Η Ελλάδα δεν είναι δυνατόν να επαφίεται στην «καλοσύνη των ξένων» σε ό,τι αφορά και την άμυνα, λέει στην πρώτη αποκλειστική συνέντευξή του στην «Κ» από το πόστο του νέου προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου της Ελληνικής Αεροπορικής Βιομηχανίας (ΕΑΒ) ο Αλέξανδρος Διακόπουλος. «Δεν μπορεί να υπάρχει ισχυρή Ελλάδα χωρίς ισχυρή εγχώρια αμυντική βιομηχανία», τονίζει, αναφέροντας, μεταξύ άλλων, ότι σε κάθε αγορά οπλικού συστήματος πρέπει να υπάρχει μεταφορά τεχνογνωσίας. Η ΕΑΒ, σημειώνει, πρέπει και σκοπεύει να εμπλακεί ενεργά στην ανάπτυξη νέων τεχνολογιών διττής χρήσης, νέων οπλικών συστημάτων, τηλεπικοινωνιών, ηλεκτρονικού πολέμου, drones και anti-drones, loitering munitions και μικροδορυφόρων. Ο κ. Διακόπουλος υπογραμμίζει ότι δεν υπάρχουν περιθώρια καθυστέρησης για την ανασυγκρότηση της ΕΑΒ, ενώ αναφερόμενος στις παθογένειες της επιχείρησης, υπενθύμισε ότι σε 50 χρόνια έχουν γίνει αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου 40 φορές, ακόμη και σε θεωρητικά καλές εποχές. Ως μείζον πρόβλημα αναδεικνύει την καθυστέρηση των χρόνων παράδοσης όλων των σημαντικών έργων, περιλαμβανομένης της παράδοσης των F-16 Viper που, όπως λέει, προχωράει «συγκριτικά καλύτερα». Τέλος, ο κ. Διακόπουλος μιλάει για το κουαρτέτο της νέας διοίκησης της ΕΑΒ που έχει αναλάβει το έργο της εξυγίανσης και ανάταξης της επιχείρησης.
– Αναλαμβάνετε τη διοίκηση της ΕΑΒ σε μια φάση στην οποία διακηρυγμένος στόχος της κυβέρνησης είναι η δημιουργία μιας εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας που θα μπορεί να είναι και παραγωγική. Πόσο αισιόδοξος είστε;
– Είμαι συγκρατημένα αισιόδοξος και αυτή η αισιοδοξία πηγάζει από την εξαιρετική σύνθεση του Διοικητικού Συμβουλίου (Δ.Σ.), το μοντέλο εταιρικής διακυβέρνησης και το γεγονός ότι υπάρχει πολιτική στήριξη στην όλη προσπάθεια. Το Δ.Σ. –που περιλαμβάνει μεταξύ των άλλων εξεχόντων μελών και την πρόεδρο ε.τ. του Αρείου Πάγου Μαρία Γεωργίου σε θέση αντιπροέδρου– διασφαλίζει τη στρατηγική κατεύθυνση της εταιρείας, τον εσωτερικό έλεγχο και τη διαχειριστική διαφάνεια.
Η διοίκηση της εταιρείας δεν θα γίνεται από έναν διευθύνοντα σύμβουλο που «όλα τα σφάζει και όλα τα μαχαιρώνει», αλλά από μια εκτελεστική επιτροπή. Αυτή συνίσταται, εκτός από μένα, από τον Δημήτρη Σκαλαίο, έμπειρο στέλεχος της αγοράς με μεγάλη εμπειρία σε θέματα όπως η εταιρική αναδιάρθρωση και η οικονομική διαχείριση, και τον αντιπτέραρχο (ε.α.) Γιώργο Καραδήμα, που γνωρίζει την ΕΑΒ σε βάθος, «από μέσα και από έξω» και θα αναλάβει τη λειτουργία των εργοστασίων και την παραγωγή. Οι τρεις μας έχουμε δουλέψει αρκετό καιρό μαζί σε ό,τι αφορά τις προεργασίες για να αναλάβουμε και έχουμε πετύχει ένα υψηλό επίπεδο συναντίληψης και συνεργασίας, που εξασφαλίζει την απρόσκοπτη και συντονισμένη λειτουργία της εκτελεστικής επιτροπής. Οι γνώσεις, η εμπειρία και οι ικανότητες των μελών της επιτροπής είναι συμπληρωματικές σε μεγάλο βαθμό, λειτουργώντας έτσι αθροιστικά σε ένα ευρύτατο φάσμα και παρέχοντας δυνατότητες που ένα μεμονωμένο άτομο θα ήταν αδύνατον να έχει από μόνο του, όσο καλό και αν ήταν.
Τέλος, θεωρώ σημαντικό το γεγονός ότι η Αμυντική Βιομηχανία πέρασε από το υπουργείο Οικονομικών στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας. Το μοντέλο τού να ανήκει η ΕΑΒ εν προκειμένω στο υπουργείο Οικονομικών αλλά να λειτουργεί επ’ ωφελεία του υπουργείου Αμυνας ήταν εγγενώς αντιφατικό και διαχρονικά δεν λειτουργούσε. Η ΕΑΒ σε λιγότερο από 50 χρόνια λειτουργίας έχει κάνει πάνω από 40 αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου, κάτι που δείχνει πως «έμπαινε μέσα» ακόμη και τις εποχές που θεωρητικά πήγαινε καλά… Ολες αυτές οι αλλαγές συνιστούν πρωτίστως μια αλλαγή νοοτροπίας και καταδεικνύουν πως ο πρωθυπουργός κατ’ αρχάς, οι υπουργοί Αμυνας και Οικονομικών και η κυβέρνηση γενικότερα είναι αποφασισμένοι να ανατάξουν την αμυντική βιομηχανία και να την αναδημιουργήσουν, πάνω σε υγιείς βάσεις.
Υπάρχουν βέβαια και λόγοι ανησυχίας. Η ΕΑΒ έχει μείνει πίσω στους χρόνους παράδοσης σε όλα τα μείζονα έργα που έχει αναλάβει, με πλέον εμβληματικό τα μεταγωγικά C-130, μεταφορική ραχοκοκαλιά της Πολεμικής Αεροπορίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι καθυστερήσεις υπάρχουν ακόμη και στην παράδοση των Viper-16, που πάντως πηγαίνει συγκριτικά καλύτερα. Η εμβαλωματική λύση της χρήσης εργολάβων που αναλαμβάνουν μέρος του έργου είναι πιθανόν αναγκαία σε αυτή τη φάση, είναι όμως ταυτόχρονα μια λύση που όχι μόνο δεν επιλύει το πρόβλημα, αλλά το επιτείνει και ίσως το διαιωνίζει. Αυτή είναι μια αντίφαση – μία παραδοξότητα που, είναι μεν εξαιρετικά δύσκολο, αλλά πρέπει να επιλυθεί. Η ΕΑΒ πρέπει μεσο-μακροπρόθεσμα να στηριχθεί στα δικά της πόδια.
– Είναι πολύ φιλόδοξο να θεωρούμε ότι κάποια στιγμή η Ελλάδα θα μπορεί να παράγει ένα σημαντικό τμήμα των εξοπλιστικών αναγκών της εγχώρια;
– Δεν είναι φιλόδοξο, είναι αναγκαίο. Σε ένα περιβάλλον αστάθειας και κινδύνων, όπως εξελίσσεται το διεθνές σύστημα, δεν μπορούμε να στηριζόμαστε στην «καλοσύνη των ξένων». Δεν μπορεί να υπάρχει ισχυρή Ελλάδα χωρίς ισχυρή εγχώρια αμυντική βιομηχανία. Για να γίνει αυτό, πρέπει να υπάρχει υγιής δημόσια αμυντική βιομηχανία, αλλά και να βοηθηθούν και οι ιδιωτικές επιχειρήσεις του κλάδου. Ισως πρέπει να υπάρξει ένας αντίστοιχος αναπτυξιακός νόμος ειδικά για την αμυντική βιομηχανία. Θα πρέπει ακόμη να γίνεται μεταφορά τεχνογνωσίας με κάθε αγορά οπλικού συστήματος και με κάθε συνεργασία. Θα πρέπει να εκμεταλλευθούμε τα σχετικά προγράμματα της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ. Θα πρέπει ως χώρα να ανακτήσουμε τις ναυπηγοεπισκευαστικές μας δυνατότητες. Θα πρέπει, τέλος, να έχουμε και έναν (λελογισμένο έστω) εξαγωγικό προσανατολισμό. Οι Ενοπλες Δυνάμεις μας είναι μεγάλες σε σχέση με το μέγεθος της χώρας και της οικονομίας, αλλά δεν είναι τόσο μεγάλες ώστε να μπορούν από μόνες τους να στηρίξουν οικονομίες κλίμακας σε τόσο προηγμένα βιομηχανικά μοντέλα.
– Εχετε ο ίδιος ζήσει, στη στρατιωτική καριέρα σας, τη σημασία που έχει η δυνατότητα υποστήριξης των συστημάτων των Ενόπλων Δυνάμεων. Πόσο καιρό θα πάρει προκειμένου η ΕΑΒ να μπορεί να τιμά και να παραδίδει εγκαίρως τα συμβόλαια που έχει υπογράψει;
– Εχετε δίκιο σε ό,τι αφορά την εθνική σημασία της εγχώριας υποστήριξης των οπλικών μας συστημάτων. Το βλέπουμε, άλλωστε, με τον πιο εμφατικό τρόπο στον πόλεμο στην Ουκρανία. Το πόσος καιρός θα χρειαστεί δεν μπορώ να σας το πω τώρα, πριν αποκτήσουμε εις βάθος γνώση της κατάστασης και πλήρη εικόνα ώστε να δρομολογήσουμε τις διορθωτικές ενέργειες. Δεν έχουμε περιθώρια καθυστέρησης, όμως δεν πρέπει να κάνουμε βιαστικές κινήσεις ούτε να πάρουμε βιαστικές αποφάσεις. Πρέπει να βρούμε την κατάλληλη ισορροπία ώστε «η θεραπεία να μη σκοτώσει τον ασθενή».
Ηδη η ΕΑΒ έχει προχωρήσει αρκετά σε προγράμματα κατασκευής drones και anti-drones, με πολύ καλές προοπτικές ανάπτυξης. Θα συνεχίσουμε και θα επεκτείνουμε αυτά τα προγράμματα.
– Πόσο εφικτός είναι ο στόχος μετατροπής της ΕΑΒ σε έναν από τους πυλώνες της σύγχρονης αμυντικής βιομηχανίας;
– Οχι μόνο είναι εφικτός, αλλά είναι και μονόδρομος. Η ΕΑΒ θα επιτελέσει το έργο της όταν θα αναπτύξει το σύνολο των τεράστιων δυνατοτήτων της. Σε αυτό το εγχείρημα, πολύ σημαντικό θα είναι το Κέντρο Καινοτομίας που έχει εξαγγείλει ο υπουργός Εθνικής Αμυνας Νίκος Δένδιας. Η ΕΑΒ πρέπει και σκοπεύει να εμπλακεί ενεργά. Νέες τεχνολογίες διττής χρήσης, νέα οπλικά συστήματα, τηλεπικοινωνίες, ηλεκτρονικός πόλεμος, drones και anti-drones, loitering munitions, μικροδορυφόροι και Διάστημα. Μην ξεχνάτε ότι είμαστε αεροδιαστημική εταιρεία. «Sky is the limit» κυριολεκτικά! Προσμένουμε, επίσης, τη νέα Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την αμυντική βιομηχανία και θέλουμε να εμπλακούμε σε προγράμματα χρηματοδοτούμενα από το European Defense Fund (EDF) αλλά και με το Defence Innovation Accelerator for the North Atlantic (DIANA) του ΝΑΤΟ.
Oλα αυτά θα τα κάνουμε είτε μόνοι μας είτε σε συνεργασία με άλλες δημόσιες και ιδιωτικές εταιρείες, στο εσωτερικό ή και στο εξωτερικό, με ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια. Η ΕΑΒ μπορεί να γίνει εκκολαπτήριο (incubator) νέων τεχνολογιών και καινοτομίας τόσο μέσω των τεράστιων και εν πολλοίς λανθανουσών δυνατοτήτων της, όσο και μέσω των συνεργασιών που προανέφερα. Και είμαστε σε καλή θέση για να συνάψουμε όλες αυτές τις συνεργασίες, γιατί μπορούμε να συμπράξουμε και να συνεργαστούμε χωρίς να είμαστε φυσικοί ανταγωνιστές κανενός. Εμείς παίζουμε σε μία κατηγορία μόνοι μας. Μέσα από τις νέες τεχνολογίες και την καινοτομία θα δημιουργήσουμε μια υγιή βάση –έναν υγιή πνεύμονα– που θα μας δώσει αρκετό οξυγόνο, που θα μας δώσει τον χώρο και τον χρόνο να διορθώσουμε και τα υπόλοιπα. Γιατί η ΕΑΒ είναι και σκοπεύει να παραμείνει το βασικό κέντρο συντήρησης, επισκευής και κατασκευής αεροσκαφών και γενικά αεροδιαστημικού υλικού, των Ε.Δ. και του δημόσιου τομέα, όπως είναι άλλωστε και ο πρωταρχικός σκοπός της εταιρείας.
– Ποιο είναι το όραμά σας για την ΕΑΒ μέχρι το 2030; Τι θα πρέπει έως τότε να έχει κατορθώσει να υλοποιεί;
– Το όραμά μου το περιέγραψα σε μεγάλο βαθμό στην προηγούμενη ερώτηση. Το 2030 θέλω να έχουμε πετύχει όλα τα παραπάνω. Να εκπληρούμε τον στόχο μας και την αποστολή μας. Να έχουμε δικαιώσει αυτούς που πίστεψαν σε εμάς. Να μη στέλνει η Π.Α. αεροσκάφη και ελικόπτερα στο εξωτερικό για συντήρηση και επισκευή, με πολλαπλάσιο κόστος. Να έχουμε αποδείξει πως μια δημόσια επιχείρηση μπορεί να λειτουργεί καλά και αποτελεσματικά και όχι μόνο ανταποκρίνεται στα βασικά, αλλά και παράγει προστιθέμενη αξία σε πολλαπλούς τομείς. Το 2030 θέλω να είμαστε η καλύτερη εταιρεία από όλες τις αντίστοιχες του εξωτερικού. Ολα αυτά μπορούμε να τα πετύχουμε μόνο με τη συνεργασία των εργαζομένων που αποτελούν τον βασικότερο παράγοντα επιτυχίας. Για να υπάρξει όμως αυτή η συνεργασία, οι εργαζόμενοι πρέπει να δουν ότι υπάρχει όραμα, υπάρχει μέλλον, πως αναγνωρίζεται η προσφορά και ο κόπος τους και πρέπει επίσης να πειστούν ότι θα απολαύσουν και αυτοί το μέρισμα της επιτυχίας, μέσω υλικών και ηθικών απολαβών.
– Αυτή τη στιγμή, ποια ιεραρχείτε ως προβλήματα της λειτουργίας της ΕΑΒ; Ποιο είναι το πιο επιτακτικό πρόβλημα;
– Είναι νωρίς ακόμη για να κάνω την ιεράρχηση αυτή. Οπως βλέπω αυτή τη στιγμή τα πράγματα, το σημαντικότερο και άρα επιτακτικότερο είναι η ανάπτυξη νέων και η ανάκτηση παλαιών απολεσθεισών δυνατοτήτων, με στόχο την εξαγωγή υπηρεσιών και προϊόντων, υψηλής προστιθέμενης αξίας. Η ταχεία ανάκτηση τεχνολογικών δυνατοτήτων και τεχνογνωσίας.
– Μπορεί η ΕΑΒ να μετατραπεί σε εργοστάσιο ανάπτυξης εγχώριων συστημάτων; Και αν ναι, ποια μπορεί να είναι αυτά (γενικές κατηγορίες);
– Ηδη η ΕΑΒ έχει προχωρήσει αρκετά σε προγράμματα κατασκευής drones και anti-drones, με πολύ καλές προοπτικές ανάπτυξης. Θα συνεχίσουμε και θα επεκτείνουμε αυτά τα προγράμματα σύμφωνα με το όραμά μας.