Εκατοντάδες χιλιάδες συνταξιούχοι-όμηροι ενός ανάλγητου κρατικού μηχανισμού, που εδώ και χρόνια δημιουργεί μακρές λίστες αναμονής στα ασφαλιστικά ταμεία, μένουν χωρίς εισόδημα ακόμη και επί 3,5 με 4 χρόνια ώσπου να λάβουν τη σύνταξή τους. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις δικαιούχων που «έφυγαν» από τη ζωή αναμένοντας τη σύνταξη, ενώ στους χώρους της κοινωνικής ασφάλισης αποτελεί κοινό μυστικό πως το μοναδικό πλέον αίτημα για «ρουσφέτια» –και αυτό που απορρίπτεται αμέσως λόγω της απειλής για διενέργεια ΕΔΕ στους υπαλλήλους– είναι να βγει γρηγορότερα η σύνταξη.
Τα στοιχεία είναι αμείλικτα: τουλάχιστον 250.000 συντάξεις, κύριες, επικουρικές και εφάπαξ βρίσκονται σήμερα σε αναμονή, η οποία σε ορισμένες περιπτώσεις ξεπερνά και τα τρία χρόνια. Κατά μέσον όρο, η καθυστέρηση στην έκδοση των συντάξεων ανέρχεται σε 15 με 18 μήνες. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του υπουργείου Εργασίας, στο νέο υπερταμείο Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ) οι υπό έκδοση κύριες συντάξεις ανέρχονται σε περίπου 95.000. Ακόμη μεγαλύτερο είναι το πρόβλημα στο ενιαίο πλέον επικουρικό και εφάπαξ (ΕΤΕΑΕΠ), καθώς έως τις 31/12/2016 εκκρεμούσαν 125.000 επικουρικές συντάξεις αλλά και 24.500 εφάπαξ.
Το νέο καθεστώς
Η κατάσταση, όπως και η υπομονή, έχει χτυπήσει «κόκκινο», καθώς η έκδοση οριστικών –τουλάχιστον– συντάξεων λίγο πριν και αμέσως μετά την ψήφιση του νόμου Κατρούγκαλου μπήκε στον πάγο, μέχρι να οριστικοποιηθεί το νέο καθεστώς, να εκδοθούν οι απαιτούμενες εγκύκλιοι και να ξεμπλοκαριστεί η διαδικασία. Τα ελλείμματα των Ταμείων διαδραματίζουν κι αυτά καθοριστικό ρόλο στις καθυστερήσεις, ενώ και η έλλειψη προσωπικού στα ασφαλιστικά ταμεία (κυρίως, λόγω της συνταξιοδότησης έμπειρων διευθυντικών στελεχών) οδηγεί σε νέα καθυστέρηση. Απόθεμα υπομονής οφείλουν να έχουν όσοι αναμένουν την έκδοση σύνταξης έπειτα από διαδοχική ασφάλιση. Το πρόβλημα με τις καθυστερήσεις στις συντάξεις έχει απασχολήσει ακόμη και τους εκπροσώπους των δανειστών, λόγω των χρημάτων που απαιτούνται για την εξόφληση των οφειλομένων αλλά και της «μαύρης τρύπας» που θα δημιουργεί στις συνταξιοδοτικές δαπάνες η μηνιαία καταβολή τους, από την έκδοση και εφεξής.
Τα συναρμόδια υπουργεία Οικονομικών και Εργασίας, έπειτα από συμφωνία με τους δανειστές, αποφάσισαν τη χρηματοδότηση του ΕΦΚΑ με 859 εκατ. ευρώ για την έκδοση των περίπου 95.000 συνταξιοδοτικών αποφάσεων που εκκρεμούν. Στη σχετική διάταξη νόμου ορίζεται ρητά ότι εάν τα χρήματα δεν απορροφηθούν εντός του χρονοδιαγράμματος, ήτοι έως το τέλος Οκτωβρίου, πρέπει να επιστραφούν στον προϋπολογισμό. Υψηλόβαθμα στελέχη της κοινωνικής ασφάλισης εκτιμούν ότι για να επιτευχθεί ο στόχος πρέπει περισσότερες από 9.000 – 10.000 συντάξεις να εκδίδονται ανά μήνα. Εκπρόσωποι των εργαζομένων στα Ταμεία, πάντως, εκτιμούν ότι ο στόχος δεν μπορεί να επιτευχθεί. Χαρακτηρίζουν εξαιρετικά δύσκολο, έως αδύνατο, να το καταφέρει ο νεοσύστατος ΕΦΚΑ, με αποδεκατισμένες τις υπηρεσίες απονομής συντάξεων, αλλά και την υποχρέωση επανυπολογισμού όλων των κύριων συντάξεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι μέχρι πρότινος το ΙΚΑ στην καλύτερη περίπτωση μπορούσε να χορηγήσει έως 3.000 νέες συντάξεις, ο ΟΑΕΕ περίπου 1.000 κι άλλες 1.000 όλα τα υπόλοιπα ταμεία. Μόνο ενθαρρυντικό είναι το γεγονός ότι το προηγούμενο έτος ο αριθμός των νέων αιτήσεων συνταξιοδότησης που μπήκε στο σύστημα μειώθηκε σημαντικά σε σύγκριση με το 2015, ενώ και το 2017 αναμένεται να παραμείνει σε χαμηλά επίπεδα.
Εμφραγμα επικρατεί στο ΕΤΕΑΕΠ, το υπερ-επικουρικό Ταμείο της χώρας, καθώς περί τις 125.000 αιτήσεις για έκδοση σύνταξης βρίσκονται σε εκκρεμότητα. Εκτιμάται πως για να εξοφληθούν πλήρως απαιτούνται 420 εκατ. ευρώ μαζί με τα αναδρομικά. Στον τομέα των εφάπαξ, εκκρεμούν περί τα 24.500. Μάλιστα, η απόφαση της διοίκησης του πρώην Ταμείου Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων να απονείμει 243 εφάπαξ κατ’ εξαίρεσιν, κάνοντας χρήση του νόμου Κατρούγκαλου και παρακάμπτοντας τη λίστα αναμονής, έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις κυρίως από τη Ν.Δ., που κάνει λόγο για «κομματικό διαβατήριο» στην έκδοση συντάξεων. Οσον αφορά τα μερίσματα, έχουν πληρωθεί σχεδόν όλες οι εκκρεμότητες (23.500) και απομένουν 280 που θα πληρωθούν τον Φεβρουάριο.