«Παράθυρο» προκειμένου να διερευνηθεί σε δεύτερο χρόνο, αλλά με τελικό ορόσημο την ήδη προγραμματισμένη επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Αγκυρα περί τα τέλη Απριλίου, η προοπτική παραπομπής στη Χάγη της οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης αποτέλεσε η επίσκεψη του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Αθήνα και το τετ α τετ με τον πρωθυπουργό.
Είναι ενδεικτικό ότι ο κ. Μητσοτάκης ανέδειξε το θέμα στις δημόσιες δηλώσεις του, που είναι σαφές πως είχαν τεθεί υπόψη της τουρκικής αντιπροσωπείας – όπως αντιστοίχως και εκείνες του κ. Ερντογάν στην ελληνική. Το βασικό, όμως, είναι πως σύμφωνα με πληροφορίες, όταν το θέμα μπήκε στο τραπέζι, πίσω από τις κλειστές πόρτες του Μεγάρου Μαξίμου, ο Τούρκος πρόεδρος δεν ήταν απορριπτικός. Αντιθέτως, φέρεται να αντέδρασε λέγοντας «να βρούμε λύσεις στα μεγάλα», κάτι που ασπάζεται απολύτως και ο κ. Μητσοτάκης. Βεβαίως, είναι σαφές πως ο δρόμος που θα πρέπει να διανύσουν οι δύο πλευρές είναι μακρύς. Ο κ. Ερντογάν δεν συνόδευσε, εξάλλου, την τοποθέτησή του περί «λύσεων» στη συνάντηση με τον πρωθυπουργό με κάποια ρητή αναφορά στη Χάγη, ενώ και στη συνέντευξη που παραχώρησε στην «Κ» κατέστησε σαφές πως τυχόν προσφυγή στη «διεθνή δικαιοσύνη» θα πρέπει να συμπεριλάβει και τα «αλληλένδετα», όπως τα χαρακτήρισε, θέματα.
Σε κάθε περίπτωση, κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό πως κατά την επίσκεψη του Τούρκου προέδρου στην Αθήνα, μεταξύ των κ. Μητσοτάκη και Ερντογάν συμφωνήθηκε, σύμφωνα με πληροφορίες, ο οδικός χάρτης του πολιτικού διαλόγου, από την έκβαση του οποίου θα διαφανεί πόσο κοντά ή μακριά είναι δυνατόν να βρεθούν οι δύο χώρες αναφορικά με τον πυρήνα των ελληνοτουρκικών διαφορών. Με βάση αυτόν και ενώ η Αθήνα θα αξιολογεί τον βαθμό τήρησης της Διακήρυξης των Αθηνών, φυσικά ως προς την πολιτική δέσμευση που αυτή υπονοεί, καθώς νομική δεν προκύπτει:
• Μέχρι τις αρχές Φεβρουαρίου, οι κ. Γεραπετρίτης και Φιντάν που θα έχουν την υψηλή εποπτεία του εγχειρήματος θα συναντηθούν σίγουρα δύο, ενδεχομένως και τρεις φορές, είτε διμερώς είτε στο περιθώριο κάποιας διεθνούς διάσκεψης.
• Τον Φεβρουάριο, τη σκυτάλη θα παραλάβουν η υφυπουργός Εξωτερικών Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου και ο Τούρκος ομόλογός της Μπουράκ Ακσαπάρ, όπου στο πλαίσιο του Πολιτικού Διαλόγου θα ανοίξει σταδιακά και η δύσκολη διαδικασία της χαρτογράφησης των υδάτων που συνδέονται με τα δύσκολα θέματα. Οι δύο πλευρές συμφώνησαν στην επανεκκίνηση των διερευνητικών επαφών παράλληλα με το πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου, προκειμένου να αρχίσει ξανά η συζήτηση για τις βασικές διαφορές στο Αιγαίο, συγκεκριμένα για τα εθνικά χωρικά ύδατα, που συμπαρασύρουν και τον εθνικό εναέριο χώρο.
Μέχρι τις αρχές Φεβρουαρίου οι κ. Γεραπετρίτης και Φιντάν θα συναντηθούν σίγουρα δύο, ενδεχομένως και τρεις φορές.
• Τον Απρίλιο θα πραγματοποιηθεί η κρίσιμη, όπως προαναφέρθηκε, επίσκεψη του κ. Μητσοτάκη στην Αγκυρα.
Για τη μειονότητα
Σύμφωνα με άριστα πληροφορημένες πηγές, στις συνομιλίες των δύο ηγετών, μόνο ζήτημα που έθεσε ο κ. Ερντογάν μετ’ επιτάσεως είναι εκείνο που αφορά τη μειονότητα, καθώς ο πρόεδρος της Τουρκίας θεωρεί ότι η προστασία των «ομογενών» εκτός της μητροπολιτικής έκτασης της χώρας του είναι η πλέον ιερή υποχρέωσή του. Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», φέρεται να είπε ότι «τα δικαιώματα της τουρκικής μειονότητας είναι για εμάς πιο σημαντικά από οτιδήποτε». Σε αυτή την αποστροφή του κ. Ερντογάν, ο πρωθυπουργός φέρεται να απάντησε ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει διαφορετική άποψη ως προς τον προσδιορισμό της μειονότητας, ωστόσο από τη στιγμή που πρόκειται για Ελληνες πολίτες, το κράτος κάνει ό,τι είναι δυνατόν ώστε όλοι να έχουν τις ευκαιρίες που πρέπει, είτε πρόκειται για χριστιανούς είτε για μουσουλμάνους.
Πέραν της μειονότητας οι δύο πλευρές φαίνεται να συζήτησαν και για το Κυπριακό, όπου η απόσταση είναι δεδομένη. Πάντως, η συνάντηση των δύο ηγετών στην Αθήνα καταγράφεται λίγες ημέρες μετά την τελική πρόταση του γ.γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες για νέα απεσταλμένη για το Κυπριακό, γεγονός που υποδηλώνει μια κάποια δυναμική, δίχως, βεβαίως, να υπάρχουν ψευδαισθήσεις για τον πολύ δύσκολο δρόμο που ακολουθεί τους επόμενους μήνες. Αυτές οι τρεις βασικές διαφωνίες, δηλαδή η μειονότητα, το κυπριακό και η διαφορετική ανάγνωση για το ποια θέματα μπορεί να αχθούν στη δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, ήταν τα βασικά ζητήματα που χωρίζουν τις δύο πλευρές. Ωστόσο, η δημιουργία ενός οδικού χάρτη που –σε κάθε περίπτωση– θα δρομολογήσει τις διμερείς επαφές τουλάχιστον μέχρι το καλοκαίρι του 2024 πρακτικά σημαίνει ότι μπορεί να υπάρξει κάποια επικέντρωση και στη θετική ατζέντα. Υπενθυμίζεται ότι με εξαίρεση τη συμφωνία για τη βίζα, όλες οι υπόλοιπες πράξεις που υπογράφηκαν από τους υπουργούς θα μπορούσαν να προχωρήσουν με την έγκριση και μόνο των γενικών γραμματέων. Ως εκ τούτου, θα πρέπει σταδιακά και η θετική ατζέντα να υλοποιηθεί και να μη μείνει γράμμα κενό περιεχομένου.
Οι υπουργοί Αμυνας
Υπήρχαν πάντως και κάποιοι συμβολισμοί στις επαφές της Πέμπτης που δεν έχουν αναδειχθεί. Συγκεκριμένα, το τετ α τετ των δύο υπουργών Εθνικής Αμυνας Ελλάδας και Τουρκίας είχε μιαν ιδιαιτερότητα. Ο Νίκος Δένδιας δεν υποδέχθηκε τον Γιασάρ Γκιουλέρ στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας, αλλά στο κτίριο της Λέσχης Αξιωματικών Ενόπλων Δυνάμεων (ΛΑΕΔ) στη Ρηγίλλης, για λόγους που δεν συνδέονται με τη γεωγραφική εγγύτητα του κτιρίου στο Μέγαρο Μαξίμου ή στο υπουργείο Εξωτερικών. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ» η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εθνικής Αμυνας έκρινε ότι, παρά τη σαφή βελτίωση των συνθηκών στο πεδίο, στη παρούσα φάση δεν είναι ακόμη ώριμες οι συνθήκες ώστε άνδρες των Ενόπλων Δυνάμεων να παρουσιάσουν όπλα ενώπιον ενός υπουργού Εθνικής Αμυνας της Τουρκίας, ο οποίος ήταν μάλιστα αρχηγός των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων της χώρας του κατά την πολύ κρίσιμη περίοδο ραγδαίας επιδείνωσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων το 2020. Οταν οι συνθήκες ωριμάσουν, θα γίνει και αυτή η τιμητική κίνηση, έλεγαν αρμόδιες πηγές.