Υστατη προσπάθεια διάσωσης των συνομιλιών για το Κυπριακό θα κάνει ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτιέρες, ο οποίος θα επισκεφθεί εκ νέου αύριο το Κραν-Μοντανά για δεύτερη φορά από την έναρξη της διάσκεψης. Η παρουσία του χαρακτηρίζεται καθοριστική, καθώς η διάσκεψη στην Ελβετία για το Κυπριακό προσέλαβε μάλλον διαδικαστικό χαρακτήρα, μετά τις χθεσινές τοποθετήσεις του υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, λόγω της άτεγκτης στάσης της Αγκυρας στα ζητήματα παρουσίας των τουρκικών στρατευμάτων στο νησί και σε εκείνα των εγγυήσεων. Οι ακραίες αυτές θέσεις της Αγκυρας εξελήφθησαν ως τακτικός χειρισμός. Ωστόσο, αντικατοπτρίζουν και τη δύσκολη θέση στην οποία έχει βρεθεί η τουρκική πλευρά, καθώς πρόταση για άμεση κατάργηση των παρεμβατικών δικαιωμάτων δεν έχει καταθέσει μόνον η Ελλάδα, αλλά και η Βρετανία, ενώ ο ίδιος ο γ.γ. του ΟΗΕ και οι εκπρόσωποι της Ε.Ε. τάχθηκαν σε παρόμοια γραμμή για το συγκεκριμένο ζήτημα.
Συγκεκριμένα, χθες, ο Τούρκος ΥΠΕΞ ζήτησε από τους συμμετέχοντες στις διαπραγματεύσεις να αντιληφθούν ότι «μηδέν στρατός, μηδέν εγγυήσεις δεν είναι αφετηρία συζήτησης για την Τουρκία, ούτε για τους Τουρκοκύπριους», επιβεβαιώνοντας τον διάλογο που είχε διαρρεύσει λίγο νωρίτερα ανάμεσα στον κ. Τσαβούσογλου και στον Ελληνα ομόλογό του Ν. Κοτζιά. Δημοσίως, επίσης, ο κ. Τσαβούσογλου επανέλαβε ότι ρήτρα για τερματισμό της παρουσίας του τουρκικού στρατού στην Κύπρο «δεν υπάρχει ως ενδεχόμενο ούτε στα όνειρά μας». Σύμφωνα με πληροφορίες, νωρίτερα ο κ. Κοτζιάς ζήτησε από τον κ. Τσαβούσογλου να διευκρινίσει πώς εννοεί η Τουρκία τη Συνθήκη Εγγυήσεων και τα παρεμβατικά δικαιώματα και, κυρίως, πώς σκοπεύει να τα χρησιμοποιήσει. Ο κ. Τσαβούσογλου φέρεται να απάντησε: «Ναι, θέλουμε να κρατήσουμε τα παρεμβατικά δικαιώματα για να μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε. Δικαίωμα επέμβασης θα ισχύει μέχρι οι Τουρκοκύπριοι να αισθανθούν ασφαλείς».
Ο κ. Κοτζιάς
Από την ελληνοκυπριακή πλευρά επιχειρούσαν να κρατήσουν χαμηλά τους τόνους, τονίζοντας κυρίως ότι το πλαίσιο διαπραγμάτευσης που έχει θέσει ο ίδιος ο Γ.Γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτιέρες από την περασμένη Παρασκευή είναι θετικό. Μάλιστα, ο ειδικός σύμβουλος του Γ.Γ. του ΟΗΕ για το Κυπριακό, Εσπεν Μπαρθ Εϊντε, συνομίλησε με τον κ. Γκουτιέρες προκειμένου να υπάρξουν βελτιώσεις στο προσχέδιο που είχε κατατεθεί την Παρασκευή και χρησίμευσε ως πλατφόρμα για την πορεία των διαπραγματεύσεων. Χθες το βράδυ, προσερχόμενος στη νέα συνεδρία της διάσκεψης για ζητήματα ασφαλείας, ο κ. Κοτζιάς γνωστοποίησε ότι οι προσπάθειες για εξεύρεση συμβιβασμού στο ζήτημα εγγυήσεων και αποχώρησης των τουρκικών στρατευμάτων θα συνεχιστούν και σήμερα. Μάλιστα, ο κ. Κοτζιάς εξέφρασε την ελπίδα του ότι σήμερα θα συγκροτηθεί ομάδα ειδικών (με τη συμμετοχή και στρατιωτικών), η οποία θα εξετάσει την αποχώρηση των στρατευμάτων από το νησί. Χθες, επίσης, η Αθήνα κατέθεσε λεπτομερώς τις προτάσεις της για όλα τα ζητήματα που αφορούν τις εγγυήσεις και την ασφάλεια και είχαν τεθεί εν είδει ερωτήματος ήδη από την προηγούμενη εβδομάδα, όταν στο Κραν-Μοντανά ήταν παρών ο βοηθός Γ.Γ. του ΟΗΕ, Τζέφρι Φέλτμαν.
Σε γενικές γραμμές, οι θέσεις αυτές συνοψίζονται ως εξής: Η Ελλάδα επιμένει στη συμφωνία επί συγκεκριμένης καταληκτικής ημερομηνίας κατά την οποία θα αποχωρήσει από το νησί και ο τελευταίος Τούρκος στρατιώτης (sunset clause). Επίσης, προτείνει έναν μηχανισμό επαλήθευσης και παρακολούθησης της εφαρμογής της λύσης, στον οποίο δεν θα συμμετάσχουν οι εγγυήτριες δυνάμεις. Σε αυτό τον μηχανισμό, σύμφωνα με την Αθήνα, ο ΟΗΕ θα πρέπει να έχει βασικό ρόλο, ενώ στο ίδιο πλαίσιο θα πρέπει να συναφθεί ένα σύμφωνο φιλίας ανάμεσα σε Κύπρο, Ελλάδα και Τουρκία, για ζητήματα όπως η μετανάστευση, η τρομοκρατία, οι φυσικές καταστροφές κ.ά. Αυτό το σύμφωνο δεν θα έχει στρατιωτική διάσταση. Τέλος, από την Αθήνα υπογραμμίζουν ότι με την υιοθέτηση της λύσης, θα πρέπει να παύσει ταυτόχρονα το σύστημα εγγυήσεων και ασφαλείας.