Οσα εκτυλίσσονται στον ΣΥΡΙΖΑ θυμίζουν περισσότερο έναν πολιτικό «μουντζούρη». Eνα παιχνίδι μετάθεσης ευθυνών μπροστά σε μια επικείμενη αποτυχία, παρά μια συντεταγμένη διαδικασία ανασυγκρότησής του.
Η κατάσταση ωστόσο του ΣΥΡΙΖΑ είναι απολύτως οριακή, καθώς αν στις επικείμενες ευρωεκλογές χάσει τη δεύτερη θέση (όπως δείχνουν σήμερα οι περισσότερες δημοσκοπήσεις) θα ανακύψουν υπαρξιακού χαρακτήρα ζητήματα, καθώς οι αντιθέσεις που τα προηγούμενα χρόνια συγκαλύπτονταν λόγω της προοπτικής ή της άσκησης εξουσίας, αλλά και της ηγεσίας του Αλέξη Τσίπρα, θα γίνουν ακόμη πιο ανεξέλεγκτες.
Ο κ. Κασσελάκης, γνωρίζοντας ότι ένα άσχημο αποτέλεσμα πιθανότατα θα οδηγήσει στην αποκαθήλωσή του, επιχειρεί να προκαταλάβει τις εξελίξεις για να περισώσει τη θέση του. Αναζητώντας ελαφρυντικά στην πολυδιάσπαση και την εσωτερική υπονόμευση και χτίζοντας το αφήγημα ότι ο ίδιος θέλει να αλλάξει τα πράγματα, αλλά το κατεστημένο δεν τον αφήνει.
Η απόφασή του να απευθυνθεί στα μέλη του κόμματος για να ανανεώσει την εντολή του είναι πιθανό «να του βγει». Η εικόνα του είναι φθαρμένη και οι πολιτικές του επιδόσεις φτωχές σε σχέση με τις προσδοκίες που δημιουργούσε το περασμένο καλοκαίρι. Στην εσωκομματική αναμέτρηση, όμως, έχει και κάποια σημαντικά πλεονεκτήματα. Eχει (ξανά) ένα καθαρό αφήγημα σε σχέση με τους αντιπάλους του. Το παλαιό πολιτικό προσωπικό του ΣΥΡΙΖΑ δυσκολεύεται να εμπνεύσει προοπτική. Η αποχώρηση των στελεχών και μελών μετά τη διάσπαση της Νέας Αριστεράς έχει αλλάξει το εσωκομματικό τοπίο. Αν εκείνοι είχαν παραμείνει στο κόμμα, όλα θα ήταν διαφορετικά. Ενώ, τέλος, παραμένει άγνωστο το πόσο θα θελήσει να εμπλακεί στην όλη διαδικασία ο κ. Τσίπρας, ο οποίος παρά την όποια φθορά του δεν παύει να είναι ο ιστορικός ηγέτης του κόμματος, με ισχυρούς συναισθηματικούς δεσμούς με τα μέλη του.
Το γεγονός και μόνο, παντως, ότι ο κ. Κασσελάκης γίνεται ο πρώτος πολιτικός αρχηγός που αναγκάζεται να ζητήσει επαναβεβαίωση της ηγεσίας του μόλις πέντε μήνες μετά την εκλογή του είναι ενδεικτικό του πόσο προβληματική είναι η όλη κατάσταση. Η δε συγκεκριμένη «πρωτιά» διαδέχεται μια προηγούμενη. Oτι ο κ. Κασσελάκης είναι ο πρώτος πολιτικός αρχηγός του οποίου η εκλογή δεν προσέδωσε την παραμικρή δυναμική στο κόμμα του αμέσως μετά την εκλογή του. Ο Αλέξης Τσίπρας το 2008, ο Κυριάκος Μητσοτάκης το 2016, ο Νίκος Ανδρουλάκης το 2021 είδαν τα κόμματά τους να κάνουν ένα δημοσκοπικό γκελ. Στην περίπτωση του κ. Κασσελάκη, από τον πρώτο κιόλας μήνα ξεκίνησε ένα καθοδικό σπιράλ και για το κόμμα και για τον ίδιο.
Μπορεί ο κ. Κασσελάκης να διαψεύσει το θέσφατο ότι «δεν έχεις δεύτερη ευκαιρία να κάνεις πρώτη εντύπωση» και να ανακτήσει μέσα από τη νέα εσωκομματική σύγκρουση (αν τελικά κερδίσει) το πολιτικό κεφάλαιο και την ηγετικότητα που χρειάζεται; Μοιάζει δύσκολο, καθώς ασχέτως των εσωκομματικών συσχετισμών που ίσως τον ευνοήσουν, στη μεγάλη εικόνα ο κ. Κασσελάκης δεν είναι πλέον ούτε «άφθαρτος» ούτε «φαινόμενο», αλλά ένας πολιτικός που η κοινή γνώμη αξιολογεί αρνητικά και το κόμμα του με αυξανόμενο σκεπτικισμό.
Αν, λοιπόν, το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών είναι αρνητικό για τον ΣΥΡΙΖΑ, τα υπαρξιακά ζητήματα που θα ανακύψουν θα είναι τέτοια που το γεγονός ότι θα έχει επανεκλεγεί πρόσφατα (αν φυσικά το πετύχει) θα έχει ελάχιστη αξία. Οπως αμφισβητήθηκε στους πέντε μήνες, έτσι θα αμφισβητηθεί ξανά και στους εννέα. Κάτι που φυσικά θα ισχύσει και για τον αντίπαλο που –χωρίς ιδιαίτερη σεμνότητα, είναι η αλήθεια– ζήτησε «να του βρουν».
Το περασμένο καλοκαίρι, είχαμε χαρακτηρίσει το ζήτημα της διαδοχής του Αλέξη Τσίπρα τη «διαδικασία ενηλικίωσης» του ΣΥΡΙΖΑ. Η ίδια η διαδικασία της εκλογής, ωστόσο, τα κριτήρια που κυριάρχησαν και οδήγησαν στην ανάδειξη του κ. Κασσελάκη, οι αδυναμίες των υπολοίπων πρωταγωνιστών, τόσο πριν όσο και μετά τις εσωκομματικές εκλογές, έδειξαν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει ακόμη ωριμάσει. Κάτι μάλιστα που παραδέχθηκε ο ίδιος ο κ. Κασσελάκης, ο οποίος σε μια έκλαμψη αυτογνωσίας, αλλά και υψηλού πολιτικού «τρολαρίσματος», είπε ότι «αν ο ΣΥΡΙΖΑ λειτουργούσε σωστά, ο ίδιος δεν θα είχε εκλεγεί ποτέ πρόεδρος!».
Αν λοιπόν στον ΣΥΡΙΖΑ θέλουν να προχωρήσουν σε μια γόνιμη διαδικασία ανασυγκρότησης, αντί για το ανούσιο ερωτηματολόγιο που έγινε η αφετηρία όλου αυτού του νέου γύρου εσωστρέφειας, ίσως να πρέπει να απαντήσουν (εσωτερικά) σε ένα πιο επίπονο αλλά και πιο αναγκαίο: έχουν γίνει κατανοητοί οι λόγοι που δημιούργησαν το «αντι-ΣΥΡΙΖΑ ρεύμα» που οδήγησε στην ήττα του 2019 και δυσκόλεψε τη μετέπειτα ανάκαμψη του κόμματος;
Eχουν γίνει αντιληπτοί οι λόγοι της κατάρρευσης την περασμένη τετραετία και κυρίως το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ αυτοεγκλωβίστηκε σε μια ψηφιακή φούσκα φανατικών υποστηρικτών και αποκόπηκε από την κοινωνία;
Eχουν συνειδητοποιήσει ότι οι λόγοι των ηττών ήταν καθαρά πολιτικοί και είχαν να κάνουν με την ατελή μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ από ριζοσπαστικό σε ένα πιο θεσμικό κόμμα που θα μπορεί να εκφράσει όχι μόνο την οργή αλλά και την ήπια προσδοκία των ψηφοφόρων;
Υπάρχει σήμερα ένα σχέδιο (έστω και ως περίγραμμα) που να απαντάει σε ανησυχίες των πιο μετριοπαθών πολιτών, εκείνων που κρίνουν τις εκλογές;
Αν δεν απαντηθούν σωστά τα παραπάνω, όποιο πρόσωπο και αν ηγηθεί του ΣΥΡΙΖΑ θα μένει εγκλωβισμένο σε μια παρακμιακή περιδίνηση. Μέχρι «η φύση» της πολιτικής να καλύψει το κενό που δημιουργείται.
Ο κ. Ευτύχης Βαρδουλάκης είναι σύμβουλος στρατηγικής και επικοινωνίας.