Ο κομματικός μηχανισμός του ΣΥΡΙΖΑ προσπαθεί να συνέλθει από το διπλό σοκ, της διάσπασης και του μνημονίου, και να κάνει μια νέα αρχή, σύμφωνα με κορυφαίο στέλεχος του κόμματος, αναζητώντας μια νέα ιδεολογική ταυτότητα στο επικείμενο συνέδριό του. Το συνέδριο αναμένεται να διεξαχθεί τον Μάιο, άρα μετά το πιθανό κλείσιμο της αξιολόγησης, σχεδόν ταυτόχρονα με την όξυνση του μεταναστευτικού ενόψει του καλοκαιριού, πιθανόν μετά την ψήφιση του ασφαλιστικού, τις προτάσεις της ολλανδικής προεδρίας για τη νέα Σένγκεν και την προσδοκία ότι θα υπάρχει εξέλιξη στο θέμα του χρέους.
Σύμφωνα με πηγή που έχει άριστη γνώση της κομματικής ζωής του ΣΥΡΙΖΑ, ουσιαστικά θα πρόκειται για ένα συνέδριο που είτε θα εξελιχθεί σε συνέδριο αποσύνθεσης, αν οι διαπραγματεύσεις είναι δυσμενείς και οι κοινωνικές αντιδράσεις εκτός ελέγχου, ή σε συνέδριο αφύπνισης και ανασύνταξης των δυνάμεων, αν το κλίμα είναι θετικό. Ολοι παραδέχονται ότι η πολιτική συγκυρία θα επηρεάσει καθοριστικά την έκβαση του συνεδρίου.
Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι πλέον ένα κόμμα που αναζητεί νέο κοινωνικό ακροατήριο, δεδομένης της ρήξης των δεσμών με τη ριζοσπαστική και την κομμουνιστογενή αριστερά. Αυτό όμως θα γίνει, επισημαίνουν έμπειρες κομματικές πηγές, υπό τον όρο ότι η κυβέρνηση δεν θα κλονιστεί, η Κ.Ο. θα είναι συμπαγής και το κόμμα θα είναι όρθιο. Η ίδια πηγή τονίζει ότι η απουσία εσωκομματικών αντιπάλων και η πλήρης αποδυνάμωση των τάσεων δεν σημαίνει ότι θα γίνει ένα συνέδριο ανέφελο, καθώς το ζητούμενο είναι η επιβίωση και ανάπτυξη του κόμματος. Ο κίνδυνος αποχωρήσεων παραμένει υπαρκτός, προσθέτει, αν η κυβέρνηση και η υπό τον κ. Τσίπρα ηγετική ομάδα επιδιώξει να γίνει ένα συνέδριο διαχείρισης και όχι ενδελεχούς ανάλυσης των πεπραγμένων και προοπτικής για το μέλλον.
Υπό αυτό το πρίσμα, ένα από τα βασικά ζητήματα που θα τεθούν και μέσω των θέσεων είναι το τρίπτυχο «εκλογή ΣΥΡΙΖΑ – διαπραγμάτευση – συνθηκολόγηση», καθώς πολλά στελέχη της τάσης των «53» επιμένουν ότι δεν μπορεί το κόμμα να ανασυγκροτηθεί εάν πρώτα δεν αποδώσει ευθύνες. Ετσι, ενώπιον περίπου 3.500 συνέδρων αναμένεται να γίνει μια επώδυνη κουβέντα για την πορεία κόμματος – κυβέρνησης από τις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 έως τις ημέρες μας.
Η σύνταξη των θέσεων αναμένεται να ολοκληρωθεί γύρω στις 15 Μαρτίου. Στη συνέχεια, θα συνεδριάσει η Κεντρική Επιτροπή για να τις εγκρίνει και αμέσως μετά θα αρχίσει ο προσυνεδριακός διάλογος. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν περί τις 2.000 στελέχη και μέλη που εργάζονται για τις θέσεις και το πρόγραμμα του κόμματος. Αναμένεται να υπάρξουν ειδικά κεφάλαια στα ζητήματα της παιδείας, της υγείας, της αγροτικής ανάπτυξης κ.λπ.
Ο δεύτερος πυλώνας των θέσεων, όπως συζητούνται έως τώρα στην αρμόδια επιτροπή, αφορά την επίσης επώδυνη για τον ΣΥΡΙΖΑ συζήτηση για τη θέση, τη στρατηγική και τη στάση του κόμματος στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Μέχρι στιγμής, διαβεβαιώνουν έγκυρες κομματικές πηγές, το θέμα αυτό ηλεκτρίζει τις συζητήσεις και αναδεικνύεται κυρίαρχο, πολύ πιο σημαντικό από την πολιτική συμμαχιών για παράδειγμα που είναι φλέγον και πολύ λεπτό δεδομένου του πολιτικού σκηνικού. Ο ΣΥΡΙΖΑ συζητά για την ευρωπαϊκή ακροδεξιά, τη σοσιαλδημοκρατία, τη λιτότητα και τους συσχετισμούς, μέχρι στιγμής όμως δεν έχει καταλήξει στο δικό του αφήγημα.
Εκλογικός νόμος
Οι ίδιες πηγές σημειώνουν ότι η κυβερνητική πλειοψηφία είναι ισχυρή παρά τις δοκιμασίες που διέρχεται λόγω του ασφαλιστικού και του προσφυγικού, ωστόσο τονίζουν ότι μετά τις εκλογές, όποτε και αν γίνουν, η Βουλή θα χαρτογραφηθεί εκ νέου γιατί το πολιτικό σύστημα είναι ρευστό. Υπό αυτό το πρίσμα, κορυφαία κυβερνητικά και κομματικά στελέχη έχουν εισηγηθεί στον πρωθυπουργό να αποσύρει από τη δημόσια συζήτηση το θέμα του εκλογικού νόμου (κάτι που ήδη έχει γίνει) καθώς το θεωρούν «υπερπολύτιμο όπλο» στα χέρια της κυβέρνησης και του κόμματος. Είναι πιθανό και υπό την προϋπόθεση ότι οι εξελίξεις θα είναι ομαλές, το θέμα του εκλογικού νόμου να συζητηθεί στο συνέδριο ως ζήτημα κεντρικής στρατηγικής του ΣΥΡΙΖΑ.
Το κρίσιμο θέμα της στρατηγικής συμμαχιών θα είναι το τελευταίο κεφάλαιο που θα συντάξει η Επιτροπή Θέσεων. Υψηλά ιστάμενες κομματικές πηγές επισημαίνουν ότι τουλάχιστον ένα πολύ ισχυρό δυναμικό της τάσης των «53», προειδοποιεί ότι δεν θα δεχθεί να διολισθήσει περαιτέρω ο ΣΥΡΙΖΑ συνεργαζόμενος, π.χ., με το Ποτάμι ή το ΠΑΣΟΚ, υποστηρίζοντας ότι σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο το κόμμα θα διαλυθεί.