Η τριμερής συνάντηση Ελλάδας, Κύπρου και Αιγύπτου την περασμένη Τετάρτη στη Λευκωσία και η κοινή δήλωση για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών επανέφερε στην επικαιρότητα το δυσεπίλυτο πρόβλημα της Ανατολικής Μεσογείου αλλά και του Αιγαίου, δεδομένης της τουρκικής στάσης και στις δύο περιπτώσεις. Ωστόσο, στο Αιγαίο μπορεί να οριοθετηθεί ΑΟΖ, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, παρά την αντίθετη θέση της Τουρκίας· το Καστελλόριζο έχει σημαντική θέση στην οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών της Ανατολικής Μεσογείου, ενώ υπάρχει η δυνατότητα οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου, σύμφωνα με τον Πέτρο Λιάκουρα, αναπληρωτή καθηγητή Διεθνούς Δικαίου, και διευθυντή του Εργαστηρίου «Διαπραγμάτευση-Μεσολάβηση», του Πανεπιστημίου Πειραιώς.
Με αφορμή την έναρξη των ελληνοτουρκικών συνομιλιών για τα ΜΟΕ στο Αιγαίο την Παρασκευή 24 Απριλίου, ο κ. Λιάκουρας σημειώνει ότι εξυπηρετούν την ανάγκη να υπάρχει συνεννόηση για την πρόληψη επεισοδίων ή αποφυγή απρόοπτων γεγονότων εξαιτίας στρατιωτικών δραστηριοτήτων, φαντάζουν ως τεχνικά θέματα αλλά ταυτόχρονα είναι και «πολιτικά αλλά προκριματικά», καθώς μπορεί να αποτελέσουν το προοίμιο για συζήτηση στα λεγόμενα θέματα «υψηλής πολιτικής».
Στο ερώτημα πώς ερμηνεύει τη στάση της Τουρκίας που αρνείται ότι στο Αιγαίο μπορεί να οριοθετηθεί ΑΟΖ, αλλά τη δέχεται στην ανατολική Μεσόγειο, ο κ. Λιάκουρας σημειώνει ότι η Ελλάδα έχει με το μέρος της το διεθνές δίκαιο, επισημαίνοντας ότι: «Οριοθέτηση και της AOΖ στο Αιγαίο είναι εφικτή και βάσιμη, προφανώς η Τουρκία δεν την επιδιώκει, επειδή σε περίπτωση ενιαίου ορίου υφαλοκρηπίδας/AOZ, πολλές από τις περιοχές ανοικτής θάλασσας θα αποκλειστούν από την ελεύθερη χρήση ιδίως όσον αφορά στην αλιεία…».
Σύνολο νησιών
Στο ερώτημα όμως αν έχει νομική βάση η άποψη της Τουρκίας ότι το Καστελλόριζο έχει μηδενική επίδραση σε ενδεχόμενη οριοθέτηση της ΑΟΖ, ο κ. Λιάκουρας τονίζει ότι «η Τουρκία αναφέρεται επιλεκτικά σε νομολογία του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης (ΔΔΧ) για να υποστηρίξει ότι μεμονωμένα νησιά δεν αποδίδουν επήρεια όπως τα ηπειρωτικά εδάφη». Ωστόσο, προσθέτει, «η οριοθέτηση στην Αν. Μεσόγειο, όπως έχει προείπει ο κ. Χρήστος Ροζάκης, δεν θα γίνει με βάση μόνο το Καστελλόριζο, γιατί στην ακτογραμμή της Ελλάδας της περιοχής θα υπολογιστούν όλα τα νησιά, οι ακτές των οποίων έχουν προβολή προς την επίμαχη περιοχή, ήτοι το μικρό σύμπλεγμα Καστελλορίζου, η Ρόδος, η Κάρπαθος, η Κάσος και η Κρήτη. Η προβολή των ακτών τους θα δημιουργήσει επικάλυψη που θα προκαλέσει η προβολή των ακτών της Τουρκίας στην περιοχή. Σε αυτήν περιοχή θα επιχειρηθεί η οριοθέτηση. Συνεπώς η άποψη ότι το Καστελλόριζο δεν συμμετέχει στην οριοθέτηση διαψεύδεται».
Στο επίκαιρο ερώτημα αν μπορούν η Ελλάδα, η Κύπρος και η Αίγυπτος να οριοθετήσουν μεταξύ τους ΑΟΖ, ο κ. Λιάκουρας απαντά καταφατικά και θεωρεί ιδιαίτερα θετική την τριμερή συνεννόηση, επισημαίνοντας, ότι «η Αίγυπτος έχει άρει τις αρχικές επιφυλάξεις της για οριοθέτηση χωρίς τη συμμετοχή της Τουρκίας», αλλά όπως επισημαίνει «δεν είναι ευκρινές αν λόγω της γεωγραφίας της περιοχής δημιουργηθούν οριοθετικά προβλήματα αν η Τουρκία εγείρει δικές της αντίθετες διεκδικήσεις, μην αποκλείοντας να προκληθεί διαφορά, πράγμα που θα απαιτούσε την επίλυση με τα μέσα που προβλέπει η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας», εννοώντας προσφυγή στη Χάγη ή σε διαιτησία. Ο κ. Λιάκουρας τονίζει ότι «έχει και άλλοτε διατυπωθεί η νηφάλια και έγκυρη άποψη ότι μια συνολική διαπραγμάτευση μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων ως αντικείμενων κρατών θα απέφερε ένα σταθερό αποτέλεσμα. Αυτό δεν σημαίνει ότι η χώρα μας θα απεμπολούσε κανένα δικαίωμα όσον αφορά τις απαιτήσεις της περί την οριοθέτηση».
Καταλήγοντας ο ίδιος αναφέρει ότι «μια μερική οριοθέτηση με την Αίγυπτο για τη διευθέτηση ορίων που αφορούν μόνο τις δύο χώρες, αποφεύγοντας παράλληλα σημεία που θα εφάπτονταν με διεκδικήσεις από τρίτες χώρες, δεν θα ήταν παράτυπο». Κληθείς να σχολιάσει τη στάση της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ και τις δηλώσεις του εκπροσώπου του γ.γ του ΟΗΕ κ. Αϊντα, ο οποίος στράφηκε κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας λέγοντας ότι «δεν μπορεί μία πλευρά στην Κύπρο να λαμβάνει αποφάσεις που θα επηρεάσουν το σύνολο των κατοίκων, χωρίς να συμβουλεύεται την άλλη», ο κ. Λιάκουρας διαβεβαιώνει ότι «οι αιτιάσεις είναι αβάσιμες κατά το διεθνές δίκαιο».