«Στην αλλοπρόσαλλη του Βόλου κολυμβήθρα, ένας επιχειρηματίας είχε αναβαπτιστεί και λάβει σχήμα, κι όλοι τώρα τον καμάρωναν ως παιδί της γειτονιάς τους. Οχι, δεν ήταν οι τρόποι του που τον είχαν αναβαπτίσει, αλλά τα έργα του. Γιρλάντες, παρτέρια και πάρκα γεμάτα λουλούδια, στολισμένα καραβάκια, κόμβοι και διαβάσεις, λαμπιόνια και διανοίξεις δρόμων (για να μην τσακώνονται οι αμαξάδες που κατηφορίζουν με τους αμαξάδες που ανηφορίζουν), οδοκαθαριστές για πρωτάθλημα και υπάλληλοι με φτυάρια κάθε φορά που έπεφτε το χιόνι της χρονιάς – αυτά είχαν αναβαπτίσει τον φωνακλά, κι όποιος λέει ότι τα παραπάνω είναι λίγα ή ασήμαντα ασκεί παντελώς λανθασμένη κριτική. Γιατί, θα ρωτούσε κάποιος, καλύτερα ήταν τάχα με τους προηγούμενους δημάρχους;».
Η σατιρική νουβέλα του Βολιώτη συγγραφέα Δημήτρη Καρακίτσου «Ζαχαρίας Σκριπ» (εκδ. Ποταμός) διαδραματίζεται στον Βόλο του 1914 και κυκλοφόρησε λίγες ημέρες πριν από τη δεύτερη πανηγυρική εκλογική νίκη του Αχιλλέα Μπέου στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2019. Ο ομώνυμος ήρωας του βιβλίου είναι ένας ρομαντικός υπερήρωας της βολιώτικης Μπελ Επόκ με μπέρτα και τα συναφή, ο οποίος μαζί με τον επιστήθιο βοηθό του, δημοσιογράφο σε τοπική εφημερίδα και αφηγητή των τετραπέρατων αγαθουργημάτων τους, έχουν ως υπέρτατη αποστολή να σώσουν την πόλη από το Κακό. Η αλληγορία με το σήμερα πρόδηλη και απροκάλυπτη· αρκεί μια απλή ανάγνωση του εισαγωγικού μας αποσπάσματος, για να αντιληφθεί και ο πλέον ανυποψίαστος σε ποιον «φωνακλά» αναφέρεται ο Δημήτρης Καρακίτσος και γιατί μέσα από τις σελίδες του βιβλίου του αναρωτιέται με μια δόση απελπισίας: «Πού να ‘σαι τώρα, ρε Ζαχαρία;».
«Ζαχαρίας» στον ορίζοντα του Παγασητικού δεν διακρίνεται εν έτει 2023, αλλά κάπως έτσι ο Βόλος βρίσκεται από το βράδυ της Κυριακής σε ένα ιδιότυπο καθεστώς ηθικολογικού κλιβάνου και οι κάτοικοί του εν δυνάμει κατηγορούμενοι για τις επιλογές τους: Πώς ένας δημοτικός άρχοντας με τα χαρακτηριστικά, τη γλώσσα και τη συμπεριφορά του Αχιλλέα Μπέου επιβραβεύεται με ποσοστό 55,02% και με μια τρίτη συνεχόμενη δημαρχιακή θητεία; Τι βλέπουν οι κάτοικοι του Βόλου που δεν βλέπουμε όλοι οι υπόλοιποι;
Η Βολιώτισσα δημοσιογράφος και food editor Ελένη Ψυχούλη κρατάει την ψυχραιμία της παρηγορώντας, ταυτόχρονα, τον ίδιο της τον εαυτό: «Δεδομένης της αποχής, ένας στους τέσσερις Βολιώτες ψήφισε Μπέο, μη γελάτε, με βοηθάει αυτή η σκέψη όταν κυκλοφορώ στην πόλη». Από κει και πέρα; «Σίγουρα, υπάρχει ένα μεγάλο δίκτυο συμφερόντων, δεν γίνεται αλλιώς. Επίσης, υπάρχει απογοήτευση μετά από μια αριστερή δημαρχία, η οποία δεν έλυσε κανένα πρόβλημα της πόλης. Ομως, ούτε ο Μπέος έλυσε τα δύο μεγαλύτερα προβλήματα της πόλης, την ύδρευση και τη μόλυνση, που εκτοξεύει τους καρκίνους και τα αναπνευστικά προβλήματα στα ύψη». Παίρνει μια ανάσα και συνεχίζει: «Η κοινωνία του Βόλου δεν είναι αυτό που ήταν παλιά· μια κοινωνία αστική, ερωτευμένη με τις τέχνες και την κουλτούρα. Οι νέοι κάτοικοι φαίνεται να συντονίζονται με το γούστο του δημάρχου για τη λαϊκή πίστα, να ζουν για τη στιγμή που θα φέρει τις “φίρμες” από την Αθήνα, να ανάψουν τα φρικτής αισθητικής φωτάκια, γεγονός που θεωρούν πως φέρνει στην πόλη κόσμο, επομένως χρήμα και ανάπτυξη. Νομίζω δεν χρειάζεται να πούμε πολύ περισσότερα για το πολιτισμικό timing της πόλης: το ιστορικό Δημοτικό Θέατρο φιλοξενεί πλέον τη Νατάσα Θεοδωρίδου».
Ακόμη πιο άμεση είναι η εξήγηση που μας δίνει μια έμπειρη γιατρός που (όπως πολλοί Βολιώτες) επιθυμεί να διατηρήσει την ανωνυμία της: «Κοιτάξτε, τα πράγματα είναι απλά. Είχαν γίνει δήμαρχοι πολύ αξιόλογοι άνθρωποι, γιατροί, μηχανικοί, δικηγόροι, και δεν έκαναν τίποτα, Και ήρθε ένας, να μην πω τι, κι έφτιαξε τον Βόλο. Αυτή είναι η πικρή αλήθεια. Τον έκανε αγνώριστο, περιποιημένο, με πλατείες, πεζόδρομους, λουλούδια, καθαριότητα. Καλώς ή κακώς, γι’ αυτά ψηφίζει ο κόσμος».
Αυτή είναι μια πολύ δημοφιλής ανάγνωση της κυριαρχίας Μπέου, που εν μέρει ασπάζεται και η σύμβουλος φιλοξενίας Αγγελική Βογδάνου. «Δεν θα σας πω κάτι διαφορετικό από αυτό που λένε και οι ίδιοι οι ψηφοφόροι του Μπέου. Οτι, δηλαδή, είναι “άνθρωπος της πράξης” ή “doer” αγγλιστί, και από άποψη πολιτικού μάρκετινγκ μοιάζει ένας ιδιαίτερα αποτελεσματικός τρόπος αύξησης της εκλογικής σου επιρροής γιατί για κάποιο λόγο θα πέσεις σε καθημερινή βάση πάνω στα έργα του, δηλαδή στους περίφημους κυκλικούς κόμβους, στους πράσινους, πλέον, λεωφορειόδρομους, στα ανθοστολισμένα παρτέρια. Υπάρχει μια αίσθηση ευταξίας και καθαριότητας που σε κάνει να αισθάνεσαι ωραία. Επίσης, παίζει πολύ καλά το χαρτί της οικειότητας: κυκλοφορεί στην πόλη, τον πετυχαίνεις συχνά εδώ κι εκεί, στην αγαπημένη του καφετέρια για να δει ποδόσφαιρο ή να επιτηρεί κάτι».
Η Αγγελική Βογδάνου δεν θα ξεχάσει μια σκηνή στο κέντρο του Βόλου, όταν ένα Ι.Χ. είχε σταθμεύσει παράνομα με αλάρμ σε έναν λεωφορειόδρομο. «Οταν βγήκε ο ανυποψίαστος οδηγός από το κατάστημα που είχε πάει να ψωνίσει κάτι, έπεσε πάνω στον δήμαρχο ο οποίος άρχισε να τον βρίζει σκαιότατα. Παρακολουθούσα τον κόσμο και εισέπραττα τον θαυμασμό για την “αμεσότητα” της αντίδρασης του Αχιλλέα Μπέου. Ηταν σαν να έλεγαν αυτοί οι άνθρωποι: “Επιτέλους, έχουμε δήμαρχο”».
Οπως θα μου πει ένας άλλος Βολιώτης, από τον χώρο της εκπαίδευσης, «ο Μπέος είναι μια φιγούρα που εμπνέει φόβο, επομένως κι ένα διεστραμμένο είδος σεβασμού».
Πάντως, για την κ. Βογδάνου το τι θα ψηφίσει κρίθηκε στις πρόσφατες θεομηνίες. «Εκεί φάνηκε ότι η τωρινή δημοτική αρχή τα είχε πάει πολύ καλά με τη βιτρίνα της πόλης, αλλά όχι με οτιδήποτε απαιτούσε σοβαρότερη δουλειά». Οσο για τον επαγγελματικό χώρο της, τον τουρισμό, θέλει, όπως μας λέει, να είναι δίκαιη. «Στα χρόνια του Αχιλλέα Μπέου, ο Βόλος έγινε από το πουθενά προορισμός. Τον χειμώνα, και ειδικά τα Χριστούγεννα, τα ξενοδοχεία της πόλης έχουν πληρότητα 100%, αντίθετα με πολλά, κυρίως πιο απομακρυσμένα χωριά του Πηλίου, που πλέον έχουν πρόβλημα γιατί τους “κλέβει” πελάτες ο Βόλος που είναι της μόδας. Ολα αυτά, ξέρετε, έχουν πολιτικό αντίκρισμα». Και είναι αλήθεια ότι ο Αχιλλέας Μπέος από την πρώτη στιγμή κατάφερε να προσεταιριστεί τα αναδυόμενα στρώματα της κοινωνίας του Βόλου, που προέρχονταν κυρίως μέσα από τους χώρους του τουρισμού, της εστίασης, της νυχτερινής ζωής, των κατασκευών και της εργολαβίας, που επιζητούσαν μερίδιο από την αναπτυξιακή πίτα.
«Οι νέοι κάτοικοι φαίνεται να συντονίζονται με το γούστο του δημάρχου για τη λαϊκή πίστα, να ζουν για τη στιγμή που θα φέρει τις “φίρμες” από την Αθήνα».
Οικονομική επιβολή
Μια διαφορετική ανάγνωση της παντοκρατορίας Μπέου επιχειρεί ο κ. Αρχιμήδης-Δημήτρης Καρεκλίδης, εκδότης της εφημερίδας «Μαγνησία», του μοναδικού, πλέον, τοπικού μέσου που κάνει επίμονη αντιπολίτευση στη δημοτική αρχή, δίνοντας, συχνά, την εντύπωση ότι μαίνεται ένα είδος βεντέτας ανάμεσα στις δύο πλευρές. «Η επανεκλογή του Αχιλλέα Μπέου έχει εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά από την πρώτη του εκλογή του το 2014», επισημαίνει. «Οι συνθήκες της έντονης οικονομικής κρίσης που τροφοδότησαν τη λαϊκή αντίδραση και την εκλογή του ως “αντισυστημικού” υποψηφίου, δεν έπαιξαν τόσο σημαντικό ρόλο το 2023. Πέρα από τα προφανή στοιχεία του χαρακτήρα του, τα οποία ομολογουμένως ασκούν μια γοητεία, εκφράζοντας ενδόμυχες σκέψεις και ιδέες που μεγάλος αριθμός πολιτών δεν μπορούν να εκφράσουν, ο Αχιλλέας Μπέος επηρεάζει το εκλογικό σώμα με πολλαπλούς τρόπους. Αξιοποιώντας, πρωτίστως, ως όχημα τον Δήμο Βόλου, τα περιουσιακά του στοιχεία και τις οικονομικές συναλλαγές που έχει με χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις, έχει επιβληθεί στο οικονομικό γίγνεσθαι της πόλης. Μέσω απευθείας αναθέσεων, αλλά και παραχώρησης δημοτικών ακινήτων σε φίλους και συγγενείς του, κατάφερε να ασκεί σημαντική οικονομική επιρροή».
Ο εκδότης της «Μαγνησίας» αναφέρει ως «χαρακτηριστικό παράδειγμα» τον «φωτογραφικό διαγωνισμό για την εκμίσθωση ακινήτου φιλέτου του Δήμου Βόλου, το οποίο κατέληξε σε επιχειρηματία που δραστηριοποιείται στον χώρο του ποδοσφαίρου, ο οποίος στη συνέχεια το υπεκμίσθωσε σε εταιρεία με μέτοχο τον γαμπρό του δημάρχου Βόλου. Αυτό είναι ένα πρότυπο που έχει ακολουθήσει και σε άλλες περιπτώσεις, με τους επιχειρηματίες να τον στηρίζουν αναλόγως. Την ίδια μέθοδο χρησιμοποίησε και για να περιορίσει την πολυφωνία στα ΜΜΕ του Βόλου, μοιράζοντας εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ σε διαφήμιση τα τελευταία εννέα χρόνια».
Βόλος-Μονακό μετ’ επιστροφής
Τι λέει για όλα αυτά ο συγγραφέας του «Ζαχαρία Σκριπ»; Ο Δημήτρης Καρακίτσος εξομολογείται ότι «έντεκα χρόνια είναι πολλά για να μην παίρνεις θέση». Αν και ο ίδιος πήρε μέσω μιας σπαρταριστής μυθοπλασίας. «Στον Βόλο», μου λέει, «και παρά τη μετά βδελυγμίας αποκήρυξη της Αθήνας, στελέχη της Νέας Δημοκρατίας στήριξαν ανοιχτά την υποψηφιότητα του νυν δημάρχου. Οι υπόλοιποι απέφυγαν να πάρουν θέση για τις ύβρεις, τον τοξικό λόγο και όλα αυτά που αποκήρυξε η Αθήνα – το αποφεύγουν γενικώς. Και αυτά που αποκήρυξε η Αθήνα δεν είναι παρά η κορυφή του παγόβουνου. Η γλώσσα του δημάρχου, τον οποίο μέμφεται η φιλελεύθερη Αθήνα, δεν φαίνεται να ενοχλεί τον κόσμο του Βόλου – ένα ασφυκτικά μεγάλο του κομμάτι».
Οπως, όμως, αναγνωρίζει και ο ίδιος, όλα αυτά (η ενοχική στήριξη από την κυβέρνηση και ο έλεγχος των τοπικών ΜΜΕ) δεν μπορούν να εξηγήσουν από μόνα τους μια κυριαρχία εννέα ετών. Εξάλλου, το 2019 υπήρχε «γαλάζια» υποψηφιότητα (Νάνσυ Καπούλα) που μετά βίας έπιασε το 15% (έναντι 57% του Αχιλλέα Μπέου). «Εδώ θα πρέπει να μιλήσουμε για την καθίζηση του Βόλου στα χρόνια της κρίσης», επισημαίνει ο Δημήτρης Καρακίτσος. «Η κρίση έφερε απογοήτευση και στην απογοήτευση κάποιοι άρχισαν να αναζητούν θαυματοποιούς. Αυτή είναι η δύναμη του λαϊκισμού: να οδηγεί τους άπιστους στο φως το αληθινόν. Και το θαύμα που περίμεναν οι Βολιώτες τούς το έταξε εν έτει 2014 ο Αχιλλέας Μπέος. Είχε ήδη κάνει ένα θαύμα λίγα χρόνια πιο πριν με τον Ολυμπιακό Βόλου και τη θεαματική του άνοδο στη Super League. Τώρα το θαύμα που τους έταζε ήταν ένας Βόλος – Μονακό. Και για να ξέρουμε τι λέμε, το Μονακό έχει και σκοτεινές πτυχές. Παράλληλα, διαθέτει μια υπέρλαμπρη βιτρίνα. Ο τουρίστας δεν θα δει τίποτε άλλο: μόνο τη βιτρίνα, που πράγματι είναι όμορφη. Το θέμα, όμως, είναι γιατί μια μερίδα των πολιτών θέλει να βλέπει την πόλη μόνο με τα μάτια του τουρίστα;».
Η φαντασίωση των επιρρεπών
Την απάντηση στο ερώτημα του Δημήτρη Καρακίτσου επιχειρεί να δώσει ένας διανοούμενος της πόλης, που, ωστόσο, επιθυμεί να διατηρήσει την ανωνυμία του. «Από την εποχή της κρίσης, για να μην πούμε και από νωρίτερα, στα χρόνια της υπερκατανάλωσης και της επίπλαστης ευημερίας, και σίγουρα από την εποχή των Αγανακτισμένων και των δύο πλατειών, η ασημαντότητα εγκιβωτίζεται στο σώμα της κοινωνίας και στον πολιτικό λόγο: ο οποιοσδήποτε, κυριολεκτικά, μπορούσε να εισέλθει στον κόσμο των επιθυμιών της κοινωνικής βάσης και να διατυπώσει ένα αφήγημα ανάμεσα στην ονείρωξη και στη φαντασίωση των επιρρεπών, λόγω κρίσης, στην αποπλάνηση πολιτών δημιουργώντας τις συνθήκες εισόδου του στην πολιτική σκηνή».
Κάπου εδώ εμφανίζεται στο «έργο» ο Αχιλλέας Μπέος για να εκφράσει τη «νέα εποχή»; «Ακριβώς. Στην πραγματικότητα, παρακολουθούμε τη μετάβαση της βολιώτικης κοινωνίας από τη νεωτεριστική εκδοχή της με τις μεγάλες κατακτήσεις των δεκαετιών του ’80 και του ’90 (και επιστέγασμα την ίδρυση του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας) σε ένα νέο δίπολο, που από τη μία είναι οι “άχρηστες” ελίτ που, δήθεν, είναι αποκομμένες από τις πραγματικές ανάγκες του λαού και από την άλλη ένας νέος ανθρωπότυπος, αυταρχικού τύπου, ο οποίος είναι ικανότατος doer, αλλά όχι φυσικά με τον τρόπο ενός μάνατζερ από το Χάρβαρντ, αλλά ως ταύρος εν υαλοπωλείω που “μπορεί να κάνει τη δουλειά” και να τα πάρει όλα παραμάζωμα ό,τι κι αν γίνει, και στη συνέχεια να την παρουσιάσει ως θέαμα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης». Το έργο συνεχίζεται.
Η ραδιενεργός λάσπη του Βόλου
Του Γιώργου Δελλή
Σε μία από τις πιο νερόβραστες εκλογικές βραδιές, ο άρτι ψηφισθείς δήμαρχος Βόλου χρησιμοποίησε τα προσφιλή του υλικά, τη λάσπη και την επιθετική χυδαιότητα, προς τέρψη των κλακαδόρων και σε φρίκη ημών των υπολοίπων. Μόνο που αυτή τη φορά, το σόου συνεπάγεται και ποινικές ουρές για τον ίδιο. Διότι, βγάζοντας το φανελάκι του διασώστη ποδοσφαιρικών ομάδων και φορώντας το κουστουμάκι του αιρετού, τα ραδιενεργά ισότοπα της λάσπης αποκτούν άλλη επικινδυνότητα.
Σύμφωνα με τον «αντιρατσιστικό» ν. 4285/2014, τον οποίο ψηφίσαμε γιατί (και για να) ανήκουμε στην ενωμένη Ευρώπη, τιμωρείται ποινικά «όποιος με πρόθεση, δημόσια… υποκινεί, προκαλεί, διεγείρει ή προτρέπει σε πράξεις ή ενέργειες που μπορούν να προκαλέσουν διακρίσεις, μίσος ή βία» κατά προσώπου ή ομάδων και με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό τους. Η συμπεριφορά διώκεται αυτεπάγγελτα και καθίσταται κολάσιμη εφόσον «εκθέτει σε κίνδυνο τη δημόσια τάξη ή ενέχει απειλή για τη ζωή, την ελευθερία και τη σωματική ακεραιότητα». Επίσης, οδηγεί σε βαρύτερες ποινές εάν «τελείται από δημόσιο λειτουργό ή υπάλληλο κατά την άσκηση των καθηκόντων του». Οι συγκεκριμένες διατάξεις προκάλεσαν παρανοήσεις. Κάποιοι προσπάθησαν να τις μετατρέψουν σε μέσο φίμωσης και λογοκρισίας: σκέφτομαι την, απρόσφορη ευτυχώς, απόπειρα ενεργοποίησής τους εις βάρος της Σώτης Τριανταφύλλου γιατί τόλμησε να έχει ισχυρή άποψη για ευαίσθητα ζητήματα. Αλλοι επιχείρησαν να τις θάψουν στο όνομα της ελευθερίας του λόγου, λες και η πυροδότηση μίσους είναι θεμιτή μορφή έκφρασης. Το 2020, η αμετάκλητη καταδίκη από τον Αρειο Πάγο του πρώην Αιγιαλείας Αμβροσίου για τις ομοφοβικές κραυγές του έθεσε τα πράγματα στην ορθή νομική τους βάση.
Η περίπτωση του κ. Μπέου είναι ιδιαίτερη. Κατά τη γνώμη μου, τουλάχιστον η διερεύνηση κατά πόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις για την άσκηση δίωξης με τον ν. 4285/2014 είναι επιβεβλημένη. Από κει και πέρα, η επιτυχής επίκληση του αντιρατσιστικού νόμου εν προκειμένω προϋποθέτει να γίνουν κατανοητά τα εξής δύο.
Πρώτον, οι συγκεκριμένες ποινικές διατάξεις δεν είναι εργαλείο επιβολής πολιτικής ορθότητας ή συντονισμού αντιλήψεων. Δεν διώκεται η αντίρρηση, ούτε καν η δυσανεξία στο διαφορετικό. Απαιτείται ένα υψηλότατο κατώφλι έντασης, δημόσιας επιδραστικότητας και επικινδυνότητας, το οποίο μάλλον υπερέβη ο κ. Μπέος. Οχι επειδή διατύπωσε αρνητική θέση για τον κ. Κασσελάκη ή για την υιοθεσία από άτομα του ιδίου φύλου. Αλλά γιατί, εργαλειοποιώντας τους ψηφοφόρους του, μετέτρεψε τη νομιμοποίηση και την αναγνωρισιμότητα από τη δημόσια θέση που μόλις κατέλαβε, σε όπλο το οποίο προκαλεί αλυσιδωτές αντιδράσεις απέχθειας, διακρίσεων και μίσους. Τούτο είναι που τον διαφοροποιεί και τον καθιστά ενδεχομένως τιμωρητέο· ούτε η αισθητική ούτε οι απόψεις του. Ας το αντιληφθεί αυτό, το πιο συντηρητικό κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας, εκείνο που είναι ελεύθερο να δυσανασχετεί με τη διαφορετικότητα. Ο κ. Μπέος και το λεξιλόγιό του δεν αρμόζει να είναι ούτε ο εκπρόσωπος ούτε ο ήρωάς τους.
Δεύτερον, τέτοια φαινόμενα δεν πατάσσονται μόνο με ποινικούς νόμους, όπως οι κυανόκρανοι και τα Ηνωμένα Εθνη δεν αρκούν για να φέρουν την ειρήνη στον κόσμο. Η τυχόν καταδίκη του δημάρχου Βόλου, εκτός από αμφίβολη, ούτε θα αυξήσει την κοινωνική ανεκτικότητα ούτε θα εξαφανίσει τους αποστόλους της ομοφοβίας. Η περίπτωσή του, ωστόσο, υπερβαίνει το πρόσφατο συμβάν και χρήζει συνολικής μεταχείρισης. Eνας αιρετός που ξυλοφορτώνει, αφορίζει και διακρίνει τους πολίτες με γηπεδικούς χαρακτηρισμούς, δεν νοείται να τελεί στο απυρόβλητο των δεοντολογικών και πειθαρχικών κανόνων για την τοπική αυτοδιοίκηση. Oσο για τη διακυβέρνησή του στον δήμο και τις λοιπές ασχολίες του –για τις οποίες, πάντως, τον επιβράβευσε η τοπική κοινωνία– καλό είναι να μάθουμε κάποια στιγμή εάν αντέχουν τη βάσανο των υφιστάμενων ελεγκτικών μηχανισμών, οικονομικών και μη. Η έννομη τάξη είχε βρει τρόπους να αμύνεται πολύ πριν ανακαλυφθεί η ποινική μεταχείριση της μισαλλοδοξίας.
Ο κ. Γιώργος Δελλής είναι καθηγητής στη Νομική της Αθήνας.
Τοξική αρρενωπότητα κατά των ελίτ
Της Βασιλικής Γεωργιάδου
Το «φαινόμενο Μπέος» μπορεί κανείς εύκολα να το συζητήσει και να αναδείξει επιμέρους πτυχές του, αλλά είναι δυσκολότερο να το εξαντλήσει αναλυτικά. Πρόκειται για μια έκφραση που κατ’ αρχάς προσεγγίζεται με τα εργαλεία του λαϊκισμού και του αντισυστημισμού και εμφανίζει ευθείες συνδέσεις με το ακροδεξιό αφήγημα, τον αυταρχισμό, τις σύγχρονες εκφράσεις αποδημοκρατικοποίησης. Η πρωταγωνιστική εικόνα στο «φαινόμενο Μπέος» θυμίζει παράγοντες από τον χώρο της ριζοσπαστικής Ακροδεξιάς· η περσόνα του παρομοιάζεται με τραμποειδή ομοιώματα, ενώ ο τρόπος που εκφράζεται στη δημόσια σφαίρα και το ρεπερτόριο δράσης του ανακαλούν στη μνήμη εγχώριες φιγούρες από τη δεκαετία του 1960 οι οποίες επιδίδονταν σε τραμπουκισμούς, εκφοβισμούς και βία εναντίον
πολιτικών αντιπάλων.
Τα παραπάνω περιγράφουν πτυχές του φαινομένου, αλλά το «φαινόμενο Μπέος» είναι βαθύτερο. Υπάρχει ένα κομβικό χαρακτηριστικό, μια ιδιότητα που είναι εκ των ων ουκ άνευ σε κάθε είδους εκφραστικότητα του συγκεκριμένου φαινομένου. Αναφερόμαστε σε αυτό που αποκαλείται «τοξική αρρενωπότητα» (toxic masculinity), σύμφωνα με την οποία ο «ανδρισμός», στη συγκεκριμένη εκδοχή του, θεωρείται ταυτόσημος με την ηγεμονία και τη βίαιη κυριαρχία. H τοξική αρρενωπότητα συμπεριφέρεται καταπιεστικά και εχθρικά απέναντι σε κάθε εκδοχή φύλου, τόσο απέναντι σε γυναίκες όσο και απέναντι σε άλλες εκδοχές αρρενωπότητας που στιγματίζονται ως υποτονικές και υποτακτικές. Η τοξική αρρενωπότητα επιδιώκει να επιβάλει τον «συναισθηματικό αναλφαβητισμό», μια κατάσταση που επιτρέπει τον χυδαίο και χονδροειδή λόγο, εκφράσεις που δεν καμουφλάρονται στη δημόσια σφαίρα, ίσα ίσα που η δημόσια έκφραση μεγαλώνει την επιδραστικότητα μιας τοξικής περσόνας. Η τοξική αρρενωπότητα και οι εκφραστικές μανιέρες της είναι χειραγωγικές, γιατί ακινητοποιούν τα θετικά συναισθήματα, την κριτική σκέψη και την ενσυναίσθηση, ενώ απενοχοποιούν τον κυνισμό. Στις δημόσιες τοποθετήσεις του το πρόσωπο του δημάρχου Μπέου εκφέρει χωρίς συστολή ένα λόγο επιθετικό που σκοπό έχει να εξευτελίσει εκείνα τα άτομα που μια τοξική αρρενωπότητα θεωρεί ανάξια. Οσο πιο χυδαίος και άναρχος γίνεται ένας τέτοιος λόγος, τόσο μεγαλώνει η επιδραστικότητά του, καθώς ακινητοποιεί συναισθηματικά και πνευματικά το κοινό που τον ακολουθεί. Η σκηνή με τον δήμαρχο Βόλου να επιδίδεται δημόσια σε ένα χυδαίο ομοφοβικό παραλήρημα καταφερόμενος ονομαστικά εναντίον του νέου προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ κ. Στέφανου Κασσελάκη, το οποίο μάλιστα εξετάζεται από τις δικαστικές αρχές αν εμπεριέχει υποκίνηση μίσους εναντίον των γκέι ατόμων, είχε σε χρόνο μηδέν προκαλέσει την επιδοκιμασία του πλήθους των οπαδών του, που επικρότησε τις αγοραίες και ρατσιστικές δηλώσεις του επανεκλεγέντος δημάρχου.
Τι προκαλεί αυτή την επιδοκιμασία; Γιατί το κοινό –που εν προκειμένω αποτελείτο από άτομα κάθε φύλου και ηλικίας– δεν νιώθει ντροπή στο άκουσμα μιας χυδαίας φράσης; Η συγκεκριμένη φράση αφορούσε τον αρχηγό του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης και τις προσωπικές και ιδιωτικές προτιμήσεις του. Αφορούσε, με άλλα λόγια, ένα πρόσωπο από την πολιτική και κοινωνική ελίτ εναντίον της οποίας έχει στρέψει τα βέλη του ο επανεκλεγείς δήμαρχος Βόλου, αφενός καταγγέλλοντας δημόσια κάθε εκδοχή διάκρισης και κοινωνικής ιεραρχίας με το επιχείρημα ότι «όσοι κυβέρνησαν, γιατροί και δικηγόροι, έχουν εξαθλιώσει τη χώρα» και αφετέρου αποστασιοποιούμενος προσωπικά ο ίδιος από οποιεσδήποτε κοινωνικές διακρίσεις («δεν έχω πτυχίο κορνιζαρισμένο»). Η ταύτιση Μπέου με το κοινό προβάλλοντας ένα προφίλ τοξικής αρρενωπότητας –κεντρικό μοτίβο στον λόγο του είναι η κυριαρχική προβολή της ετεροφυλίας–, που είναι πλαισιωμένο από ένα καταγγελτικό εναντίον κάθε μορφής διάκρισης αφήγημα, δημιουργεί το κατάλληλο πλέγμα προϋποθέσεων για την υποστήριξη και την επιδοκιμασία στο πρόσωπό του.
Το εύρος της επιδοκιμασίας του «φαινομένου Μπέος» κινείται σε υψηλά ποσοστά, γεγονός που καταδεικνύει ότι αυτό το μείγμα της τοξικής αρρενωπότητας που συμπλέκεται με καταγγελίες «αυτών εκεί πάνω» βρίσκει υποστηρικτές απ’ άκρου εις άκρον του ιδεολογικού φάσματος. Η συναισθηματική ακινητοποίηση που προκαλεί η τοξικότητα και η έκλυση κυνισμού διευρύνει την κοινωνική και την πολιτική διαθεσιμότητα απέναντι σε «φαινόμενα Μπέου» ανεξάρτητα από ιδεολογικές προτιμήσεις και αυτοπροσδιορισμούς μιας «δεξιάς» ή «αριστερής» ταυτότητας, οι οποίες ούτως ή άλλως έχουν ατονήσει.
Η κ. Βασιλική Γεωργιάδου είναι καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Οι επιδόσεις σε 3 κάλπες
Για πρώτη φορά εν μέσω αντιμνημονιακού αναβρασμού χρειάστηκε και τον δεύτερο γύρο για να
εκλεγεί. Οι επόμενες νίκες ήταν άνετες.
Η θητεία του σε ατάκες
«Τα ίδια έκαναν και το 2014 και πήραν την απάντηση από τους πολίτες του Βόλου. Την ίδια θα πάρουν και τώρα. Απάντηση που συμπυκνώνεται στο περίφημο “δεν μας χέζεις, ρε Νταλάρα”, που σημειωτέον δεν το είπε ο Αχιλλέας Μπέος». Ανακοίνωση κατά των 134 καλλιτεχνών που στήριζαν τους κατοίκους του χωριού Σταγιάτες για το θέμα της υδροδότησης που είχε προκύψει, ανάμεσά τους και ο Γ. Νταλάρας (26/5/2020).
«Δεν πάτε να πνιγείτε λέω εγώ που θέλατε να αφήσω τον Βόλο με χιόνι. Νούμερα! Γι’ αυτή την πολιτική μιλάτε; Θα σας ξεπατώσω στη νομιμότητα. Νούμερα! Αρκετά!». Ομιλία στο δημοτικό συμβούλιο (20/2/2023).
«Τόφαλος; Με κεφαλαία! Κάθεται σε ένα γραφείο και τρώει 7 σοκολατάκια την ώρα! Και δεν χωράει από την πόρτα! Και κρίνει, να πούμε, το μέλλον της πόλης! Τα 750 χιλιάρικα που χάσαμε».
Επίθεση στην προϊσταμένη Νεωτέρων Μνημείων Θεσσαλίας Ρέα Γεωργίου, γιατί η τελευταία ζήτησε τροποποίηση μελέτης για κατασκευή κυκλικού κόμβου (28/8/2023).