Υπουργοί, βουλευτές, στελέχη, ακόμη και πολλοί οπαδοί συμπεριφέρονται σαν να μην μπορούν να κατανοήσουν επαρκώς τα καθήκοντα που έχουν αναλάβει για τη διακυβέρνηση της χώρας.
Μετά την καταστροφική περίοδο επώασης του ρεαλιστικού συμβιβασμού, η χώρα ταλαιπωρείται από τις ενδοπαραταξιακές διενέξεις μιας πολυμήχανης αριστεράς, η οποία κατορθώνει, αν και μειοψηφία στο Κοινοβούλιο, να διατηρεί την ηγεμονία επί των πολιτικών εξελίξεων.
Η απορία, συνοδευόμενη από κόπωση και, ολοένα περισσότερο, από την πεποίθηση ότι η μάχη για την Ελλάδα έχει λίγες πιθανότητες να κερδηθεί, κυριαρχεί στα επιτελεία των μεγάλων ευρωπαϊκών κρατών.
Αναρωτιούνται στα επιτελεία των μεγάλων υπουργείων σε Παρίσι, Βερολίνο και Ρώμη, εάν η κυβέρνηση Τσίπρα διαθέτει επαρκές απόθεμα ψυχικών δυνάμεων για την υποστήριξη της οικονομίας και της κοινωνίας.
Η σιωπή που εκπέμπουν αποκρύπτει την απάντηση που θα έδιναν εάν είχαν τη διασφάλιση ότι η αποκοπή του ελληνικού μέλους δεν θα προκαλούσε κίνδυνο γάγγραινας σε μια Ευρώπη που θα επιδιώξει, τα προσεχή τρία έτη, να αναμορφωθεί στην κατεύθυνση μιας και πραγματιστικής ευρωπαϊκής συνομοσπονδίας.
Η εικόνα έχει πρακτικώς διαμορφωθεί στα μικρότερα κράτη της Ζώνης. Είναι όλα, ευτυχώς σε διαφορετικό βαθμό, εχθρικά προς την Ελλάδα. Αντιλαμβάνονται πολύ καλά ότι η πολιτική τάξη της χώρας μας ευθύνεται για την ανορθολογική στάση των Ελλήνων, προκρίνουν όμως την κατασκευή μιας ασπίδας προστασίας έναντι κάποιας νέας «τρέλας» της Αθήνας. Αλλά και στους διεθνείς οργανισμούς δυσκολεύονται συνεχώς περισσότερο όταν προσπαθούν να καταστρώσουν σχέδια δράσης με εναλλακτικά σενάρια και πολλαπλές επιλογές.
Το αδιέξοδο είναι εμφανές και δεν είναι καθόλου δύσκολο να το διαπιστώσουμε από μια αρχική εξέταση των διαζευκτικών λύσεων που προσφέρονται για τους αμέσως επόμενους μήνες.
Το πρώτο ερώτημα αφορά τη δυνατότητα του κυβερνητικού επιτελείου να ολοκληρώσει τις συζητήσεις που απαιτεί η συνομολόγηση και υπογραφή της τρίτης δανειακής σύμβασης, η οποία θα πλησιάσει τα 90 δισ. ευρώ. Στο ποσό αυτό θα συμπεριληφθούν όλα τα χρήματα που διάσπαρτα έχουν απομείνει από τη μέχρι τώρα ευρωπαϊκή βοήθεια. Επίσης, το ΔΝΤ προσανατολίζεται να ακυρώσει το δεύτερο Μνημόνιο και να εγγράψει νέα χρονική επέκταση της βοήθειας που παρέχει, χρησιμοποιώντας όσα κεφάλαια επρόκειτο να χρησιμοποιηθούν έως την άνοιξη 2016.
Σύμφωνα με το άρθρο 13 του Κανονισμού Δανείων του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) η έγκριση του δανείου θα γίνει σε τρία βήματα. Θα διαπιστωθεί ότι υπάρχει κίνδυνος χρηματοοικονομικής σταθερότητας για την Ευρωζώνη. Θα διερευνηθεί, με την άμεση βοήθεια του ΔΝΤ, κατά πόσον υπάρχουν οι προϋποθέσεις βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους. Θα υπολογιστεί το ύψος των χρηματοδοτικών αναγκών της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Θα ακολουθήσει η σύνταξη λεπτομερούς καταλόγου προϋποθέσεων, αφού η Ελλάδα θα παραμείνει σε καθεστώς «αιρεσιμότητας» (conditionality). Αυτό σημαίνει ότι τα ποσά εκταμιεύονται σε δόσεις και κάθε φορά προηγείται λεπτομερής έλεγχος που γίνεται επί τόπου, δηλαδή στην Αθήνα, από την ομάδα των τεχνοκρατών που ορίζουν τα τέσσερα μέρη της νέας συμφωνίας. Οπως συνήθως, θα συνταχθούν τρία τεύχη οδηγιών τα οποία συναπαρτίζουν το γνωστό σε όλους Μνημόνιο Αμοιβαίας Κατανόησης των όρων της συμφωνίας. Αμέσως, σύμβαση και Μνημόνιο θα εγκριθούν από την ελληνική Βουλή, ενώ, ταυτοχρόνως, θα ψηφιστεί και ο πρώτος ειδικός εφαρμοστικός νόμος.
Σύμφωνα με το σενάριο που αποτελεί τη βάση των συζητήσεων, οι περισσότερες μεταρρυθμίσεις θα περιλαμβάνονται σε αυτήν και ίσως σε μία ακόμη νομοθετική ρύθμιση, που θα συζητηθεί μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου. Αποτελεί εμπεδωμένη πεποίθηση των τεχνοκρατών πως η Ελλάδα πρέπει, αυτήν τη φορά, να πιεστεί ασφυκτικά επί των διαρθρωτικών ζητημάτων, παρά για τη δημοσιονομική ισορροπία.
Ενδέχεται να ζητήσει η κυβέρνηση την έγκριση των πολιτών, μέσω εκλογών, όπως το έκαμε με το δημοψήφισμα, προτού υπογράψει ο ΣΥΡΙΖΑ το δικό του μνημόνιο. Το σενάριο της εξόδου θα επιστρέψει με τον πιο βίαιο τρόπο, αφού με τη διέλευση κάθε μήνα, η χρηματική κατάσταση της χώρας χειροτερεύει.
Στη Φρανκφούρτη αισιοδοξούν ότι θα έχουν διασφαλιστεί τα χρήματα που θα χρειαστεί η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, δηλαδή ένα ποσό μεταξύ 15 και 20 δισ. όταν, τον Οκτώβριο, θα ανακοινωθεί το ετήσιο στρες τεστ. Εξετάζεται η σκοπιμότητα μεταφοράς της ιδιοκτησίας των τραπεζών στον ESM, αφού η διασφάλιση της λαϊκής αποταμίευσης, αλλά και της ρευστότητας των συστημικών τραπεζών, εναπόκειται αποκλειστικά σε ευρωπαϊκούς πόρους. Οποιαδήποτε απόκλιση ή καθυστέρηση από αυτό το σενάριο – οδηγό θεωρείται και θα είναι καταστροφική.
Η συμφωνία για το Greek Fund
Η έκβαση των σεναρίων που θα κρίνουν τη διάσωση ή, τελικώς, την έξοδο της Ελλάδας από τη Ζώνη του Ευρώ είναι δύο, συνδεδεμένα μεταξύ τους, θέματα.
Η γερμανική κυβέρνηση δέχτηκε την επέκταση της περιόδου δημοσιονομικής προσαρμογής, όπως φαίνεται από τα μικρότερα πρωτογενή πλεονάσματα, αλλά και τη διευθέτηση του χρέους, με την προϋπόθεση ότι θα συγκροτηθεί ένα Ειδικό Αμοιβαίο Κεφάλαιο (Greek Fund), που θα προσφέρει την εγγύηση για το σύνολο του χρέους.
Ζητήματα όπως η έδρα, ο ιδιοκτησιακός έλεγχος και η περιουσία του Fund είναι πολιτικώς ευαίσθητα και, επομένως, δύσκολα στην αντιμετώπισή τους. Μπορεί δηλαδή να προκαλέσουν απροσδόκητη καθυστέρηση στην επικύρωση δανείου – Μνημονίου.
Στις ολονύκτιες διαπραγματεύσεις που κατέληξαν στη συμφωνία, ο πρωθυπουργός συμφώνησε στη δημιουργία του Fund, αφού προηγουμένως πέτυχε ότι το ένα τέταρτο από το εισόδημα του ειδικού αυτού χρηματοοικονομικού «οχήματος» θα επιστρέφει στην οικονομία υπό τη μορφή επενδύσεων.
Οι υπολογισμοί δείχνουν ότι έως το 2022 μπορεί να δημιουργηθεί εισόδημα μέχρι 10 δισ. ευρώ. Εως το 2055, το εισόδημα ανέρχεται σε 15 δισ. ευρώ. Δυστυχώς, τα ακίνητα συνεισφέρουν πολύ λίγα (5 δισ. έως το 2026) ενώ 75.000 ακίνητα παραμένουν ανεκμετάλλευτα.
Ενα είναι σίγουρο: Χωρίς συμφωνία για το Fund, καμία συμφωνία για το χρέος δεν μπορεί να γίνει. Μπορεί οι εταίροι να συμφώνησαν στην αποσύνδεση της διευθέτησης από το ασφαλιστικό, θέλουν όμως ισχυρές εξασφαλίσεις για τα νέα δανεικά που θα διασφαλίσει η Ελλάδα.