ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Είναι ίσως η πρώτη φορά που στο ζήτημα της αξιολόγησης του ελληνικού προγράμματος τα πράγματα κυλούν ομαλά ανάμεσα στην ελληνική κυβέρνηση και στους εκπροσώπους των θεσμών. Ωστόσο, σύμφωνα με αξιωματούχους της τρόικας, θα είναι δύσκολο να κλείσει η αξιολόγηση μέχρι το Εurogroup στις 5 Δεκεμβρίου, εξασφαλίζοντας και τη συμμετοχή του ΔΝΤ σε ένα νέο ελληνικό πρόγραμμα.
Το κώλυμα βρίσκεται αυτή τη φορά όχι ανάμεσα στην Αθήνα και τους θεσμούς, όπως συνηθίζεται, αλλά ανάμεσα στις Βρυξέλλες, την Ουάσιγκτον και το Βερολίνο. Οπως λένε αξιωματούχοι στην «Κ», οι συζητήσεις αυτή τη στιγμή μεταξύ των τριών βρίσκονται σε αδιέξοδο, παρότι ο χρόνος για μια λύση πιέζει ασφυκτικά, καθώς ιδανικά θα πρέπει να βρεθεί πριν από το τέλος του χρόνου.
Συγκεκριμένα, το βασικό κώλυμα βρίσκεται στο ότι το ΔΝΤ επιμένει πως η Ελλάδα δεν θα μπορέσει να επιτύχει πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 3,5% το 2019 και για το μεσοπρόθεσμο διάστημα (τα επόμενα 5-10 χρόνια), όπως έχει συμφωνήσει με τους Ευρωπαίους εταίρους της. Ο στόχος, λέει το Ταμείο, μεταξύ άλλων επιχειρημάτων, δεν είναι ρεαλιστικός, κυρίως λόγω των δημογραφικών εξελίξεων στην Ελλάδα, και υποστηρίζει πως θα πρέπει να μειωθεί αισθητά, στο 1,5%, κάτι που αρνούνται οι Ευρωπαίοι.
Η Γερμανία, κυρίως, δεν δέχεται μείωση του στόχου του πρωτογενούς πλεονάσματος, καθώς αυτό σημαίνει μεγαλύτερη ελάφρυνση του χρέους. Αλλωστε λένε πως ο Ελληνας πρωθυπουργός ήταν αυτός που τον Ιούλιο του 2015 υπέγραψε συμφωνία για πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% το 2018 και για το επόμενο διάστημα. Πίσω από κλειστές πόρτες οι Eυρωπαίοι συζητούν ότι το υψηλό πρωτογενές πλεόνασμα του 3,5% του ΑΕΠ θα πρέπει να διατηρηθεί, από το 2018 τουλάχιστον μέχρι το 2023, και έπειτα να μειωθεί στο 2,5% και μετά στο 2%. Μόνο αν η Ελλάδα τηρήσει αυτούς τους στόχους θα έχει και την ελάφρυνση του χρέους, υπογραμμίζουν. «Κάτω από τον στόχο του 2% του ΑΕΠ δεν θα συμφωνήσει κανένας Eυρωπαίος», έλεγε Eυρωπαίος αξιωματούχος στην «Κ», τονίζοντας ότι οι απαιτήσεις του ΔΝΤ για το 1,5% δεν θα γίνουν πραγματικότητα.
Το βασικό πρόβλημα όμως δεν είναι στο αν θα συμφωνήσουν το ΔΝΤ και οι Ευρωπαίοι για τα πρωτογενή πλεονάσματα τα επόμενα χρόνια. Το πρόβλημα βρίσκεται στο ότι Ευρωπαίοι και ΔΝΤ δεν μπορούν να συμφωνήσουν κατά πόσον η Ελλάδα θα χρειαστεί νέα μέτρα για να καταφέρει τους στόχους που θα τεθούν. «Δεν είναι τόσο δύσκολο να συμφωνήσουμε μεταξύ μας στο ποιοι θα είναι οι δημοσιονομικοί στόχοι. Αυτό που δεν καταφέραμε να συμφωνήσουμε είναι εάν κατά τα χρόνια μετά τη λήξη του προγράμματος θα χρειαστούν νέα μέτρα για να καταφέρει η Ελλάδα τους στόχους», λέει Ευρωπαίος αξιωματούχος στην «Κ».
Τι λέει το Ταμείο
Σύμφωνα με το ΔΝΤ, εάν ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα στο 3,5% δεν αλλάξει, τότε η Ελλάδα θα χρειαστεί νέα παραμετρικά μέτρα τα οποία πρέπει να ληφθούν πριν από τη λήξη του προγράμματος, καθώς, σύμφωνα με τον κανονισμό του, το Ταμείο δεν μπορεί να συμμετάσχει σε πρόγραμμα χώρας που το χρέος της δεν είναι βιώσιμο με τη λήξη του προγράμματος. Με άλλα λόγια, για να συμμετάσχει το ΔΝΤ σε ένα νέο πρόγραμμα, θα πρέπει η κυβέρνηση να συμφωνήσει σε νέα μέτρα. Το ΔΝΤ δεν φαίνεται διατεθειμένο να μεταθέσει για άλλη μία φορά την επίτευξη της βιωσιμότητας του χρέους, όπως στο παρελθόν.
Από τη μεριά των Ευρωπαίων, η Ελλάδα εάν καταφέρει το 2018 να πετύχει πρωτογενές πλεόνασμα 3,5%, τότε δεν θα χρειαστεί περισσότερα μέτρα, και ακόμα και να τα χρειαστεί, θα τα πάρει τότε. Ομως το Ταμείο, εξαιτίας των αυστηρότερων κανόνων λειτουργίας, αλλά και επειδή έχει χάσει την εμπιστοσύνη του στην Ελλάδα και τους Ευρωπαίους, θέλει να συμμετάσχει σε νέο ελληνικό πρόγραμμα με τα μέτρα να λαμβάνονται από την αρχή, πριν από το 2018. Μια λύση θα μπορούσε να είναι οι Ευρωπαίοι (κυρίως το Βερολίνο) να λάβουν την απόφαση ότι το ΔΝΤ δεν είναι απαραίτητο. Προς το παρόν κάτι τέτοιο δεν συζητείται ούτε πίσω από κλειστές πόρτες.
Αυτός ο «γόρδιος δεσμός», όσο περίπλοκος και αν ακούγεται, θα πρέπει να λυθεί πριν από το τέλος του έτους ή έστω στις αρχές του επομένου, καθώς, σύμφωνα με Eυρωπαίο αξιωματούχο, τα περιθώρια κυρίως για την Ολλανδία, που πάει πρώτη στις κάλπες τον Μάρτιο, είναι ιδιαίτερα στενά. Το τελευταίο ζήτημα που θα θέλει η εκεί κυβέρνηση να βρίσκεται στην προεκλογική ατζέντα είναι η συζήτηση για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους.