Φωτογραφίες: Βαγγέλης Ζαβός
Ακούστε το άρθρο
Καθώς η πόρτα στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης ανοίγει, ένας «θησαυρός» δεδομένων απλώνεται μπροστά μας. Μέσα σε λίγα τετραγωνικά λειτουργεί το σύγχρονο data center του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, στο Μοσχάτο. Στις γυάλινες «ντουλάπες» του –που στέκονται σε παράλληλες γραμμές– φιλοξενείται το «G-Cloud», στο οποίο βρίσκονται συγκεντρωμένα τα πληροφοριακά συστήματα της Δημόσιας Διοίκησης, δηλαδή όλα τα δεδομένα –ή τουλάχιστον τα περισσότερα από αυτά– που έχουν στη διάθεσή τους τα ελληνικά υπουργεία και η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων.
To data center θα έχει τον δικό του ξεχωριστό ρόλο στο CRM, στο κεντρικό πρόγραμμα διαχείρισης όλων των υπηρεσιών του κράτους. Oπως επισημαίνει στην «Κ» ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημήτρης Παπαστεργίου, ο νέος ψηφιακός πυρήνας του Δημοσίου θα αρχίσει να παραδίδεται σταδιακά από το 2025, επιτυγχάνοντας τη διασφάλιση της ομαλής λειτουργίας των υπηρεσιών αλλά και της ανάπτυξής τους τα επόμενα χρόνια.
«Ο μεγάλος –μέχρι σήμερα– μετασχηματισμός του κράτους ήταν το gov.gr. Ηταν όλες αυτές οι υπηρεσίες που μπήκαν σταδιακά στη ζωή μας και μας έκαναν να αντιληφθούμε πως μπορούμε να λειτουργήσουμε με το Δημόσιο και διαφορετικά. Αυτό, όμως, εκ των πραγμάτων χτίστηκε λίγο απότομα, καθοδηγούμενο από τις ανάγκες που προέκυπταν λόγω της πανδημίας. Σήμερα, πλέον, έχουμε τη δυνατότητα να δούμε τα πράγματα περισσότερο ορθολογικά. Να χτίσουμε όλο αυτόν τον μηχανισμό γύρω από έναν πιο στιβαρό πυρήνα που είναι το CRM, το κεντρικό πρόγραμμα διαχείρισης όλων των υπηρεσιών του κράτους», λέει ο κ. Παπαστεργίου και εξηγεί: «Η ομορφιά ενός τέτοιου συστήματος είναι ότι όλα γίνονται ολοκληρωμένα μέσα από μια πλατφόρμα, χωρίς να χρειαστεί να βρούμε ή να συντηρήσουμε μικρότερες πλατφόρμες που στο παρελθόν δημιουργήθηκαν γρήγορα για να λύσουν επιτακτικές ανάγκες της εποχής».
Μεγάλες οικονομίες κλίμακας από την ενοποίηση των κεντρικών συστημάτων
Στον χώρο του data center, μας ξεναγεί ο γενικός γραμματέας, Πληροφοριακών Συστημάτων και Ψηφιακής Διακυβέρνησης, καθηγητής Δημοσθένης Αναγνωστόπουλος, κατά τη θητεία του οποίου την τελευταία τετραετία υλοποιείται το υβριδικό υπολογιστικό G-Cloud (hybrid cloud). Μας εξηγεί τα οφέλη από την ενοποίηση των κεντρικών συστημάτων, που σήμερα γίνεται μέσω της τεχνολογίας cloud.
«Είναι η διεθνής τάση. Με την υιοθέτηση της τεχνολογίας cloud δεν χρειάζεται ο κάθε φορέας του Δημοσίου, το κάθε υπουργείο, να έχει τους δικούς του κεντρικούς υπολογιστές. Αθροίζοντας και συγκεντρώνοντας τα συστήματα του Δημοσίου, μπορούμε να έχουμε μεγάλες οικονομίες κλίμακας, διότι δεν χρειαζόμαστε πολλαπλούς υπολογιστές, κλιματιστικά ή γεννήτριες, ενώ ταυτόχρονα επιτυγχάνουμε μεγάλη εξοικονόμηση ανθρώπινων πόρων», τονίζει. «Ευθύνη μας είναι να μεριμνούμε για τη σωστή λειτουργία όλων των πληροφοριακών συστημάτων, ώστε να προσφέρουμε ηλεκτρονικές υπηρεσίες όσο το δυνατόν ταχύτερα και πιο αποδοτικά», προσθέτει ο ίδιος, καθώς μας παρουσιάζει τα «συρτάρια», δηλαδή τον υπολογιστικό εξοπλισμό που επεκτείνεται κλιμακωτά, διαμορφώνοντας το σύγχρονο data center του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης.
Το 2022, μέσω του gov.gr καταγράφηκαν συνολικά 1,2 δισ. ψηφιακές συναλλαγές. Οι πολίτες αξιοποίησαν τις περισσότερες από 1.570 υπηρεσίες που διατίθενται στην πλατφόρμα, ενώ ζητούν ακόμη περισσότερες για να κάνουν γρηγορότερα κι ευκολότερα τις συναλλαγές τους με το κράτος.
Ο κ. Αναγνωστόπουλος τονίζει την ανάγκη της συνεχούς αναβάθμισης των υπηρεσιών, ώστε να διευρυνθούν τα οφέλη του ψηφιακού μετασχηματισμού. «Τα τελευταία χρόνια, μέσα από διαγωνισμούς και έργα, επεκτείναμε τις ιδιόκτητες υποδομές μας –το private cloud– αλλά και τις υποδομές public cloud που χρησιμοποιούμε, προκειμένου να μπορέσουμε να καλύψουμε τις πολύ εκτεταμένες ανάγκες του δημόσιου τομέα, τόσο για τα χρόνια που πέρασαν όσο και για αυτά που έρχονται.
Οι νέες εξελιγμένες εφαρμογές απαιτούν ισχυρές υπολογιστικές υποδομές, δικτυακές συνδέσεις, διαλειτουργικότητα μεταξύ συστημάτων και δεδομένων, ξεκαθαρίζει ο γενικός γραμματέας Πληροφοριακών Συστημάτων και Ψηφιακής Διακυβέρνησης. «Ολα αυτά, όμως, κάθε άλλο παρά δεδομένα ήταν ούτε έγιναν με “αυτόματο πιλότο”. Ειδάλλως, θα είχαν γίνει εδώ και χρόνια. Χρειάστηκε να υπάρξει πολύ μεγάλη επένδυση και προσπάθεια για να μπορέσει να υλοποιηθεί το ψηφιακό όραμα στη χώρα μας, και αυτό δεν πρέπει να διακυβευτεί. Υπήρξαν σημαντικές δράσεις αλλά και υποδομές που έχουν ήδη θέσει στέρεες βάσεις για τα επόμενα χρόνια», καταλήγει ο ίδιος.
Ολιστική προσέγγιση της κυβερνοασφάλειας
Κι ενώ τις προηγούμενες ημέρες συγκροτήθηκε επιτροπή υψηλού επιπέδου για την προετοιμασία της χώρας μπροστά στις εξελίξεις τις οποίες θα φέρουν οι εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης σε όλους τους τομείς της ζωή μας, μία άλλη παράλληλη προσπάθεια που έχει στόχο να θωρακίσει τους κρίσιμους φορείς του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα από τις επιθέσεις των χάκερ βρίσκεται σε εξέλιξη. Ο Δημήτρης Παπαστεργίου τονίζει πως έχει έρθει η ώρα η Ελλάδα να «συμπλεύσει» με την Ευρώπη στο θέμα της κυβερνοασφάλειας και αναφέρεται στη σύσταση ενός νέου μηχανισμού που θα έχει την ευθύνη σε επίπεδο προετοιμασίας, οδηγιών και αναβαθμίσεων για περισσότερους από 2.000 φορείς και οργανισμούς, όχι μόνο του στενού πυρήνα του δημόσιου (υπουργείων και κρίσιμων αστικών υποδομών), αλλά και του ιδιωτικού τομέα.
Φέρνουμε άμεσα, το επόμενο διάστημα, προς ψήφιση νομοσχέδιο το οποίο σε επίπεδο κυβερνοασφάλειας βάζει πλέον τα πράγματα σε μια νέα βάση.
«Πλέον, τίθεται η ανάγκη για ολιστική προσέγγιση της κυβερνοασφάλειας. Δεν αφορά μόνο τα αρχεία που κρατάμε στη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων, δεν είναι μόνο η Τράπεζα Θεμάτων, είναι και οι κρίσιμοι τομείς που πιθανώς να μην είναι κάτω από την ομπρέλα του Δημοσίου, όπως η ενέργεια, οι τηλεπικοινωνίες, η Υγεία. Για όλα αυτά θα πρέπει να αποκτήσουμε μία κοινή πολιτική. Γι’ αυτό, εναρμονιζόμενοι με την ευρωπαϊκή οδηγία NIS2, φέρνουμε άμεσα, το επόμενο διάστημα, προς ψήφιση νομοσχέδιο το οποίο σε επίπεδο κυβερνοασφάλειας βάζει πλέον τα πράγματα σε μια νέα βάση».
Ο κ. Παπαστεργίου τονίζει ότι οι ειδικοί οι οποίοι θα αναλάβουν να «τρέξουν» τον νέο οργανισμό που θα συσταθεί θα εξετάσουν από την αρχή και με πιο συγκεκριμένο τρόπο την κυβερνοασφάλεια στη χώρα. Ξεκαθαρίζει, πάντως, πως ούτως ή άλλως στο θέμα αυτό δεν μπορεί να υπάρξει περιθώριο εφησυχασμού.
«Θα πρέπει διαρκώς να πιστεύουμε ότι κάτι δεν πάει καλά, να ανησυχούμε για πιθανές “τρύπες” στα συστήματά μας, να είμαστε σε συνεχή επαγρύπνηση και φυσικά να έχουμε σε ετοιμότητα τις ομάδες που θα επέμβουν σε περίπτωση που κάτι πάει στραβά, ούτως ώστε να ανακάμψουμε το συντομότερο δυνατό. Αλλωστε, μέρος και της ευφυΐας των πόλεων ή των συστημάτων είναι να έχεις τα back up συστήματα, έτσι ώστε να μπορέσεις σε ελάχιστο χρόνο να επανέλθεις στην πρότερη κατάσταση».
Η τεχνητή νοημοσύνη στο gov.gr
Εκτός, όμως, από την ψηφιακή προστασία των δεδομένων, ένα μεγάλο θέμα που πλέον αναδεικνύεται είναι και η ασφαλής εκμετάλλευση των τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης από φορείς του δημόσιου τομέα. Ο αρμόδιος υπουργός εκτιμά ότι μέσα στους επόμενους μήνες θα δημιουργηθεί το πολυαναμενόμενο πλαίσιο.
«Το θέμα είναι τεράστιο. Είναι πολλοί οι τομείς που θα ωφεληθούν στη δημόσια ζωή. Τα κρίσιμα ζητήματα που θα έρθει η τεχνητή νοημοσύνη να λύσει έχουν –μεταξύ άλλων– να κάνουν με την Υγεία, την εκκαθάριση συντάξεων, ακόμη και με τον έλεγχο των συνταγογραφήσεων. Συμπορευόμαστε με την Ευρώπη, προκειμένου να μπουν εγκαίρως αυτά τα όρια σε ένα πλαίσιο, έτσι ώστε η τεχνητή νοημοσύνη να αποτελέσει “όπλο” και ευλογία. Διότι –κακά τα ψέματα– οτιδήποτε στη ζωή μας μπορεί να χρησιμοποιηθεί και θετικά και αρνητικά».
Ο κ. Παπαστεργίου λέει στην «Κ» πως το υπουργείο είναι έτοιμο να παρουσιάσει σύντομα την πρώτη έκδοση του gov.gr με τεχνητή νοημοσύνη.
Τη «φωτεινή» πλευρά της τεχνητής νοημοσύνης σε επίπεδο εξυπηρέτησης κράτους αναμένεται να τη δουν οι πολίτες πριν από το τέλος του χρόνου. Ο κ. Παπαστεργίου λέει στην «Κ» πως το υπουργείο είναι έτοιμο να παρουσιάσει σύντομα την πρώτη έκδοση του gov.gr με τεχνητή νοημοσύνη. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά;
«Ο ψηφιακός βοηθός του gov.gr θα απαντά σε φυσική γλώσσα, σε ερωτήματα που θα μπαίνουν στο σύστημα, είτε πληκτρολογώντας είτε εκφωνώντας τα, κάτι το οποίο θα βοηθήσει πολύ ανθρώπους με προβλήματα προσβασιμότητας. Ακόμη κι αν ο χρήστης δεν γνωρίζει τι είναι ακριβώς αυτό που αναζητά, περιγράφοντας μόνο τη διαδικασία ή το πρόβλημα που έχει, ο ψηφιακός βοηθός θα μπορεί να τον παραπέμπει στο σωστό λινκ για να λύσει το πρόβλημά του».
Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2022, σύμφωνα με στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων, μέσω του gov.gr καταγράφηκαν συνολικά 1,2 δισ. ψηφιακές συναλλαγές. Οι πολίτες αξιοποίησαν τις περισσότερες από 1.570 υπηρεσίες που διατίθενται στην πλατφόρμα, ενώ ζητούν ακόμη περισσότερες για να κάνουν γρηγορότερα κι ευκολότερα τις συναλλαγές τους με το κράτος.
