Τον οδικό χάρτη συνεργασίας Ελλάδας – Τουρκίας στο μεταναστευτικό φέρνει στο φως της δημοσιότητας η «Κ».
Πρόκειται για τα μέτρα που αποφασίστηκαν στις «κλειστές» συσκέψεις στην Αγκυρα το διήμερο 17-18 Ιανουαρίου με τη συμμετοχή του Τούρκου υπουργού Εσωτερικών Αλί Γερλίκαγια και του υπουργού Ναυτιλίας Χρήστου Στυλιανίδη.
Τακτικές, διμερείς συναντήσεις αξιωματικών του Λιμενικού και της τουρκικής ακτοφυλακής, γραμμή απευθείας επικοινωνίας μεταξύ των αρχηγών των δύο σωμάτων και άμεση ανταλλαγή πληροφοριών για τις κινήσεις σκαφών με μετανάστες είναι ορισμένα απ’ όσα συμφωνήθηκαν και ήδη δοκιμάζονται πιλοτικά στο θαλάσσιο πεδίο.
Η γραμμή των αρχηγών
Καλά πληροφορημένη πηγή αποκάλυψε στην «Κ» ότι στο μέσον της περασμένης εβδομάδας υπήρξε η πρώτη απευθείας τηλεφωνική επικοινωνία του αρχηγού του Λιμενικού Γιώργου Αλεξανδράκη με τον ομόλογό του, επικεφαλής της τουρκικής ακτοφυλακής. Αφορμή ήταν ο απόπλους από τα παράλια της Τουρκίας με προορισμό τη Μυτιλήνη έξι βαρκών με μετανάστες σε ημέρα και ώρα που στην περιοχή επικρατούσαν ιδιαίτερα δυσμενείς καιρικές συνθήκες.
Ο Ελληνας αξιωματούχος εξέφρασε στον συνομιλητή του ανησυχία για το γεγονός ότι τα δουλεμπορικά δίκτυα τους τελευταίους μήνες έχουν αλλάξει τον τρόπο δράσης τους επιλέγοντας να διακινούν μετανάστες σε ημέρες και ώρες με κακές καιρικές συνθήκες, προσβλέποντας ότι οι περιπολίες του Λιμενικού και της τουρκικής ακτοφυλακής θα είναι περιορισμένες.
Φέρεται δε να διαβίβασε πληροφορίες σχετικά με τα πιθανά σημεία απ’ όπου είχαν αποπλεύσει οι βάρκες ούτως ώστε η τουρκική στρατοχωροφυλακή να πραγματοποιήσει ελέγχους για τον εντοπισμό και τη σύλληψη των διακινητών.
Η συμφωνία της Αγκυρας προετοιμάστηκε υπό άκρα μυστικότητα, τους προηγούμενους μήνες, με μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας διπλωματία και απευθείας επικοινωνίες μεταξύ κυβερνητικών αξιωματούχων σε Ελλάδα και Τουρκία. Ελαβε δε επίσημο χαρακτήρα κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Χρ. Στυλιανίδη στη γειτονική χώρα. Προβλέπει ότι μια φορά τον χρόνο θα πραγματοποιείται ετήσια συνάντηση σε επίπεδο αρχηγών, με την πρώτη να προγραμματίζεται για τον προσεχή Ιούνιο στην Ελλάδα. Διμερείς συναντήσεις συμφωνήθηκε να γίνονται ανά τρεις ή τέσσερις μήνες και σε χαμηλότερο επιχειρησιακό επίπεδο, ανάμεσα δηλαδή στους επικεφαλής αξιωματικούς υπηρεσιών που έχουν υπό την ευθύνη τους περιοχές κατά μήκος της συνοριογραμμής Ελλάδας – Τουρκίας.
Πληροφορίες της «Κ» αναφέρουν ότι η πρώτη τέτοια συνάντηση θα φιλοξενηθεί στα τέλη Φεβρουαρίου στη Σάμο ή στη Χίο (δεν έχει ακόμα οριστικοποιηθεί) με τη συμμετοχή, από ελληνικής πλευράς, των περιφερειαρχών Βορείου και Νοτίου Αιγαίου, του Λιμενικού καθώς και των επικεφαλής των Λιμεναρχείων του Ανατολικού Αιγαίου.
Τον Σεπτέμβριο του 2023 καταγράφηκαν 10.000 νέες αφίξεις μεταναστών, τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο ο αριθμός τους δεν ξεπέρασε τις 4.000, ενώ ο Ιανουάριος του 2024 «έκλεισε» με περίπου 3.000 νέες αφίξεις.
Στόχος είναι να δημιουργηθούν και σε τοπικό επίπεδο δίαυλοι απευθείας επικοινωνίας σε εικοσιτετράωρη βάση μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων αξιωματικών για τις κινήσεις των δουλεμπορικών δικτύων και τις ροές παράτυπων μεταναστών από την Τουρκία στην Ελλάδα. Οπως επίσης να υπάρξει και μια προσπάθεια συνεννόησης για αμιγώς επιχειρησιακά ζητήματα, όπως πόσα περιπολικά και σε ποια περιοχή διαθέτει η κάθε πλευρά. «Θα μπορούσαμε να συμφωνήσουμε ότι εμείς βάζουμε τα σκάφη μας π.χ. στη θαλάσσια περιοχή βόρεια της Λέσβου και η τουρκική ακτοφυλακή να περιπολεί εντός τουρκικών, φυσικά, υδάτων στη θαλάσσια περιοχή έναντι των νότιων ακτών του νησιού. Μ’ αυτόν τον τρόπο θα μπορούσαμε να περιορίσουμε την καταπόνηση των πληρωμάτων και των επιχειρησιακών μας μέσων που ήταν τεράστια τα τελευταία χρόνια», σχολίασε αρμόδιος Ελληνας αξιωματικός.
Κατά των κυκλωμάτων
Η συμφωνία που επετεύχθη στην Αγκυρα προβλέπει ακόμα συνεχή ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας για τη δράση δουλεμπορικών δικτύων, με την ηγεσία της στρατοχωροφυλακής να δηλώνει ενώπιον της ελληνικής αντιπροσωπείας αποφασισμένη να προχωρήσει στην εξάρθρωση οργανωμένων ομάδων διακινητών που δρουν σε Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη, Μαρμαρίδα και αλλού. Ιδιαίτερα κομβικός χαρακτηρίζεται και ο ρόλος του επικεφαλής της ΕΥΠ Θεμιστοκλή Δεμίρη, ο οποίος συναντήθηκε τον Δεκέμβριο στην Τουρκία με τον ομόλογό του Ιμπραχίμ Καλίν. Παρέδωσε μάλιστα απόρρητη έκθεση με ονόματα και κρησφύγετα δουλεμπόρων που δραστηριοποιούνται στα τουρκικά παράλια (σ.σ.: προέκυψαν από καταθέσεις μεταναστών), με τις τουρκικές αρχές να προχωρούν τον Ιανουάριο σε δύο επιχειρήσεις με κωδική ονομασία «Ασπίδα» (Kalkan) σε Σμύρνη και Κωνσταντινούπολη και απολογισμό τη σύλληψη 11 διακινητών.
Στην αποστολή στην Αγκυρα μετείχε και ο αξιωματικός του Λιμενικού Γιώργος Χριστιανός, που λειτουργεί ως «σύνδεσμος» με την απέναντι τουρκική πλευρά. Παρουσίασε στους Τούρκους συναδέλφους του στοιχεία για τα συνολικά 15 σημεία κατά μήκος της τουρκικής ακτογραμμής απ’ όπου φεύγουν βάρκες με μετανάστες για τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Οπως εξάλλου και τις 5-6 περιοχές απόπλου τις ημέρες και ώρες με δυσμενείς καιρικές συνθήκες. Παρουσίασε ακόμα στοιχεία για την αλλαγή στον τρόπο δράσης των δουλεμπόρων, οι οποίοι τους τελευταίους περίπου 6 μήνες χρησιμοποιούν μικρές φουσκωτές βάρκες λευκού χρώματος με μηχανές 150 ίππων, αντί των μεγαλύτερων, χωρητικότητας έως και 50 ατόμων, με αποτέλεσμα ο διάπλους να διαρκεί έως και 3 φορές συντομότερα.
Στα στατιστικά στοιχεία των τελευταίων πέντε μηνών διαφαίνεται σταδιακή αποκλιμάκωση της μεταναστευτικής πίεσης. Τον Σεπτέμβριο του 2023 καταγράφηκαν 10.000 νέες αφίξεις μεταναστών, τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο ο αριθμός τους δεν ξεπέρασε τις 4.000, ενώ ο Ιανουάριος του 2024 «έκλεισε» με περίπου 3.000 νέες αφίξεις μεταναστών.
Στα τέλη Φεβρουαρίου, ο Τούρκος υπουργός Εσωτερικών Αλί Γερλίκαγια αναμένεται στην Αθήνα για συνομιλίες με τους υπουργούς Μετανάστευσης Δημήτρη Καιρίδη και Προστασίας του Πολίτη Μιχάλη Χρυσοχοΐδη.
Σημαντικός αριθμός αυτών έφτασαν στην Ελλάδα μέσω μιας σχετικά νέας και ιδιαίτερα επικίνδυνης –λόγω απόστασης– διαδρομής από το Τομπρούκ της Λιβύης προς τη Γαύδο και τις ακτές της Νότιας Κρήτης. Από τον Οκτώβριο μέχρι σήμερα πάνω από 10 βάρκες με μετανάστες έχουν πραγματοποιήσει το συγκεκριμένο δρομολόγιο. Το πιο πρόσφατο περιστατικό καταγράφηκε την 21η Ιανουαρίου με δεξαμενόπλοιο να διασώζει 71 μετανάστες που επέβαιναν σε βάρκα 38 ναυτικά μίλια νοτιοδυτικά της Γαύδου.
Στα τέλη Φεβρουαρίου, ο Τούρκος υπουργός Εσωτερικών αναμένεται να επισκεφθεί την Αθήνα για απευθείας συνομιλίες με τον υπουργό Μετανάστευσης Δημήτρη Καιρίδη καθώς και τον υπουργό Προστασίας του Πολίτη Μιχάλη Χρυσοχοΐδη. Στη συνάντηση με τον κ. Χρυσοχοΐδη αναμένεται να συζητηθούν διμερή θέματα ασφάλειας όπως φυσικά και το θέμα του Εβρου, όπου πάντως οι ροές μεταναστών περιγράφονται ιδιαίτερα χαμηλές, λόγω και της παρουσίας ισχυρής δύναμης της τουρκικής στρατοχωροφυλακής κατά μήκος των συνόρων.
Πώς εξηγείται η στροφή της Αγκυρας
Ενας από τους λόγους για τη διαφαινόμενη αλλαγή στάσης στο μεταναστευτικό είναι η απόφαση της Τουρκίας να πάψει να αποτελεί χώρα-transit για τους μετανάστες από τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, την Παλαιστίνη και αλλού. Η δυνατότητα των μεταναστών να διασχίζουν την Τουρκία για να καταλήξουν στην Ευρώπη λειτουργεί ως pull factor –παράγοντας δηλαδή που έλκει συνεχώς νέα κύματα μεταναστών–, με συνέπεια σήμερα στη γειτονική χώρα να υπολογίζεται ότι διαβιούν 6 εκατ. πρόσφυγες και μετανάστες. Η αλλαγή πλεύσης της Τουρκίας αποτυπώνεται και στις προσπάθειες της στρατοχωροφυλακής να σφραγίσει τα ανατολικά σύνορα της χώρας με το Ιράν, το Ιράκ και τη Συρία.
