Τον απόλυτο αιφνιδιασμό του κ. Αντώνη Σαμαρά, όταν λίγο πριν από τα μεσάνυχτα της Παρασκευής δέχτηκε την κλήση του κ. Νικ. Βούτση που τον ενημέρωνε για την απόφαση της κυβέρνησης για δημοψήφισμα, διαδέχτηκε η έντονη ανησυχία. Μάλιστα ο τέως πρωθυπουργός χαρακτήρισε τον κ. Τσίπρα «μοιραίο, αδύναμο και ανεύθυνο,που απομονώνει τη χώρα από την Ευρώπη, διχάζει τον ελληνικό λαό και ρίχνει στις πλάτες του τις ευθύνες που δεν μπορεί να αναλάβει ο ίδιος». Στο επιτελείο του δεν έκρυβαν τον προβληματισμό τους για την επιλογή του πρωθυπουργού, σημειώνοντας ότι εκ των πραγμάτων το ερώτημα που θα τεθεί στους πολίτες δεν θα αφορά τη συμφωνία αλλά την απόφαση παραμονής ή μη της Ελλάδας στην Ευρωζώνη.
Ειδικά, δε, από τη στιγμή που ο ίδιος ο κ. Τσίπρας έσπευσε να περιγράψει με μελανά χρώματα τη συμφωνία και να ζητήσει, επί της ουσίας, την απόρριψή της, στο επιτελείο της Συγγρού κατέστη πλέον βεβαιότητα ότι η Ελλάδα εισέρχεται σε επικίνδυνες ατραπούς, με πλήρη ευθύνη της κυβέρνησης.
Το διάγγελμα Τσίπρα αλλά και όσα ειπώθηκαν από τους υπουργούς του αντιμετωπίστηκαν από τη Ν.Δ. ως απολύτως διχαστικά και άκρως επικίνδυνα για την ενίσχυση του ήδη φουσκωμένου αντιευρωπαϊκού, ακραίου τμήματος της κοινωνίας στη χώρα. «Πώς θα ψηφίσουν οι κάτοικοι των νησιών, οι αγρότες, οι επαγγελματίες όταν αυξάνονται οι άμεσοι και έμμεσοι φόροι; Πώς θα ξεχωρίσουν τη συμφωνία από την Ευρώπη, σε αυτό το κλίμα;» αναρωτιόταν γαλάζιο στέλεχος, προσθέτοντας ως κίνδυνο να απέχουν οι μετριοπαθείς ψηφοφόροι από την κάλπη και το αποτέλεσμα να κριθεί από τους «στρατευμένους» της κυβέρνησης.
Στη Συγγρού προεξοφλούσαν ότι το δημοψήφισμα θα πραγματοποιηθεί σε συνθήκες ακραίας πόλωσης, με πρωτοστάτη τον ίδιο τον πρωθυπουργό που αναζητεί μέσω αυτού απάντηση στα κυβερνητικά και εσωκομματικά του αδιέξοδα, ενώ εκτιμούσαν ως βέβαιη την «κατάψυξη» της οικονομίας για το επόμενο χρονικό διάστημα, πιθανά και πέραν της ημερομηνίας διεξαγωγής του δημοψηφίσματος.
Ο κ. Σαμαράς, που μέχρι την Παρασκευή, προέβλεπε μεν εξελίξεις που όμως είτε θα οδηγούσαν στις κάλπες είτε σε κυβερνητική ανασύνθεση, αναμένετο στην προγραμματισμένη για το Σάββατο συζήτηση των πολιτικών αρχηγών στη Βουλή, επί του δημοψηφίσματος, να εξαπολύσει σφοδρή επίθεση στον κ. Τσίπρα και να επιδιώξει, έστω και την ύστατη ώρα, την αποτροπή ενός ατυχήματος. Οπως είναι προφανές, οι πρωτοβουλίες του κ. Τσίπρα άλλαξαν άρδην την ατζέντα, ωστόσο δεν ακύρωσαν τις κεντρικές επιδιώξεις του κ. Σαμαρά. Η πρότασή του για «εθνική συνεννόηση» ωρίμαζε, σιγά – σιγά, καθώς και ο ίδιος διαπίστωνε ότι η κυβέρνηση βρίσκεται μπροστά σε αδιέξοδο. Η απόφαση του τέως πρωθυπουργού να εξειδικεύσει, βήμα – βήμα, την πρόταση για «μεγάλη εθνική συνεννόηση» που έχει δημοσίως διατυπώσει εδώ και αρκετές εβδομάδες δεν είναι τυχαία. Μία εβδομάδα νωρίτερα, και ενώ είχε συναντηθεί, μεταξύ άλλων, και με τον κ. Κ. Σημίτη, ο κ. Σαμαράς -μέσω της «Κ»- σημείωσε ότι η πρότασή του απευθύνεται, εφόσον ο ΣΥΡΙΖΑ την απορρίψει, σε όλες τις φιλοευρωπαϊκές πολιτικές δυνάμεις που θα πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους.
Λίγες ημέρες μετά, ο πρόεδρος της Ν.Δ. κατέθετε την πρόταση για τη συγκρότηση μιας νέας «κυβέρνησης Παπαδήμου», σε περίπτωση απώλειας της κυβερνητικής πλειοψηφίας.
Οι επιλογές δεν είναι τυχαίες, καθώς σε περίπτωση κατάρρευσης της κυβερνητικής πλειοψηφίας είτε ως αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος είτε σε δεύτερο χρόνο, ο κ. Σαμαράς θα έχει ήδη θέσει το πλαίσιο της διαπραγμάτευσης για μία νέα κυβέρνηση. Σε ενδεχόμενο, δε, εκλογών, θα επιδιώξει να αποτελέσει το αντίπαλο δέος στον ΣΥΡΙΖΑ, και να προσελκύσει στελέχη εκτός Ν.Δ. στα ψηφοδέλτια αλλά και να συμπιέσει όσους παραμείνουν εκτός «ευρωπαϊκού μετώπου». Πρώτο στόχο αποτελεί το «Ποτάμι», καθώς εσχάτως η ένταση μεταξύ των δύο κομμάτων θυμίζει τις περιόδους όξυνσης πριν από τις εκλογές του Ιανουαρίου, όταν ο κ. Σαμαράς διαπίστωνε τις διαρροές ψηφοφόρων προς την πλευρά Θεοδωράκη.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», η προσπάθεια του κ. Σαμαρά για τη συγκρότηση ενός «ευρωπαϊκού μετώπου» αποτέλεσε αντικείμενο συζήτησης και στις επαφές που είχε ο κ. Σαμαράς, διαδοχικά, με τους Κ. Καραμανλή, Πρ. Παυλόπουλο και Κ. Σημίτη, πριν προφανώς σκάσει η βόμβα του δημοψηφίσματος.
Ως προς τη θέση της Ν.Δ. στο δημοψήφισμα ο κ. Σαμαράς δήλωσε: «H Ν.Δ. προφανώς τάσσεται με το μέτωπο της Δημοκρατίας και της Ευρώπης. Οχι υπέρ εκείνης ή της άλλης συμφωνίας. Αλλά υπέρ της ευρωπαϊκής προοπτικής της χώρας. Γιατί κάθε άλλη θέση θα ήταν ολέθρια, κοινωνικά και εθνικά για την Πατρίδα μας».