Δώρα Αντωνίου
17.10.2023 • 13:05
Μια πολυπαραγοντική αλυσίδα γεγονότων επέδρασε μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου γύρου των αυτοδιοικητικών εκλογών και διαμόρφωσε το διαφοροποιημένο, αρνητικά σε σχέση με την πρώτη Κυριακή για τη Ν.Δ., εκλογικό σκηνικό.
Στις τέσσερις περιφέρειες, στις οποίες επικράτησαν οι «αντάρτες» προερχόμενοι από τη Ν.Δ. υποψήφιοι, θεωρείται ότι ήταν κρίσιμη η επίδραση της μεγάλης πολιτικοποίησης από την πλευρά της κυβέρνησης την περασμένη εβδομάδα, που προκάλεσε αντισυσπειρώσεις.
Στη Θεσσαλία, όπου η περιφέρεια άλλαξε χέρια, το αποτέλεσμα επηρεάστηκε από τις δηλώσεις Αυγενάκη αλλά και από τις τοπικές αντιδράσεις στη στήριξη της Ελευθερίας Τζανακούλη στον Κώστα Αγοραστό. Στον Δήμο Αθηναίων, τέλος, το ντιμπέιτ που έγινε έδωσε σημαντική ώθηση στον Χάρη Δούκα.
Τα «μυστικά της κάλπης» στον β΄ γύρο
Του Σταύρου Παπαντωνίου
Ποια είναι τα πολιτικά συμπεράσματα του δεύτερου και τελικού γύρου των αυτοδιοικητικών εκλογών; Γιατί η Νέα Δημοκρατία πέρασε κάτω από τον πήχυ που είχε θέσει η ίδια και τι πολιτικά μηνύματα εστάλησαν από τους πολίτες;
Την Κυριακή το βράδυ σε τέσσερις από τις έξι περιφέρειες που είχαμε εκλογική διαδικασία κατάφεραν να κερδίσουν οι λεγόμενοι «αντάρτες». Η Αν. Μακεδονία-Θράκη, η Δυτική Μακεδονία, τα Ιόνια Νησιά και το Βόρειο Αιγαίο κατέληξαν σε χέρια ανεξάρτητου υποψηφίου, που προέρχεται όμως από τη Ν.Δ., κάτι που δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο. Στο Μέγαρο Μαξίμου θεωρούν πως ένας πιθανός λόγος αυτού του αποτελέσματος είναι η «σκληρή» πολιτικοποίηση που έγινε μεταξύ πρώτου και δευτέρου γύρου. Η Νέα Δημοκρατία είναι καταγεγραμμένα ένα κόμμα του 41% και οι περιφερειάρχες για να εκλεγούν χρειάζονταν 51%. Συνεπώς, η μαζική κινητοποίηση των υπουργών της κυβέρνησης που εμφανίστηκαν στις τοπικές κοινωνίες ήταν σημαντική για τον πρώτο γύρο, αλλά στον δεύτερο έβαλε «ταβάνι» στους υποψηφίους, «κόβοντάς» τους από άλλα κοινά. Ο αντίλογος εδώ κυβερνητικού στελέχους είναι πως «όταν ένα κόμμα στηρίζει έναν υποψήφιο πρέπει να το δείχνει έμπρακτα κι αυτό έπραξε η Ν.Δ. με τους έξι υποψηφίους της στον δεύτερο γύρο». Εκ του αποτελέσματος, πάντως, η κομματικοποίηση πριν από τον δεύτερο γύρο ήταν αποτυχημένη.
Ενας δεύτερος λόγος που σχετίζεται άμεσα με τον πρώτο, είναι το γεγονός ότι στις περισσότερες περιφέρειες –αλλά και σε δήμους– αυτή η τακτική της Νέας Δημοκρατίας συσπείρωσε όλα τα κόμματα απέναντί της. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι το Ιόνιο, όπου ο βουλευτής Κερκύρας του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξανδρος Αυλωνίτης στήριξε δημόσια τον Ιωάννη Τρεπεκλή, ενώ ο Κεφαλονίτης καθηγητής Νικόλας Φαραντούρης στον δεύτερο γύρο έκλεισε επίσης το μάτι στον υποψήφιο από την Κέρκυρα, στη λογική της «αντικυβερνητικής ψήφου», που εξελέγη με ποσοστό που πέρασε το 65%. Στη Δυτ. Μακεδονία οι ψηφοφόροι της κεντροαριστερής Γεωργίας Ζεμπιλιάδου συσπειρώθηκαν γύρω από τον ανεξάρτητο, αλλά επίσης κεντροδεξιό, Γιώργο Αμανατίδη. Πολύ ενδιαφέρουσα και η τοποθέτηση του βουλευτή Λέσβου του ΣΥΡΙΖΑ Γιάννη Μπουρνούς, ο οποίος ανοικτά δήλωσε τη στήριξή του στον Κώστα Μουτζούρη, ενδεικτική της τάσης που αναπτύχθηκε στο Βόρειο Αιγαίο να συσπειρωθούν άπαντες απέναντι στην κυβερνητική πρόταση.
Στην κυβέρνηση εκτιμούν πως η ήττα των υποψηφίων της Ν.Δ. ενδεχομένως συνδέεται με την έντονη «πολιτικοποίηση» της αναμέτρησης μεταξύ πρώτης και δεύτερης Κυριακής των εκλογών.
Ενας τρίτος λόγος της μεγάλης επικράτησης των ανεξάρτητων υποψηφίων έχει να κάνει με εσωτερικά ζητήματα της Νέας Δημοκρατίας. Είναι κοινό μυστικό πως σε συγκεκριμένες περιφέρειες οι «γαλάζιοι» βουλευτές δεν συντάχθηκαν με την κεντρική επιλογή για διαφορετικούς λόγους. Αλλος λόγω προσωπικής πικρίας επειδή δεν παρέμειναν στο κυβερνητικό σχήμα μετά τις τελευταίες εκλογές, άλλος διότι θεωρεί πως δεν αξιοποιήθηκε, άλλος λόγω προσωπικής φιλίας με τον αντάρτη υποψήφιο. Η ουσία είναι πως πολλοί «γαλάζιοι» βουλευτές στήριξαν τον επίσημο υποψήφιο μόνο στα χαρτιά και στο παρασκήνιο έδωσαν μάχη για τον ανεξάρτητο. Τέτοια παραδείγματα υπάρχουν και στο Βόρειο Αιγαίο και στην Κομοτηνή και στην Καβάλα, αλλά και σε Κοζάνη και Καστοριά, όπου βουλευτές και στελέχη της Ν.Δ. δεν υπάκουσαν στη γραμμή του κόμματος.
Το Μαξίμου
Στο Μέγαρο Μαξίμου προφανώς και δεν είναι ικανοποιημένοι από το αποτέλεσμα του δευτέρου γύρου, δεν συμμερίζονται ωστόσο το κλίμα που τείνει να διαμορφωθεί, πως η Ν.Δ. υπέστη ήττα. «Εχουμε κερδίσει 7 από τις 13 περιφέρειες, ενώ στις 11 από τις 13 έχει εκλεγεί στέλεχος που προέρχεται από τη Ν.Δ.», λέει χαρακτηριστικά στην «Κ» κυβερνητική πηγή, αποκρούοντας την άποψη πως η αντιπολίτευση είχε κάποια οφέλη. Η ίδια πηγή αναφέρει πως το συμπέρασμα των εκλογών είναι πως «όπου η Ν.Δ. κατήλθε ενωμένη κέρδισε άνετα», αλλά το πρόβλημα δημιουργήθηκε στις διασπάσεις, τις οποίες ωστόσο δεν μπόρεσε να εκμεταλλευθεί η αντιπολίτευση. Σε κάθε περίπτωση, όμως, «το μήνυμα ελήφθη», όπως είπε και ο πρωθυπουργός το βράδυ της Κυριακής.
Το αυτογκόλ και οι λάθος υπολογισμοί στη Θεσσαλία
Της Δώρας Αντωνίου
Την περασμένη Παρασκευή στις τέσσερις πρωτεύουσες των νομών της Θεσσαλίας (Λάρισα, Βόλο, Καρδίτσα και Τρίκαλα) οι τοπικοί βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος βρίσκονταν σε πρωτόγνωρη κινητοποίηση. Σχεδόν σαν να ήταν μια Παρασκευή πριν από εθνικές εκλογές. Οι βουλευτές βγήκαν εκείνη τη μέρα σε δρόμους και πλατείες για να κινητοποιήσουν τους ψηφοφόρους, όχι για τις δικές τους υποψηφιότητες, αλλά για την υποψηφιότητα του Κώστα Αγοραστού. Το κλίμα ήταν ενθουσιώδες: μόλις την προηγούμενη μέρα είχε εξασφαλιστεί δήλωση στήριξης προς τον κ. Αγοραστό της Ελευθερίας Τζανακούλη, η οποία, καθώς έχει προέλευση πολιτική από τη Ν.Δ., θεωρήθηκε ότι στέρησε από τον απερχόμενο, πλέον, περιφερειάρχη τη δυνατότητα να εκλεγεί από τον πρώτο γύρο. Ο κ. Αγοραστός είχε λάβει 41,37%, ο δεύτερος Δημήτρης Κουρέτας 34,11% και η κ. Τζανακούλη ήταν τέταρτη με ένα πολύτιμο 9,49%.
Ο κυρίαρχος ενθουσιασμός έδειχνε να αγνοεί τις υπόγειες διεργασίες που είχαν δρομολογηθεί και επρόκειτο να επηρεάσουν καθοριστικά το εκλογικό αποτέλεσμα στην Περιφέρεια Θεσσαλίας. Ενας παράγοντας, που αποδείχθηκε αστάθμητος και αυτογκόλ στην τελική ευθεία, ήταν οι αναφορές του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης, Λευτέρη Αυγενάκη, ο οποίος εμφανίστηκε να συνδέει εμμέσως την επανεκλογή Αγοραστού με τη διάθεση των αποζημιώσεων για τις πρόσφατες πλημμύρες. Δήλωση που προκάλεσε θυμό και έφερε μαζική αντισυσπείρωση ψηφοφόρων απέναντι από τον απερχόμενο περιφερειάρχη.
Ο αρνητικός αντίκτυπος της παρέμβασης Αυγενάκη και η αδυναμία της κ. Τζανακούλη να φέρει ψηφοφόρους στο στρατόπεδο Αγοραστού οδήγησαν στην εκλογή Κουρέτα.
Η δεύτερη παράμετρος ήταν οι αντιδράσεις από τη μεταστροφή της κ. Τζανακούλη, η οποία με διαφορά λίγων ωρών άλλαξε τη θέση της και προσχώρησε στο στρατόπεδο Αγοραστού, αφήνοντας πίσω τις σφοδρές επικρίσεις που η ίδια διατύπωνε εναντίον του μέχρι λίγες μέρες πριν. Η παρέμβαση σε κορυφαίο επίπεδο από πλευράς Ν.Δ. έφερε τη μεταστροφή της, αλλά σε αυτή τη μεταστροφή δεν ακολούθησαν οι υποψήφιοι που συμμετείχαν στο ψηφοδέλτιό της την πρώτη Κυριακή. Υποβαθμίστηκε το γεγονός ότι στην ουσία ήταν ένα πολυσυλλεκτικό ψηφοδέλτιο και όχι κομματικό και ότι κοινή συνισταμένη όσων συμμετείχαν σε αυτό ήταν το μέτωπο κατά της περιφερειακής Αρχής. Ο πρώτος σε ψήφους στη Λάρισα, Γρηγόρης Καλαγιάς, ζήτησε δημόσια συγγνώμη από τους ψηφοφόρους για τη μεταστροφή. Ακολούθησε η διαφοροποίηση και άλλων υποψηφίων, όπως του Δημήτρη Παπακώστα στην Καρδίτσα. Ηταν σαφές σε τοπικό επίπεδο ότι η απόφαση της κ. Τζανακούλη δεν μεταφραζόταν σε μετακίνηση των ψηφοφόρων στο «στρατόπεδο» Αγοραστού. Κάθε άλλο, καθώς η πικρία, ο θυμός και οι αντιδράσεις που εκδηλώθηκαν διαμόρφωσαν ένα κλίμα απροσδιόριστης ανακατεύθυνσης της ψήφου.
Την ίδια στιγμή, ο παράγοντας που υποτιμήθηκε ήταν αυτός της φυσικής παρουσίας στις περιοχές που επλήγησαν από τις καταστροφές. Ο κ. Αγοραστός, που αμέσως μετά τις πλημμύρες ήρθε αντιμέτωπος με οργισμένες αντιδράσεις από πλημμυροπαθείς, δεν κινήθηκε τόσο πολύ σε επίπεδο βάσης, τη στιγμή που ο Δημήτρης Κουρέτας έκανε συνεχείς επισκέψεις σε πλημμυρόπληκτες περιοχές.
Ο Μπακογιάννης μέσω ντιμπέιτ έφερε στο προσκήνιο τον Δούκα
Της Δώρας Αντωνίου
Λίγες ώρες μετά την ολοκλήρωση της εκλογικής αναμέτρησης της προπερασμένης Κυριακής, ο Κώστας Μπακογιάννης προχώρησε σε μια κίνηση που για πολλούς έμελλε να αποδειχθεί καθοριστική για την έκβαση του δεύτερου γύρου. Με επιστολή του προς τον πρόεδρο της ΕΡΤ, Κωνσταντίνο Ζούλα, ζήτησε ένα ντιμπέιτ ανάμεσα στον ίδιο και τον Χάρη Δούκα, τον αντίπαλό του στον δεύτερο γύρο για τη διεκδίκηση του Δήμου Αθηναίων.
Το νέο έφθασε άμεσα στο επιτελείο του κ. Δούκα και προκάλεσε χαμόγελα. Οι άνθρωποι, που όλο τον προηγούμενο μήνα αγωνίζονταν μέσα σε ασφυκτικούς περιορισμούς για τις εμφανίσεις των υποψηφίων να καταστήσουν «ορατό» τον υποψήφιο, να επικοινωνήσουν την παρουσία του και τις προτάσεις για τον δήμο, είδαν να ανοίγεται διάπλατα ένα παράθυρο ευκαιρίας, που έσπευσαν να αξιοποιήσουν.
Για δύο ώρες ο κ. Δούκας, ο «άγνωστος Χ», που κατάφερε να περάσει στον δεύτερο γύρο των δημοτικών εκλογών, κάνοντας ήδη μια υπέρβαση, θα έμπαινε σε κάθε σπίτι. Ακόμη και όσοι δεν γνώριζαν τίποτα γι’ αυτόν, θα τον έβλεπαν, θα τον άκουγαν, θα έπαιρναν μια ιδέα. Συν την πολλαπλασιαστική επίδραση που θα μπορούσε να προκύψει από τον σχολιασμό της τηλεμαχίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ο κ. Μπακογιάννης είχε συγκεντρώσει ποσοστό 41,35% και ο κ. Δούκας μόλις 14,19%, λίγο παραπάνω από τον Κώστα Ζαχαριάδη, που ήρθε τρίτος με 13,36%. Από το επιτελείο του απερχόμενου δημάρχου θεωρήθηκε ότι στην τηλεμαχία θα είχε το πλεονέκτημα της εξοικείωσης με τον τηλεοπτικό φακό, απέναντι στον ανθυποψήφιο που για πρώτη φορά θα έπρεπε να διαχειριστεί μια τέτοια έκθεση.
Η βεβαιότητα μιας εύκολης νίκης του απερχόμενου δημάρχου στον β΄ γύρο οδήγησε σε περιορισμένη κινητοποίηση, ενώ υποτιμήθηκε η σημασία της στήριξης Ζαχαριάδη στον Δούκα.
Ως δεύτερη αιτία της ήττας Μπακογιάννη πιθανολογείται η εξής: την Τρίτη, 10 Οκτωβρίου, οι κ. Δούκας και Ζαχαριάδης συναντήθηκαν για να επισφραγίσουν τη στήριξη του δεύτερου στον πρώτο για τον δεύτερο γύρο. Η κοινή εμφάνισή τους μπροστά από μια αφίσα της προεκλογικής εκστρατείας της Μελίνας Μερκούρη για τον Δήμο Αθηναίων προκάλεσε σε αρκετούς αρνητικούς συνειρμούς και τη σκέψη ότι η υποψηφιότητα Δούκα θα είχε, τελικά, την τύχη της υποψηφιότητας της αείμνηστης Μελίνας Μερκούρη. Αυτό που παραγνωρίστηκε ήταν ότι ενώ ο κ. Δούκας έβρισκε μια δεξαμενή πρόσθετων ψήφων, ο απερχόμενος δήμαρχος χρειαζόταν σχεδόν εννέα μονάδες για να φθάσει στο 50% στον δεύτερο γύρο. Κι εκεί οι πιο ψύχραιμοι παρατηρητές εντόπιζαν ένα πρόβλημα: δεν μπορούσαν να δουν από ποιες εφεδρείες μπορούσε να τις αντλήσει.
Στο στρατόπεδο Δούκα, την ίδια στιγμή, κάποιοι θυμούνταν δημοσκοπήσεις που είχαν γίνει στην Αθήνα ήδη από την περασμένη άνοιξη. Φημολογείται ότι σε αρκετές από αυτές αποτυπωνόταν δυσαρέσκεια για τον απερχόμενο δήμαρχο, που εμφανιζόταν να χάνει απέναντι σε μια σειρά από υποθετικούς αντιπάλους. Η προεξοφλούμενη βεβαιότητα μιας εύκολης νίκης στον δεύτερο γύρο, προκάλεσε δύο επιπλέον προβλήματα για τον κ. Μπακογιάννη: μια κάπως χαλαρή κινητικότητα στην προσπάθεια να προσέλθει η εκλογική βάση στην κάλπη και μεγάλη αντισυσπείρωση, που έφεραν το τελικό αποτέλεσμα.