ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Σύννεφα έχουν αρχίσει να μαζεύονται στον μέχρι τώρα σχετικά καθαρό ορίζοντα της πορείας του ελληνικού προγράμματος. Οι βασικές αιτίες; α) Η αιφνίδια αποπομπή της επικεφαλής της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων, Κατερίνας Σαββαΐδου και β) η ελλιπής υλοποίηση μόνο του 30% των προαπαιτούμενων αυτής της φάσης.
Ωστόσο, η κυβέρνηση φαίνεται ότι έχει αποκτήσει ένα αναπάντεχο διαπραγματευτικό πλεονέκτημα. Την προσφυγική κρίση, η οποία αφενός μεν μονοπωλεί το ευρωπαϊκό ενδιαφέρον, βάζοντας το θέμα της Ελλάδας σε δεύτερη μοίρα, και αφετέρου καθιστά τη χώρα απαραίτητη για την αποτελεσματική διαχείριση της κρίσης. «Ενώ για μήνες η Ελλάδα μονοπωλούσε τις συζητήσεις στη γερμανική Βουλή, το θέμα έχει εξαφανιστεί τελείως από την ατζέντα μας», λέει στην «Κ» η Γκεζίν Λοτζ, επικεφαλής της επιτροπής προϋπολογισμού στη γερμανική Βουλή. Από το Βερολίνο εκφράζονται φόβοι πως η Ελλάδα θα επιχειρήσει να χρησιμοποιήσει αυτό το πλεονέκτημα που της δίνει η προσφυγική κρίση, προκειμένου να αποσπάσει ευνοϊκότερους όρους από αυτούς που συμφωνήθηκαν το καλοκαίρι με τους δανειστές.
Παρά το ευνοϊκό πλαίσιο όμως και την αισιοδοξία που δημιουργήθηκε μετά τη συμφωνία του Αυγούστου, η ολοκλήρωση της αξιολόγησης αποτελεί μια δύσκολη εξίσωση. Από αυτήν εξαρτώνται άμεσα η αξιοπιστία της νέας κυβέρνησης, η έγκαιρη με το ισχύον ευνοϊκό καθεστώς ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, αλλά και η συμμετοχή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στο πρόγραμμα, που είναι απαραίτητη για μια σειρά από κράτη-μέλη.
Το Βερολίνο φαίνεται να έχει καταλήξει αυτήν τη στιγμή στο ότι η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών θα γίνει μόνο μετά την επιτυχή ολοκλήρωση της αξιολόγησης. Συνεπώς, τυχόν καθυστέρηση της αξιολόγησης παρασύρει αυτόματα και τον χρόνο πραγματοποίησης της ανακεφαλαιοποίησης, η οποία, αν δεν ολοκληρωθεί έως το τέλος του έτους, θα οδηγήσει στην εφαρμογή του νέου κοινοτικού πλαισίου για τις τράπεζες.
Μια πολύ αρνητική εξέλιξη για την εύθραυστη πορεία της ελληνικής οικονομίας, καθώς ομολογιούχοι αλλά και καταθέσεις πάνω από 100.000 ευρώ, που κατά μεγάλη πλειοψηφία κατέχουν μικρομεσαίες επιχειρήσεις, «κουρεύονται».
Για το Βερολίνο, όπως και για τις Βρυξέλλες, η ύπαρξη αυτού του κινδύνου είναι ο βασικός μοχλός πίεσης για να έχει η ελληνική πλευρά κίνητρο να ολοκληρώσει τις δεσμεύσεις της. Οι εταίροι γνωρίζουν από τη μέχρι τώρα εμπειρία τους ότι οι μεταρρυθμίσεις προχωρούσαν στην Ελλάδα μόνο όταν υπήρχε συγκεκριμένος μοχλός πίεσης. Μέχρι τώρα αυτός ήταν η ανάγκη χρηματοδότησης και ρευστότητας, σήμερα είναι ο κίνδυνος «κουρέματος» των καταθέσεων.
Ενας κίνδυνος μάλιστα που, όπως αξιολογεί το Βερολίνο, θα είχε και ορισμένες θετικές συνέπειες στους εσωτερικούς πολιτικούς συσχετισμούς της Γερμανίας. Ενα «κούρεμα» ελληνικών καταθέσεων θα οδηγούσε σε μικρότερο ποσό δανεισμού για τα κράτη-μέλη, κάτι το οποίο θα περνούσε πιο εύκολα από τη γερμανική Βουλή.
Χαρακτηριστικό είναι ότι το Βερολίνο εμμένει σε αυτήν τη στάση παρά τις δημόσιες δηλώσεις του επικεφαλής της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, ο οποίος έχει ζητήσει να αποσυνδεθεί η ολοκλήρωση της αξιολόγησης από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών.
Γι’ αυτό και αναμένουν να αξιολογήσουν τα μέτρα που θα πάρει η ελληνική κυβέρνηση για τα «κόκκινα» δάνεια, αλλά και για τις διοικήσεις των τραπεζών, καθώς υπάρχει φόβος ότι η κυβέρνηση μπορεί να επιχειρήσει να διορίσει στις τράπεζες «δικούς της» ανθρώπους. Για το Βερολίνο δεν έχει νόημα να «ρίξει» χρήματα στις ελληνικές τράπεζες εάν δεν είναι σίγουρο ότι ο γόρδιος δεσμός των «κόκκινων» δανείων θα έχει επιλυθεί ικανοποιητικά.
Η εξίσωση περιπλέκεται ακόμη περισσότερο με την καθοριστική για πολλά κράτη-μέλη, και κυρίως τη Γερμανία, διατήρηση της συμμετοχής του ΔΝΤ για την επίβλεψη κυρίως του προγράμματος. Μια επιτυχής ολοκλήρωση της αξιολόγησης με τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις στο ασφαλιστικό σύστημα θα επέτρεπε στο ΔΝΤ να συνεχίσει τη συμμετοχή του χωρίς απαραιτήτως να απαιτήσει περαιτέρω δύσκολες μεταρρυθμίσεις στην ελληνική πλευρά, αλλά και ελάφρυνση του ελληνικού χρέους στους εταίρους. Αντίθετα, σε περίπτωση αδιεξόδου, η κατάσταση περιπλέκεται ιδιαίτερα, καθώς το ΔΝΤ θα είναι υποχρεωμένο από τους αυστηρούς κανονισμούς που το διέπουν να σκληρύνει τη θέση του, επιδεικνύοντας αυστηρότητα στον τρόπο υπολογισμού τόσο των δημοσιονομικών αποτελεσμάτων του 2016 όσο και περισσότερες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.
Η εξέλιξη της προσφυγικής κρίση, όμως, αξιολογούν Γερμανοί αξιωματούχοι, θα μπορούσε να ανατρέψει την παραπάνω πίεση και να επιτρέψει στην Ελλάδα να διεκδικήσει εκ νέου περισσότερη ευελιξία στην υλοποίηση των ήδη συμφωνηθέντων. Και αυτό γιατί η Γερμανίδα καγκελάριος έχει επικεντρώσει όλο της το ενδιαφέρον στην επίλυση της προσφυγικής κρίσης, που της δημιουργεί ήδη προβλήματα στο εσωτερικό της χώρας. Πιθανή αναβίωση του ελληνικού θέματος θα μπορούσε να αποτελέσει μεγάλο πλήγμα για τη δημοτικότητά της, μιας και θα τεθεί υπό αμφισβήτηση ο βαθμός της αποτελεσματικότητάς της.