Το μεσημέρι της περασμένης Δευτέρας, λίγο πριν αρχίσει το Πολιτικό Συμβούλιο του ΠΑΣΟΚ, στη μεγάλη οθόνη που βρίσκεται στο ισόγειο της Χαρ. Τρικούπη μεταδιδόταν ο τελικός του Μουντιάλ του 1974. Τότε που οι εντυπωσιακοί «ιπτάμενοι Ολλανδοί» του Γιόχαν Κρόιφ έχαναν την κούπα από τους πειθαρχημένους Γερμανούς του Φραντς Μπεκενμπάουερ. Ενα στέλεχος του κόμματος κοντοστάθηκε μπροστά στην οθόνη και είπε: «Αυτό θα γίνει και στον τέταρτο όροφο. Καλές οι ντρίπλες και η επίθεση, αλλά πρέπει να βάζεις και γκολ».
Η αποστροφή αφορούσε, βεβαίως, την ενδοκομματική αμφισβήτηση που δέχεται ο κ. Ευάγγελος Βενιζέλος, αλλά δεν μετουσιώνεται ποτέ σε πράξεις. Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ εισήλθε τη Δευτέρα στο κομματικό όργανο με σκοπό να μη δεσμευθεί για τίποτε, τελικά υποχώρησε, μόνο όμως για να κατορθώσει να επιτύχει, μετά τη σχετική εισήγηση του κ. Κ. Σκανδαλίδη, τον προσδιορισμό ενός συνεδρίου της Δημοκρατικής Προοδευτικής Παράταξης και όχι του ΠΑΣΟΚ. Οι χθεσινές συζητήσεις, όσο έντονες και αν ήταν, στην Κεντρική Επιτροπή του κόμματος είναι ενδεικτικές για το κλίμα που υφίσταται στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ.
Εμπειρα στελέχη του κόμματος κωδικοποιούν την προβληματική διάσταση που υφίσταται ανάμεσα στον κ. Βενιζέλο και στους βασικούς ενδοκομματικούς «παίκτες» σε δύο σημεία που αφορούν πρώτον, τις προτεραιότητες ενός εκάστου εξ αυτών και, δεύτερον, το τι εστί πρόβλημα για το ΠΑΣΟΚ. Στο πρώτο ζήτημα η διαφορά έγκειται στο ότι ο κ. Βενιζέλος έχει ως σαφή προτεραιότητα την κυβέρνηση και όχι την τύχη του κόμματος, όπως θεωρούν τα στελέχη ότι θα έπρεπε να έχει. Στο δεύτερο ζήτημα είναι σαφές ότι τα στελέχη θεωρούν ότι το πρόβλημα του ΠΑΣΟΚ είναι ο κ. Βενιζέλος, ενώ ο πρόεδρος του κόμματος εκτιμά πως το σύνολο του οικοδομήματος, μετά 40 χρόνια χρειάζεται εκ βάθρων αλλαγές αν όχι κατεδάφιση.
Από την πλευρά του κ. Βενιζέλου εκτιμούν ότι η κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η ΔΗΜΑΡ πρέπει να λειτουργεί ως παράδειγμα προς αποφυγήν, κυρίως για όσους επιθυμούν να θέσουν θέμα ηγεσίας και, ως εκ τούτου, να οδηγήσουν το ΠΑΣΟΚ σε εσωστρέφεια. Αντιθέτως, θεωρούν ότι πρέπει να ανοίξει ο διάλογος με τη ΔΗΜΑΡ, χωρίς προϋποθέσεις, καθώς είναι βέβαιο πως δεν συμφωνούν όλοι στην Αγ. Κωνσταντίνου με το «απολιτίκ», όπως το χαρακτηρίζουν, άνοιγμα προς το «Ποτάμι». Οσοι διαφωνούν με τον κ. Βενιζέλο, εκτιμούν ότι, αντιθέτως, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ αποτελεί εμπόδιο για τη διεύρυνση του κόμματος προς άλλους χώρους.
Αν συμφωνούν σε κάτι οι, κατά τα λοιπά διαφωνούντες, είναι ο κίνδυνος το ΠΑΣΟΚ να παρασυρθεί από πιθανές πρόωρες εκλογές το ερχόμενο φθινόπωρο. Πρόκειται για εκτίμηση η οποία είναι οριζόντια. Κατά τα λοιπά, στελέχη όπως οι κ. Φιλ. Σαχινίδης, Θ. Μωραΐτης και Γ. Πεταλωτής εξακολουθούν να διατηρούν τους διαύλους επικοινωνίας με στελέχη της ΔΗΜΑΡ (Νίκη Φούντα, Θ. Ψύρρας), ενώ οι πρωτοκλασάτοι όπως οι κ. Μιχ. Χρυσοχοΐδης, Φώφη Γεννηματά και Κ. Σκανδαλίδης παρακολουθούν τις εξελίξεις, δίχως ωστόσο να συμφωνούν μεταξύ τους. Ο κ. Α. Λοβέρδος έχει επικεντρωθεί στο υπουργικό χαρτοφυλάκιό του, εκτιμώντας ότι η κατάσταση το φθινόπωρο μάλλον θα ομαλοποιηθεί ως προς το ΠΑΣΟΚ.
Σε δύσκολη θέση έχει έλθει τις τελευταίες ο κ. Ν. Ανδρουλάκης, ο οποίος μάλιστα δέχεται επιθέσεις από στελέχη που δεν τάσσονται στην ίδια ενδοκομματική τάση, όπως ο κ. Μωραΐτης και κυρίως η κ. Τόνια Αντωνίου που θεωρείται από πολλούς στη Χαρ. Τρικούπη ως πρόσωπο «ειδικών αποστολών», για τη διατήρηση της θέσης του γραμματέα ώς τον Οκτώβριο, παρότι εξελέγη ευρωβουλευτής.
Στο στρατόπεδο των «έξι» (Π. Καψής, Αθηνά Δρέττα, Οδ. Κωνσταντινόπουλος, Κ. Σπηλιόπουλος, Εύη Χριστοφιλοπούλου και Θ. Χειμωνάς), οι οποίοι ουσιαστικά ζητούν υπέρβαση του ΠΑΣΟΚ και δημιουργία ενός τρίτου πόλου στην Κεντροαριστερά, το συνέδριο του Οκτωβρίου αντιμετωπίζεται με συγκρατημένη αισιοδοξία. Και τούτο διότι θεωρούν ότι η εκ των πραγμάτων υπεροπλία προσώπων που έχουν αυξημένη επιρροή στον μηχανισμό του ΠΑΣΟΚ, μπορεί να λειτουργήσει ανασταλτικά στη δημιουργία μιας πραγματικά νέας παράταξης.