Πριν από περίπου δέκα ημέρες, από το υπουργείο Εθνικής Aμυνας έγινε γνωστό με αρκετά κάθετο τρόπο ότι ένα ραντεβού ανάμεσα στον Νίκο Δένδια και στον Τούρκο ομόλογό του Γιασάρ Γκιουλέρ δεν επίκειται, καθώς δεν έχει καν αποσταλεί η σχετική πρόσκληση.
Οι διαρροές είχαν ως στόχο να διαψεύσουν δημοσιεύματα του τουρκικού Τύπου, αλλά και να οριοθετήσουν τις προτεραιότητες του νέου υπουργού Εθνικής Aμυνας, σε μια φάση όπου –εκ των πραγμάτων– τα ζητήματα που αφορούν τις τρέχουσες συζητήσεις Ελλάδας – Τουρκίας δεν βρίσκονται στη δική του ατζέντα. Ο κ. Δένδιας, βέβαια, δεν πρόκειται να εγκαταλείψει –όπως φάνηκε και από την πρόσφατη επίσκεψή του στο Aμπου Ντάμπι, όπου πέρα από τις προγραμματισμένες συναντήσεις συνομίλησε και με τον πρώην Ιταλό ομόλογό του Λουίτζι ντι Μάιο– το πλέγμα των πολλών και ποικίλων διεθνών επαφών του.
Αντιθέτως, στην ατζέντα του κ. Δένδια βρίσκονται εξ ορισμού μια σειρά από ζητήματα που άπτονται της δυνατότητας των Ενόπλων Δυνάμεων (Ε.Δ.) ως οργανωμένου συνόλου για την προστασία της χώρας και την αποτελεσματική αποτροπή. Επειτα από τέσσερα χρόνια εξοπλιστικών προγραμμάτων ύψους περίπου 14 δισ. ευρώ, απαραίτητων ώστε η χώρα να κερδίσει το χαμένο έδαφος περισσότερων των δέκα ετών, στο επιτελείο του υπουργού Εθνικής Aμυνας αποτελεί βασική μέριμνα η ανάγκη να γίνουν βήματα στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας, όπου η Ελλάδα χωλαίνει ποικιλοτρόπως.
Σε αυτό το πλαίσιο, η αντιμετώπιση των προβλημάτων που δημιουργεί η δυσλειτουργία της ΕΑΒ αλλά και η ανάγκη για μετατροπή των εργοστασίων των ΕΑΣ από έναν αδρανή οργανισμό σε παραγωγικές μονάδες είναι τα πιο σημαντικά. Στην περίπτωση των ΕΑΣ αναζητείται τρόπος τα πέντε εργοστάσια να σπάσουν σε ισάριθμα μερίδια και να ιδιωτικοποιηθούν, με το ελληνικό κράτος να κρατάει ένα προκειμένου να εξυπηρετούνται οι ανάγκες των Ε.Δ. Αυτή τη στιγμή ούτε η ΕΑΒ ούτε τα ΕΑΣ παραδίδουν στις Ε.Δ. όσα έχουν την υποχρέωση να κάνουν με βάση τις συμβατικές υποχρεώσεις τους. Ειδικά στην περίπτωση της ΕΑΒ, υπενθυμίζεται ότι εναέρια μέσα με κρίσιμο ρόλο και στο πλαίσιο της πολιτικής προστασίας (όπως για παράδειγμα τα C-130) παραμένουν σε πολύ χαμηλή διαθεσιμότητα.
Λύση αναζητείται και για τη δημιουργία δομών που θα επιτρέψουν στην Ελλάδα να αποκτήσει δομές συνεργασίας με χώρες όπως το Ισραήλ ή τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) στους τομείς της αμυντικής καινοτομίας. Επ’ αυτού ο κ. Δένδιας έχει ήδη επεξεργαστεί μια σειρά από πιθανές λύσεις, οι οποίες περιλαμβάνουν το ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» ως οργανισμό διασφάλισης της επιστημονικής αριστείας, αλλά και χρηματοδοτικά εργαλεία που είχαν αρχίσει να αναπτύσσονται επί των ημερών του στο υπουργείο Ανάπτυξης το 2014. Hδη η σχετική αρχική συμφωνία έχει γίνει με το Ισραήλ και αναμένονται τα επόμενα βήματα.
Με έναν τρόπο σε αυτό το πλαίσιο της ανάγκης για άλμα στον 21ο αιώνα εντάσσεται και η παροχή ψηφιακών δεξιοτήτων στη διάρκεια της θητείας στρατευσίμων. Oπως ανέφεραν στην «Κ» έμπειροι παρατηρητές, η παροχή ψηφιακών δεξιοτήτων που θα δίνουν στους στρατεύσιμους σε λίγους μήνες μια πρόγευση ελέγχου οπλικών συστημάτων στα οποία θα κληθούν να εκπαιδευθούν ή και να χρησιμοποιήσουν σε περίπτωση ανάγκης.
Το πλέον σημαντικό πρόβλημα που έχει να αντιμετωπίσει αυτή τη στιγμή ο νέος υπουργός Εθνικής Aμυνας αφορά τον δημοσιονομικό χώρο που διατίθεται για εξοπλιστικά τα οποία συζητούνται εδώ και αρκετό καιρό.
Τα δύο πλέον δημοφιλή στον δημόσιο διάλογο είναι τα αεροσκάφη πέμπτης γενιάς F-35 για τις ανάγκες της Πολεμικής Αεροπορίας (Π.Α.) αλλά και οι κορβέτες του Πολεμικού Ναυτικού (Π.Ν.). Με βάση έναν γενικό υπολογισμό, τα 20 F-35 θα κοστίσουν 3,3-3,6 δισ., ενώ οι κορβέτες περί το 1,7 δισ. (τα 2,2 δισ. είναι το ανώτατο όριο προϋπολογισμού και είναι ένα λογιστικό μέγεθος).
Προβληματισμό προκαλεί η συρρίκνωση του δημοσιονομικού χώρου που διατίθεται για εκκρεμή προγράμματα των Ενόπλων Δυνάμεων.
Στην πρώτη περίπτωση, η καθυστέρηση άφιξης της LoA (επιστολή αποδοχής του αιτήματος της Π.Α.) από τις ΗΠΑ συνδέεται και με το παζάρι Ουάσιγκτον – Aγκυρας για την εισδοχή της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, και το πράσινο φως για την αγορά 40 νέων F-16 και αναβάθμιση υφιστάμενων 80 της τουρκικής αεροπορίας σε διαμόρφωση Viper μεταθέτει τη συζήτηση για τα F-35 εκ των πραγμάτων στο 2024 και τις αποφάσεις για χρηματοδότηση –άρα και αναζήτηση για δημοσιονομικό κενό– από το 2025 και έπειτα.
Οι κορβέτες
Προβληματισμοί υπάρχουν και για το πρόγραμμα των κορβετών (ανταγωνιστές η Γαλλία και η Ιταλία), με τις αποφάσεις να προχωρούν επίσης με αργό ρυθμό. Αλλωστε η ανάγκη να προκύψουν γρήγορες λύσεις, που θα αντικαταστήσουν έναν ταχέως γηράσκοντα στόλο επιφανείας, είναι αυτή που έφερε στο προσκήνιο και τις υπό απόσυρση αμερικανικές LCS στο τραπέζι.
Τα στενά δημοσιονομικά περιθώρια δημιουργούν δυσκολίες για προγράμματα τα οποία το ΓΕΕΘΑ, η Π.Α. και το Π.Ν. έχουν περιγράψει ως ύψιστης επιχειρησιακής αξίας, όπως η αναβάθμιση των συστημάτων πολλαπλών εκτοξευτών πυραύλων (MLRS Μ270), των συστημάτων αυτοπροστασίας F-16 και η αναβάθμιση των φρεγατών τύπου ΜΕΚΟ.
Περιττό να υπογραμμιστεί ότι η Π.Α. δεν διαθέτει στην πραγματικότητα αρκετά λειτουργικά ελικόπτερα έρευνας και διάσωσης (SAR), με τα Super Puma –όπως φάνηκε και στην περίπτωση των απεγκλωβισμών στην Καρδίτσα τις προηγούμενες ημέρες– να επιχειρούν στα όρια των δυνατοτήτων τους.
Σε κεντρικό κυβερνητικό επίπεδο διεξάγεται αρκετό καιρό η προσπάθεια για εξαίρεση των αμυντικών δαπανών από τον υπολογισμό του ελλείμματος, εξέλιξη που θα έδινε ζωτικό δημοσιονομικό χώρο για την προώθηση τουλάχιστον των προγραμμάτων τα οποία έχουν κριθεί ως απαραίτητα.
Οι συζητήσεις του υπουργείου Οικονομικών με την Κομισιόν για το θέμα δεν είναι πάντα εύκολες. Την ίδια στιγμή, πάντως, το επιτελείο του κ. Δένδια αναζητεί τρόπους να περικόψει δαπάνες που κάνουν τόσο το υπουργείο όσο και τα επιτελεία οι οποίες δεν προσφέρουν κάτι, απλώς επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό με τρόπο ανορθολογικό.
Οι «κρυφές» δαπάνες είναι αρκετές και πολλές φορές βαρύνουν τον προϋπολογισμό του υπουργείου δυσανάλογα, ιδιαίτερα σε μια περίοδο αναζήτησης πόρων και για την υποστήριξη του προσωπικού.