ΝΤΟΡΑ ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΗ
Μια πολιτικός πρότυπο
Η Μαριέττα ήταν μια ξεχωριστή προσωπικότητα που αναγνωρίστηκε και εκτιμήθηκε ακόμη και από τους πολιτικούς αντιπάλους της. Δυναμική, αυτόνομη, μαχητική και «εμμονικά» πιστή στις αρχές της. Με τη Μαριέττα δεν είχαμε τις ίδιες κομματικές καταβολές. Εκείνη εντάχθηκε από μικρή στη Νέα Δημοκρατία, υπήρξε από το ’74 κεντρικό στέλεχος της ΟΝΝΕΔ. Τη γνώρισα το 1978 όταν εγώ μπήκα στη Ν.Δ. και από τότε συνδεθήκαμε στενά, κάνοντας ατέλειωτες συζητήσεις για την πολιτική, την κοινωνία, την τέχνη, το θέατρο. Ηταν μια γυναίκα μορφωμένη, εργατική, πεισματάρα, υπεύθυνη, που έδινε μάχες για τις ιδέες και τις αξίες της από όποια θέση κι αν είχε. Μάχες για τα εθνικά μας θέματα, μάχες για την παιδεία, μάχες για τα δικαιώματα των γυναικών, μάχες για την παράταξη. Πάντα μακριά από λαϊκισμούς και κορώνες. Και εντέλει μάχες για τη ζωή.
Το πάθος χαρακτήριζε τη Μαριέττα, ό,τι έκανε το έκανε με μεγάλο πάθος. Στη ζωή, στην επιστήμη, στην πολιτική. Δέχτηκε ατελείωτες επιθέσεις στην πορεία της. Πολλές από αυτές θα έλεγα και σεξιστικές. Πολεμήθηκε διότι δεν το έβαζε κάτω, διότι υποστήριζε με θέρμη τις απόψεις της και ήταν αποφασισμένη να κάνει ρήξεις. «Η ψυχιατρική σε κάνει πιο επιεική με τους άλλους. Συγχωρείς πιο εύκολα, αν κι αυτό δεν είναι καλό στην πολιτική. Εγώ όμως είμαι από αυτούς που παραμερίζουν το παρελθόν», έλεγε αποδεικνύοντας τον καθαρό τρόπο με τον οποίο αντιμετώπιζε τα πράγματα και την ενσυναίσθηση που τη χαρακτήριζε.
Στην Ευρώπη άφησε έντονο το αποτύπωμά της και σίγουρα η Μαριέττα Γιαννάκου είναι το πιο δυνατό παράδειγμα στη συζήτηση για το εάν θα πρέπει να επανέλθει η λίστα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η επιλογή της για το ευρωψηφοδέλτιο έδωσε τη δυνατότητα στη Ν.Δ. να έχει μία ομάδα συγκροτημένη και εξαιρετικά δυναμική και αποτελεσματική, για την οποία μιλάνε ακόμη και σήμερα στην Ευρώπη. Εχοντας βαθιά αντίληψη της διεθνούς πραγματικότητας, η Μαριέττα υπήρξε μια καθαρή και δυνατή φωνή ρεαλισμού.
Ο ξεχωριστός χαρακτήρας της φάνηκε και στον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισε το πρόβλημα υγείας της. Δεν παραπονέθηκε ποτέ, δεν την άκουσα ούτε μια στιγμή να πει «γιατί σε μένα;». Με στωικότητα, που εμπεριείχε όμως μια τεράστια δύναμη, έδωσε τη μάχη της έως την τελευταία στιγμή. Η έννοια της παραίτησης δεν υπήρχε στη λογική της. Μοναδική έγνοια της, η αγαπημένη της κόρη.
Η Μαριέττα ήταν μια πολιτικός πρότυπο. Ακέραια και προοδευτική, με μια αστείρευτη δύναμη και επιμονή για μεταρρυθμίσεις και αλλαγές προς όφελος των πολιτών. Μαχητική ευρωπαΐστρια, ακόμη κι όταν αυτό δεν ήταν και πολύ δημοφιλές, φιλελεύθερη και ορθολογίστρια, ακόμη κι όταν είχε κόστος, με μοναδικό γνώμονα το συμφέρον της χώρας.
Για μένα υπήρξε μια ξεχωριστή φίλη, που ήταν παρούσα στα δύσκολα αλλά και στα ευχάριστα, υποστηρικτική, ενθαρρυντική, αισιόδοξη.
Η κ. Ντόρα Μπακογιάννη είναι βουλευτής Χανίων με τη Ν.Δ., πρώην υπουργός.
ΘΑΝΟΣ ΒΕΡΕΜΗΣ
Ευθύτητα χωρίς περιστροφές
Τη Μαριέττα Γιαννάκου γνώρισα όταν ήταν υπουργός Παιδείας και ζητήθηκε η βοήθειά μου για τη μεταρρύθμιση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που σχεδίαζε η ίδια.
Στη λεγόμενη «επιτροπή των σοφών» συμμετείχαν ο Πάνος Τσακλόγλου, ο Βασίλης Παπάζογλου, ο Νίκος Αλιβιζάτος, η Αθηνά Λινού, ο Γιώργος Παγουλάτος, ο Νίκος Μουζέλης και ο Αμεντέο Οντόνι.
Η ευθύτητα της Μαριέττας ήταν το στοιχείο που εντυπωσίαζε όποιον τη γνώριζε για πρώτη φορά. Μιλούσε σε υψηλά ιστάμενους του ακαδημαϊκού κόσμου και της Εκκλησίας χωρίς περιστροφές και υπερβολικές ευγένειες. Επειτα από σκληρή δουλειά και απόλυτη ελευθερία κινήσεων επεξεργαστήκαμε το πρώτο σχέδιο για τη μεταρρύθμιση στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Οταν έγινε νόμος γιορτάσαμε το γεγονός με αρνί και ελληνικούς χορούς.
Παρ’ όλα ταύτα η δραστηριότητα της υπουργού προκάλεσε αντιδράσεις στον πολιτικό κόσμο. Δεν ήταν μόνο η αντιπολίτευση που είχε αντιρρήσεις, αλλά και η ίδια η κυβέρνηση. Ηταν φανερό ότι κατά βάθος οι περισσότεροι υπουργοί προτιμούσαν τις ενέργειες που δεν θα ξεσήκωναν αντιδράσεις και φασαρίες και φρόντισαν ώστε στις ερχόμενες εκλογές να μην εκλεγεί η Μαριέττα στην Α΄ Αθηνών. Για όποιον αναρωτιέται πώς ένα κόμμα μπορεί να οδηγήσει τους ψηφοφόρους του στη δική του επιλογή βουλευτή, η απάντηση είναι εύκολη. Οταν οι κομματικοί εκπρόσωποι ανοίγουν τα ψηφοδέλτια μπορούν να συμπληρώσουν σιωπηλά τους σταυρούς που δεν υπάρχουν και να τους αποδώσουν σε άτομα της κομματικής επιλογής.
Επειτα από χρόνια στον πολιτικό βίο η Μαριέττα κατάλαβε την προσβολή που της είχε γίνει. Δεν ανέφερε το παράπονό της, αλλά οι συνέπειες φάνηκαν στην υγεία της, όταν πέρασε σοβαρή κρίση διαβήτη και έχασε το ένα της πόδι. Η Μαριέττα δεν έπαψε ποτέ να δείχνει το θάρρος της με κάθε δυνατό τρόπο. Η κόρη της ήταν πάντοτε μαζί της ώστε να βρίσκεται σε διαρκή επικοινωνία με τον κόσμο γύρω της. Πώς να μη θαυμάσει κανείς την αείμνηστη Μαριέττα, που έπαιρνε πάνω της την ευθύνη για τους δικούς της και επέλεγε την πιο αποτελεσματική μεταχείριση γι’ αυτούς.
Η τελευταία φορά που την είδα ήταν καλεσμένη σπίτι μου με την κόρη της. Πέθανε λίγες μέρες αργότερα.
Ο κ. Θάνος Βερέμης είναι ομότιμος καθηγητής Νεότερης Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.
ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΡΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ
Το θεσμικό πείσμα
Η πείσμων άρνησή της να αλλάξει το βιβλίο της Ρεπούση κόστισε την εκλογή της στην Α΄ Αθηνών το 2007. Το ξέρουμε όλοι πια και ξέρουμε όσοι ήμασταν πολύ κοντά της πως την ενόχλησε πολύ αυτή η αποτυχία. Μετάνιωσε άραγε; Δεν νομίζω. Τουλάχιστον από τις κουβέντες που κάναμε και πριν και μετά δεν διέκρινα κάτι τέτοιο.
Δεν ήταν εύκολος άνθρωπος η Μαριέττα και η προβολή μόνον των θετικών στοιχείων του χαρακτήρα της μπορεί να την ικανοποιούσε προσωρινά, αλλά μετά θα γύριζε στο αυτί και θα σου έλεγε: «Δεν μπορώ τους γλοιώδεις»…
Με το θάρρος της γνωριμίας δεκαετιών, μου έδωσε το χειρόγραφο του βιβλίου για το οποίο τόσος πολιτικός θόρυβος σηκώθηκε. Το διάβασα σε μια βραδιά κι έκανα ορισμένες σημειώσεις.
Η πείσμων άρνησή της δεν οφειλόταν στο ότι πίστευε μέχρι κεραίας την ιστορική αποτίμηση της συγγραφέως. Πίστευε όμως μέχρι κεραίας στη θεσμική ιεραρχία. «Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο είναι υπεύθυνο», υποστήριζε η Μαριέττα και με τον τρόπο της έδινε ένα μήνυμα ορθής πολιτικής λειτουργίας. Ουδείς θεσμός είναι υπεράνω κριτικής και φυσικά όταν οι ιστορικές σχολές διαφέρουν –και εν προκειμένω κατά πολύ στο θέμα της διαμόρφωσης εθνικής ταυτότητας στη νεωτερικότητα ή παλαιότερα αυτής– τότε ευλόγως ο διάλογος γίνεται εντονότερος. Είναι όμως διάλογος επιστημονικός και όχι τελάληδων ανά τας οδούς και τας αγυιάς. Η επιστήμη δεν κρίνεται με φωνές. Η Μαριέττα υπηρέτησε την ιερότητα του θεσμού, όχι την αυθεντία της άποψης, αλλά αυτό λίγοι το κατανόησαν τότε.
Στο Στρασβούργο τη θυμάμαι δίπλα στον Ζισκάρ Ντ’ Εστέν και τον Κώστα Καραμανλή, πριν ακόμη ο τελευταίος εκλεγεί πρωθυπουργός. Μετείχα σ’ εκείνη τη συνάντηση ως εκπρόσωπος Τύπου. Η συζήτησή μας αφορούσε το σχεδιαζόμενο Σύνταγμα της Ευρώπης. Επικεφαλής του εγχειρήματος ο Γάλλος πρώην πρόεδρος. Η Μαριέττα πολύτιμο μέλος αυτής της ομάδας. Χαιρόταν η ίδια, καθώς ο Ζισκάρ, όπως τον αποκαλούσε με το μικρό του όνομα, της έδειχνε εμπιστοσύνη και εκτίμηση. Ειλικρινή κι όχι επιτηδευμένη, τονίζοντας κι ο ίδιος τη σημαντική συμβολή της Ελληνίδας ευρωβουλευτού στο έργο του.
Πείσμων, αλλά και με ανοιχτές τις κεραίες. Μου ζήτησε επικοινωνιακή βοήθεια αμέσως μόλις ανέλαβε το υπουργείο Παιδείας το 2004. Επί ένα μήνα ερχόταν κάθε πρωί στο γραφείο μου στο Μέγαρο Μαξίμου, αξημέρωτα με δύο συνεργάτες της και μαζί με μερικούς δικούς μου διαχειριστήκαμε από κοινού την κρίση που είχε γεννηθεί, εξαιτίας του κλεισίματος τμημάτων ΤΕΙ σε κάποιες περιοχές της χώρας. Παράλληλα δρομολογήσαμε, με ταχύτητα πρωτόγνωρη για την εποχή, την εκτύπωση όλων των βιβλίων και την αποστολή τους στα σχολεία από τον Ιούνιο. Ηταν η πρώτη φορά που επετεύχθη κάτι τέτοιο. Εως τότε τα βιβλία έφταναν συνήθως με καθυστέρηση. Σε μια δε περίπτωση αργότερα, όταν το ΠΑΣΟΚ επανήλθε στην εξουσία, οι μαθητές διάβαζαν από φωτοτυπίες, διότι τα βιβλία ουδέποτε εστάλησαν.
Οταν είχε ραντεβού με τον πρωθυπουργό στο Μαξίμου, πάντα θα ανέβαινε στον πρώτο όροφο όπου ήταν το γραφείο μου. Εγώ εκείνη την ώρα συνήθως έφευγα για να πάω στο press room, για την καθημερινή ενημέρωση των πολιτικών συντακτών. «Μπορώ να χρησιμοποιήσω το γραφείο σου;» ρωτούσε ευγενώς. «Ναι, Μαριέττα μου, άλλωστε και το δικό μου και το δικό σου γραφείο προσωρινά τα κατέχουμε»… «Αυτό ξαναπές το», απαντούσε σταθερά!
Υπόμνηση πως όλες οι θέσεις εξουσίας έχουν ημερομηνία λήξης, αλλά και πως τα πρόσωπα οφείλουν να υπηρετούν τους θεσμούς και όχι το αντίστροφο. Το σίγουρο είναι ότι την αρχή αυτή η Μαριέττα την τήρησε πιστά σ’ όλη την πολιτική της σταδιοδρομία.
Ο κ. Θεόδωρος Ρουσόπουλος είναι βουλευτής Ν.Δ. στη Β1 περιφέρεια Αθηνών.
Σήμερα, ∆ευτέρα 6 Νοεμβρίου, στις 7 μ.μ., στο Μέγαρο Μουσικής, η Πανελλήνια Οργάνωση Γυναικών «Παναθηναϊκή» διοργανώνει εκδήλωση στη μνήμη της Μαριέττας Γιαννάκου, υπό τον τίτλο «Η πρωτοπόρος γυναίκα, επιστήμων, πολιτικός». Για την πρώην υπουργό θα μιλήσουν ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής, ο πρόεδρος της Βουλής Κώστας Τασούλας, ο τέως πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ελμαρ Μπροκ κ.ά.