ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Για μια πολύ δύσκολη διαπραγμάτευση με την ελληνική κυβέρνηση προετοιμάζονται Ευρωπαίοι αξιωματούχοι στις Βρυξέλλες. Είναι ενδεικτικό πως όταν αναφέρεται το ελληνικό πρόγραμμα σε συζητήσεις στη βελγική πρωτεύουσα, χαριτολογώντας, οι αξιωματούχοι λένε μεταξύ τους: «Ετοιμαστείτε για ένα δύσκολο καλοκαίρι και μην κλείσετε ακόμη τις ημέρες αδείας σας». Η αλήθεια είναι ότι υπάρχει μεγάλη ανησυχία για το πώς, αλλά και πότε θα ολοκληρωθεί αυτή η δύσκολη πρώτη αξιολόγηση. Τα δύο βασικά μέτωπα είναι η ασφαλιστική μεταρρύθμιση και τα δημοσιονομικά, καθώς είναι ξεκάθαρο ότι θα χρειαστούν περαιτέρω μέτρα για τα επόμενα δύο χρόνια. Ομως, αυτό που θα δημιουργήσει σημαντικό πρόβλημα στη διαπραγμάτευση και ίσως πρώτη φορά είναι τόσο έντονο, δεν είναι άλλο από την απόσταση που χωρίζει τους ίδιους τους θεσμούς μεταξύ τους και στα δύο θέματα.
Οπως εξηγεί Ευρωπαίος αξιωματούχος στην «Κ», «στην πραγματικότητα υπάρχει μεγάλη δυσπιστία ανάμεσα στην Ε.Ε. και στο ΔΝΤ». Από τη μία το ΔΝΤ φαίνεται στα μάτια της Ε.Ε. ως ο εταίρος που λέει σε όλα «όχι», ενώ από την άλλη η Ε.Ε. στα μάτια του ΔΝΤ δείχνει ως ο εταίρος που συμφωνεί στα πάντα με την ελληνική πλευρά. Το γεγονός ότι η Ε.Ε. έχει δείξει μεγάλη ελαστικότητα δεν απασχολεί μόνο το ΔΝΤ αλλά και μια σειρά από κράτη–μέλη, που θεωρούν ότι έχει χάσει την αξιοπιστία της στο 1/3 των κρατών–μελών του Eurogroup, σύμφωνα με άλλο αξιωματούχο. Ισως και οι δύο απόψεις να είναι άδικες και όχι απόλυτα σωστές, όμως αυτές είναι που κυριαρχούν ανάμεσα στους θεσμούς κάνοντας τη διαπραγμάτευση δυσκολότερη.
Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που οι εκπρόσωποι των θεσμών δεν έχουν φτάσει ακόμη στην Αθήνα, καθώς είναι ξεκάθαρο ότι πριν καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων πρέπει να έχουν συμφωνήσει μεταξύ τους τις «κόκκινες» γραμμές στα δημοσιονομικά και στο ασφαλιστικό. Συγκεκριμένα, το μεγαλύτερο αγκάθι, το ασφαλιστικό, αναμένεται να γίνει «η μητέρα των μαχών» όχι μόνο με την ελληνική κυβέρνηση αλλά και για τους θεσμούς μεταξύ τους, με το ΔΝΤ να τηρεί πολύ αυστηρή θέση στο θέμα.
Ειδικότερα, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι λένε για τον επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Προγράμματος του Ταμείου, Πόουλ Τόμσεν, ότι είναι σαν να έχει «σχεδόν εμμονή» με το ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα, καθώς έχοντας παρακολουθήσει το πρόγραμμα τα τελευταία πέντε και κάτι χρόνια, έχει διαμορφώσει την άποψη πως χρειάζονται περισσότερες περικοπές στις συντάξεις για να γίνει το σύστημα βιώσιμο.
Η πίεση που θα δεχτεί η ελληνική πλευρά είναι να αρχίσουν οι μειώσεις των συντάξεων από τώρα και όχι από το 2018. Σύμφωνα με Ευρωπαίο αξιωματούχο, η θέση του ΔΝΤ είναι ότι ακόμη και σήμερα υπάρχουν άνθρωποι που ύστερα από μια σχετικά μικρή περίοδο εργασίας συνταξιοδοτούνται και μετά συνεχίζουν και δουλεύουν «μαύρα», χωρίς να προσφέρουν στο ασφαλιστικό σύστημα αλλά απολαμβάνοντας μια σύνταξη.
Από την άλλη, η ελληνική πλευρά τονίζει το γεγονός ότι υπάρχουν οικογένειες στη χώρα που συντηρούνται από μια χαμηλή σύνταξη τη στιγμή που στην Ελλάδα δεν υπάρχει κάποιο κοινωνικό δίχτυ προστασίας για τους αδύναμους. Το γεγονός ότι και οι δύο πλευρές έχουν σημαντικά επιχειρήματα για να υποστηρίξουν τη θέση τους, καθιστά τη διαπραγμάτευση ακόμη πιο δύσκολη.
Επίσης, το γεγονός ότι ακόμα και οι πιο καλοπροαίρετοι αξιωματούχοι θεωρούν ότι η ελληνική πρόταση για το ασφαλιστικό δεν είναι αρκετή, προσθέτει πίεση στην ελληνική πλευρά. Και έτσι, ενώ Ευρωπαίοι μιλούσαν μέχρι πρόσφατα για μια «φιλόδοξη» πρόταση –καθώς ενοποιεί τα 28 Ταμεία υλοποιώντας πάγια απαίτηση των δανειστών– αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα απαιτήσουν και άλλες δύσκολες αποφάσεις.
Μέχρι την περασμένη Παρασκευή, αξιωματούχοι δεν είχαν εκφράσει δημοσίως το μέγεθος της δυσκολίας. Πρώτος ο επικεφαλής του Εurogroup, Γερούν Ντάισελμπλουμ, δήλωσε για πρώτη φορά ανοιχτά, την Παρασκευή, ότι τα «νούμερα δεν βγαίνουν ακόμη» παρόλο που η ελληνική κυβέρνηση έχει «βάλει μια σοβαρή μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος στο τραπέζι», όπως είπε χαρακτηριστικά.
Οι συντάξεις και η ΕΚΤ
Ενα από τα προβλήματα που εντοπίζουν αξιωματούχοι στην ελληνική πρόταση είναι το κομμάτι των εισφορών, καθώς θεωρούν ότι αυτό θα πλήξει την πραγματική οικονομία. Σε αυτό το σημείο αναμένεται να δείξει την αντίθεσή της και η ΕΚΤ. Οσον αφορά το θέμα της περαιτέρω περικοπής των συντάξεων, η ΕΚΤ είναι σκεπτική, καθώς θέλει να κρατήσει κάποια ισορροπία με ένα αξιόπιστο ασφαλιστικό σύστημα, το οποίο, όμως, δεν θα θέσει σε κίνδυνο την κυβερνητική πλειοψηφία.
Γι’ αυτό και οι δηλώσεις του επικεφαλής της ΕΚΤ μετά τη συνάντησή του με τον Αλέξη Τσίπρα στο Νταβός ήταν αισιόδοξες, επισημαίνοντας ότι «είμαστε σε πολύ καλύτερη κατάσταση από ό,τι τον Ιούνιο» και ότι η ελληνική κυβέρνηση «έχει κάνει σημαντική πρόοδο στις μεταρρυθμίσεις και τη δημοσιονομική προσαρμογή».
Αυτή την αισιοδοξία ήρθε να επιβεβαιώσει και η αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας κατά δύο βαθμίδες από CCC+ σε B- το βράδυ της Παρασκευής από τον αμερικανικό οίκο αξιολόγησης Standard and Poor’s. Οι δύο λόγοι που επικαλείται ο οίκος είναι η γενική συμμόρφωση της Ελλάδας με τις απαιτήσεις του προγράμματος και η εκτίμηση ότι μέχρι τον Μάρτιο θα έχει επιτευχθεί συμβιβασμός μεταξύ Ελλάδας και πιστωτών στο ζήτημα της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος.
Ομως οι δυσκολίες δεν περιορίζονται μόνο στο ασφαλιστικό. Βασικό «αγκάθι» είναι η πίεση που θα ασκήσουν και οι τρεις θεσμοί στην ελληνική πλευρά για την άμεση διαχείριση των «κόκκινων» δανείων, ένα θέμα που έπρεπε να είχε λυθεί πριν από το τέλος του χρόνου και τελικά οι θεσμοί δέχθηκαν να μεταφερθεί στο κλείσιμο της αξιολόγησης, αλλά πλέον δεν υπάρχουν περιθώρια για περαιτέρω καθυστέρηση.