο Μόντρεαλ) δεν καταλαβαίνω γιατί να μην το κάνει η Ελλάδα. Η βία διαδηλωτών, υπό ορισμένους όρους, αντιμετωπίζεται καλύτερα από την έφιππη αστυνομία.
Αν κυβέρνηση και ΜΜΕ νοιάζονται πράγματι για τη δημόσια ασφάλεια, αντί να ειρωνεύονται την έφιππη αστυνομία, ας κάνουν κάτι πιο γόνιμο: ας τη συζητήσουν. Δεν θα χρειαστεί να ανακαλύψουν τον τροχό: υπάρχει πλούσια εμπειρία από δημοκρατικές χώρες με μεγάλη αστυνομική παράδοση. Η παραδοχή, βέβαια, είναι ότι ενδιαφέρονται για την ουσία και όχι τη δημαγωγία. Δυστυχώς είναι μια επισφαλής παραδοχή.
* Ο κ. Χαρίδημος Κ. Τσούκας (www.htsoukas.com) είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και ερευνητής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Warwick.