Θολό επί της διαδικασίας (αναφορικά, δηλαδή, με όσα μας οδήγησαν εδώ και όσα θα πρέπει να αναμένουμε από εδώ και πέρα) αλλά και πολιτικά «εκρηκτικό» συνάμα, ως νέο πεδίο αντιπαράθεσης μεταξύ των κομμάτων μόλις λίγα 24ωρα πριν από τις αυτοδιοικητικές εκλογές, είναι το τοπίο γύρω από το «λουκέτο» που ανακοινώθηκε αιφνιδιαστικά στο ΟΑΚΑ το βράδυ της Παρασκευής, λόγω των προβλημάτων στατικότητας που ανέδειξε μελέτη του ΤΑΙΠΕΔ.
Τα ερωτήματα είναι, προφανώς, πολλά. Βασικότερο μεταξύ αυτών: το ερώτημα που ζητά απαντήσεις αναφορικά με όσα έγιναν (ή δεν έγιναν) τα τελευταία 19 χρόνια, από τους Ολυμπιακούς του 2004 και έπειτα, στο μέτωπο των εργασιών συντήρησης των εγκαταστάσεων του ΟΑΚΑ.
Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με όσα αναφέρονται στην επίσημη ανακοίνωση που δόθηκε στη δημοσιότητα το βράδυ της Παρασκευής, 29 Σεπτεμβρίου, «στο πλαίσιο σύμβασης μεταξύ του Υπουργείου Αθλητισμού, του ΟΑΚΑ και του ΤΑΪΠΕΔ για το έργο “Ανακαίνιση Ολυμπιακού Αθλητικού Κέντρου Αθηνών”, παρελήφθη μελέτη» σύμφωνα με την οποία «οι μεταλλικές κατασκευές του Στεγάστρου του Κεντρικού Σταδίου και του Ποδηλατοδρομίου δεν ανταποκρίνονται στα κανονιστικά επιτρεπόμενα επίπεδα στατικής επάρκειας». Ως εκ τούτου, όπως ανακοινώθηκε, «αναστέλλεται κάθε αθλητική και πολιτιστική δραστηριότητα στο Κεντρικό Στάδιο και στο Ποδηλατοδρόμιο» ενώ «θα ακολουθήσει τάχιστα και δεύτερη μελέτη, προκειμένου να ερευνηθούν διεξοδικότερα και να επιβεβαιωθούν ή όχι τα στοιχεία» της προηγούμενης.
Σε δική του ανακοίνωση, το υπουργείο Αθλητισμού σημειώνει ότι ο αρμόδιος υπουργός Γιάννης Βρούτσης «συνεργάζεται στενά με όλους τους αρμόδιους φορείς ώστε να γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες για να αντιμετωπιστούν όσο το δυνατόν ταχύτερα τα προβλήματα που ανέκυψαν από αυτήν την αναγκαία απόφαση», ενώ ως ημερομηνία νέων ανακοινώσεων προαναγγέλλεται η προσεχής Δευτέρα, 2 Οκτωβρίου.
Ως έχουν σήμερα τα πράγματα, ακόμη δεν είναι σαφές για πόσο καιρό θα παραμείνουν κλειστοί οι χώροι του ΟΑΚΑ, ενώ το θέμα προκάλεσε και την παρέμβαση του προϊσταμένου της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Αθηνών Αντώνη Ελευθεριάνου ο οποίος ζήτησε τη διενέργεια εισαγγελικής έρευνας (από τον εισαγγελέα πρωτοδικών Νικόλαο Μαργαρίτη) που θα αφορά κάθε αρμόδιο και όσα έχουν ή δεν έχουν γίνει τα τελευταία πέντε χρόνια.
Μιλώντας στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων της ΕΡΤ, ο Γ. Βρούτσης υπογράμμισε πάντως πως «ό,τι κι αν χρειαστεί (σ.σ. να γίνει), το ΟΑΚΑ θα επαναλειτουργήσει». «Είναι το εμβληματικό στάδιο της χώρας μας, είναι η καρδιά του αθλητισμού, θα καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια, θα βάλουμε όλα τα δυνατά μας για να επαναλειτουργήσει το συντομότερο δυνατόν με μία προϋπόθεση: θα επαναλειτουργήσει με απόλυτα ασφαλή τρόπο», δήλωσε ο υπουργός, υποστηρίζοντας ότι δεν πρέπει να μιλάμε για λουκέτο στο ΟΑΚΑ αλλά για την προσωρινή αναστολή της λειτουργίας του.
Το θέμα δεν μπορούσε, βέβαια, παρά να μετατραπεί παράλληλα και σε νέο πεδίο αντιπαράθεσης μεταξύ των κομμάτων, μόλις λίγα 24ωρα πριν από τις αυτοδιοικητικές εκλογές της 8ης Οκτωβρίου.
Ο νέος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, Στέφανος Κασσελάκης, επέκρινε την κυβέρνηση παρουσιάζοντας το στέγαστρο Καλατράβα ως «σύμβολο μιας χώρας που καταρρέει σε όλα τα επίπεδα» και «ενός κράτους που τα αφήνει όλα στη μοίρα τους».
Απαντώντας στην κριτική Κασσελάκη, ο υπουργός Επικρατείας Άκης Σκέρτσος υποστήριξε ότι «το ΟΑΚΑ θα το φτιάξουμε ξανά, πιο ασφαλές, πιο σύγχρονο και καλύτερο από πριν χάρη στους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης που αυτή η κυβέρνηση εξασφάλισε για τη χώρα».
Βγαίνοντας στην αντεπίθεση, ο κ. Σκέρτσος υποστήριξε ότι η δήλωση του κ. Κασσελάκη για το ΟΑΚΑ «είναι ενδεικτική μιας αντιπολίτευσης σε πλήρη ασυναρτησία». Κι αυτό επειδή, σύμφωνα με τον κ. Σκέρτσο, η αντιπολίτευση του δια κ. Κασσελάκη «επιτίθεται στην κυβέρνηση αντί να αναγνωρίζει ως θετικό βήμα μπροστά, το γεγονός ότι η ελληνική πολιτεία – που δεν φημίζεται ομολογουμένως διαχρονικά για την προνοητικότητά της – επενδύει 57 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης για τη συντήρηση, ανθεκτικότητα και ανάπλαση του ΟΑΚΑ».
Στο Ταμείο Ανάκαμψης
Σημειώνεται πως έργα συντήρησης του σταδίου έχουν ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης και οι σχετικοί διαγωνισμοί έχουν ανατεθεί προς προετοιμασία στη Μονάδα Ωρίμανσης Εργων του ΤΑΙΠΕΔ (ή Project Preparation Facility – PPF) που συγκρότησε η κυβέρνηση προκειμένου να επιταχύνει επενδύσεις και την απορρόφηση των πόρων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης (RRF). Ο προϋπολογισμός που έχει ήδη προβλεφθεί για το ΟΑΚΑ είναι της τάξης των 56,5 εκατ.
Οι έλεγχοι του 2019
Υπενθυμίζεται ότι και στο παρελθόν το ΟΑΚΑ είχε απασχολήσει την κυβέρνηση, όταν σε έναν αγώνα μεταξύ ΑΕΚ και Μπάγερν ήταν εμφανής μεγάλη ταλάντωση του άνω διαζώματος. Μιλώντας στο κεντρικό δελτίο της ΕΡΤ, ο κ. Βρούτσης υποστήριξε πάντως κατηγορηματικά ότι εκείνη «η ταλάντωση του γηπέδου» που είχε παρατηρηθεί στο παρελθόν, το 2017, «δεν έχει σχέση με τα στέγαστρα Καλατράβα».
Το καλοκαίρι του 2019 το έργο του ελέγχου της στατικής επάρκειας ανέλαβε γραφείο ειδικών συμβούλων μηχανικών.
Σύμφωνα με πληροφορίες, ο έλεγχος που περιέλαβε τεστ στατικής επάρκειας έναντι της δυναμικής καταπόνησης που προέρχεται από τις συντονισμένες αναπηδήσεις φιλάθλων, έδειξε πως το κεντρικό στάδιο είναι στατικά ασφαλές, πλην όμως απαιτούνται σημαντικές συντηρήσεις αλλά και βελτίωση της μεθόδου στήριξης της περιμετρικής κορνίζας σκυροδέματος στην κορυφή του άνω διαζώματος.
Τι έγινε το 2014
Το ζήτημα, πάντως, κάθε άλλο παρά νέο είναι, όπως φαίνεται και από όσα έγραφε ρεπορτάζ της «Κ» τον Αύγουστο του 2014, ακριβώς δέκα χρόνια μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας.
Ανέφερε, τότε, το σχετικό δημοσίευμα:
«Αν και αποτέλεσαν τις πιο εμβληματικές κατασκευές των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας, επί σχεδόν δέκα χρόνια η πολιτεία δεν έβρισκε τον τρόπο να τις συντηρήσει. Στα στέγαστρα του Ισπανού αρχιτέκτονα Σαντιάγο Καλατράβα στο Ολυμπιακό Στάδιο και στο Ποδηλατοδρόμιο μέχρι σήμερα δεν μπορούσαν καν να τοποθετηθούν σκαλωσιές. Δεν εκδίδονταν πολεοδομικές άδειες επισκευής από το 2006 και μετά, καθώς οι δύο μεταλλικές διάσημες κατασκευές του 2004 είναι αυθαίρετες.
Την περασμένη Παρασκευή, υπό το βάρος δημοσιευμάτων ξένων εφημερίδων, ο υφυπουργός Αθλητισμού Γιάννης Ανδριανός συμμετείχε σε σύσκεψη με παράγοντες του υπουργείου Πολιτισμού, του ΤΑΙΠΕΔ και της ΕΤΑΔ και έδωσε διευκρινήσεις για τα Ολυμπιακά Ακίνητα. «Δεν τίθεται θέμα ασφάλειας των στεγάστρων του ΟΑΚΑ», λέει στην «Κ» ο Γιάννης Ανδριανός. «Υπό την πίεση του χρόνου έγιναν για τους Ολυμπιακούς Αγώνες εγκαταστάσεις χωρίς να τηρηθούν διαδικασίες για τη νομιμοποίησή τους. Αυτές τις εκκρεμότητες, έστω και με καθυστέρηση, πρέπει να τις λύσουμε», προσθέτει.
Αν και η συνήθης περιοδική συντήρηση σε μεγάλες μεταλλικές κατασκευές προβλέπεται δύο φορές ανά έτος, χρειάστηκε να περάσουν δέκα χρόνια από τους Αγώνες της Αθήνας για να δρομολογηθεί η λύση. Τα δύο στέγαστρα, όπως και άλλες αθλητικές εγκαταστάσεις, έχουν υπαχθεί στον νόμο περί αυθαιρέτων. Ο υφυπουργός Αθλητισμού ανακοίνωσε ότι σε συνεργασία με τον απερχόμενο περιφερειάρχη Αττικής Γιάννη Σγουρό εξασφάλισε από το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων ένα εκατομμύριο ευρώ για το 2014 και άλλα επτά εκατομμύρια ευρώ για το 2015 και το 2016 για τις συντηρήσεις. Στα ποσά περιλαμβάνονται εργασίες και στο Τείχος των Εθνών, το μεταλλικό γλυπτό του Καλατράβα δίπλα στο Ολυμπιακό στάδιο που έχει εμφανή σημάδια σκουριάς.
Το στέγαστρο Καλατράβα στο ΟΑΚΑ κόστισε πάνω από 130 εκατομμύρια ευρώ. Εναν χρόνο μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες πραγματοποιήθηκαν εργασίες αποκατάστασης στην κατασκευή, καθώς ο γερμανικός τεχνικός οίκος Germanischer Lloyd διαπίστωσε ορισμένες κακοτεχνίες, οι οποίες όμως, σύμφωνα με επιστολή των Γερμανών επιθεωρητών, «δεν έθεταν θέμα ευστάθειας και/ή ασφάλειας του στεγάστρου». Τότε, η αναπληρωτής υπουργός Πολιτισμού Φάνη Πάλλη-Πετραλιά είχε δηλώσει ότι «η εν λόγω κατασκευή, όπως και γενικότερα οι κατασκευές τέτοιου μεγέθους, απαιτούν μιαν εφ’ όρου ζωής επίβλεψη, περιοδικούς ελέγχους και αναγκαίες ανανεώσεις σε περίπτωση αλλαγής των προτύπων και κανονισμών».
Πριν από το 2004, ο Ιωάννης Ερμόπουλος, ομότιμος καθηγητής στη σχολή Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ, συμμετείχε στην ομάδα που έλεγχε τις μελέτες του Καλατράβα. Μετά τους αγώνες, του ανατέθηκε, μεταξύ άλλων, μέσω της γερμανικής εταιρείας Bung (η οποία υπήρξε τεχνικός σύμβουλος του υπουργείου Πολιτισμού), να συντάξει τις προδιαγραφές για το μέλλον των κατασκευών. «Ολες οι μεταλλικές κατασκευές, από την πιο σημαντική μέχρι την πιο συμβατική, ακόμη και ένα υπόστεγο σε μια βιοτεχνία, πρέπει να επιθεωρούνται και να συντηρούνται συστηματικά», λέει στην «Κ» ο Ερμόπουλος.
Οπως εξηγεί ο ομότιμος καθηγητής, το κύριο ζήτημα είναι να μην υποστεί φθορά η βαφή, ειδικά στις περιοχές των συνδέσεων, καθώς από εκεί μπορεί να διεισδύσει η σκουριά. Με την πάροδο του χρόνου, εφόσον δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα κάποια φθορά, το κόστος αποκατάστασης αυξάνεται γεωμετρικά. «Ο χάλυβας ως υλικό έχει μεγάλη αντοχή, αλλά έχει και την απαίτηση να συντηρείται σωστά στον χρόνο», λέει ο Ερμόπουλος. «Οι μεταλλικές κατασκευές είναι ζωντανοί οργανισμοί και, αν τις αφήσεις έτσι, σε 100-200 ή περισσότερα έτη θα διαλυθούν. Θέλουν παρακολούθηση και συντήρηση».
Τα δύο εγχειρίδια επιθεώρησης, συντήρησης και παρακολούθησης των στεγάστρων σε ΟΑΚΑ και Ποδηλατοδρόμιο ήταν έτοιμα το 2006 και βασίζονταν σε γερμανικούς κανονισμούς (DIN 1076). Μεταξύ άλλων, προβλέπουν κύριο έλεγχο στις κατασκευές ανά εξαετία, δευτερεύοντες ελέγχους ανά τριετία, γενικές επιθεωρήσεις κάθε έτος και συνήθη παρακολούθηση (οπτικό έλεγχο) δύο φορές τον χρόνο. Ο υφυπουργός Αθλητισμού Γιάννης Ανδριανός λέει στην «Κ» ότι έχουν γίνει επιθεωρήσεις στα στέγαστρα από μια επιτροπή στην οποία μετέχουν και ειδικοί στις μεταλλικές κατασκευές.
Διεθνείς διαγωνισμοί
Παλιότερα είχε προγραμματιστεί από το υπουργείο Πολιτισμού η διενέργεια δύο διεθνών διαγωνισμών για την παρακολούθηση και τη συντήρηση των έργων του Καλατράβα στο ΟΑΚΑ, συνολικού ύψους 9,5 εκατομμυρίων ευρώ. Οι διαγωνισμοί όμως δεν εγκρίθηκαν, καθώς δεν είχαν εξασφαλιστεί οι αναγκαίες πιστώσεις. Το 2009 διατέθηκαν πιστώσεις ύψους 1,5 εκατομμυρίου ευρώ με τις οποίες καλύφθηκαν ληξιπρόθεσμες οφειλές στην εταιρεία Bung για το πρόγραμμα παρακολούθησης της δομοστατικής συμπεριφοράς του στεγάστρου».