ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Η κύρια πρόκληση για τους επόμενους μήνες είναι να καταφέρει η ελληνική κυβέρνηση να ολοκληρώσει την τρίτη αλλά και την τέταρτη αξιολόγηση πριν από τη λήξη του προγράμματος, έτσι ώστε τον Αύγουστο του 2018 να μη χρειάζεται προληπτική γραμμή στήριξης. Για να το επιτύχει αυτό, πρέπει να ξεφύγει από την τακτική της ολιγωρίας και των καθυστερήσεων, να προβεί σε μια σειρά από αποφασιστικές και γρήγορες κινήσεις «και βασικά να δείξει συνέπεια και σοβαρότητα», είναι το μήνυμα που στέλνουν οι Βρυξέλλες.
«Αν κοιτάξει κανείς το ιστορικό αυτής της κυβέρνησης όσον αφορά την ολοκλήρωση των αξιολογήσεων, τότε θα στοιχημάτιζε ότι και η τρίτη θα λήξει όχι στο τέλος του έτους αλλά τον Αύγουστο του 2018», λέει Ευρωπαίος αξιωματούχος στην «Κ», προσθέτοντας όμως πως «πλέον έχει έρθει η ώρα η κυβέρνηση να αλλάξει το ιστορικό της». Και η αλήθεια είναι ότι, αν η Αθήνα καταφέρει να ολοκληρώσει την τρίτη αξιολόγηση εντός των επόμενων μηνών, τότε θα μπορούσε να βγει στις αγορές μία ή και δύο φορές μέσα στην άνοιξη του νέου έτους και να ολοκληρώσει την τέταρτη αξιολόγηση μέχρι τον Αύγουστο του 2018, οπότε λήγει το πρόγραμμα, αυξάνοντας δραστικά την αξιοπιστία της σε διεθνείς αγορές και επενδυτές.
Τα επόμενα βήματα
Οσον αφορά ποια θα είναι τα επόμενα βήματα μετά τη λήξη του προγράμματος και κατά πόσον θα ακολουθήσει προληπτική γραμμή στήριξης και πρόγραμμα προσαρμογής μετά τον Αύγουστο του 2018, Ευρωπαίος αξιωματούχος εξηγούσε ότι η ελληνική κυβέρνηση «δεν θέλει να ακολουθήσει τίποτα που να ονομάζεται πρόγραμμα». Το ίδιο όμως ισχύει και για το γερμανικό αλλά και για άλλα ευρωπαϊκά κοινοβούλια, που δύσκολα διαχωρίζουν ένα προληπτικό πρόγραμμα προσαρμογής από ένα νέο πρόγραμμα. Για τους Γερμανούς και για άλλους Ευρωπαίους απλώς μεταφράζεται ως άλλο ένα δάνειο προς την Αθήνα, ενώ για τους Ελληνες ως περισσότερα μέτρα και λιτότητα.
Στην πραγματικότητα, όμως, ακόμα και αν τον Αύγουστο του 2018 η Ελλάδα βγει από το πρόγραμμα χωρίς κάποια άλλη μορφή διακανονισμού, απέχει πολύ από μια «καθαρή έξοδο», όπως θα επιχειρήσει η ελληνική κυβέρνηση να παρουσιάσει θριαμβευτικά. Και αυτό γιατί η Ελλάδα έχει ήδη υπογράψει μέτρα για το 2019 και το 2020 – διαφοροποιώντας την από την «καθαρή έξοδο» που κατάφεραν οι υπόλοιπες χώρες σε πρόγραμμα.
Βασικός παράγοντας για αυτή την έξοδο με τις λιγότερες δυνατόν δεσμεύσεις είναι να καταφέρει η κυβέρνηση να ολοκληρώσει την τρίτη και την τέταρτη αξιολόγηση εγκαίρως, έτσι ώστε να επιτρέψει και τη δημιουργία ενός «χρηματοδοτικού μαξιλαριού» από τις αγορές. Η έξοδος στις αγορές θα επιτρέψει στη χώρα να αντιμετωπίσει χρηματοδοτικές ανάγκες σε περίπτωση δυσάρεστων οικονομικών εξελίξεων, ενώ το ποσό του μαξιλαριού δεν πρέπει να είναι ιδιαίτερα μεγάλο (γύρω στα 8 δισ.) το αμέσως επόμενο διάστημα, καθώς οι λήξεις δανείων μέχρι το 2022 είναι μικρές.
Οροι και προϋποθέσεις
Από εκεί και πέρα, όμως, η Ελλάδα θα συνεχίσει να βρίσκεται υπό την εποπτεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας για τα επόμενα 40 χρόνια (τόσο χρειάζεται για να αποπληρώσει η χώρα το 75% των δανείων της). Τα τεχνικά κλιμάκια που θα επισκέπτονται την Αθήνα θα αναμένονται περίπου κάθε έξι μήνες, όπως κάνουν και στις άλλες χώρες που βρίσκονταν σε πρόγραμμα προσαρμογής. Η διαφορά στην περίπτωση της Ελλάδας από τις άλλες χώρες που βγήκαν από το μνημόνιο, όπως οι Ιρλανδία, Πορτογαλία, Κύπρος κ.ά., είναι ότι θα της τεθούν περαιτέρω συγκεκριμένοι όροι και προϋποθέσεις που θα πρέπει να τηρηθούν, ώστε να έχει πρόσβαση στην ελάφρυνση του χρέους, η οποία αναμένεται να συμφωνηθεί στο τέλος του προγράμματος. Σύμφωνα με όρους και προϋποθέσεις, θα επιστραφούν και τα κέρδη των κεντρικών τραπεζών από ελληνικά ομόλογα (SNPs και ANFAs) ύψους περίπου 5 δισ. τα επόμενα χρόνια.
Το κατά πόσον το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θα παραμείνει στο ελληνικό πρόγραμμα μέχρι τη λήξη του δεν είναι ξεκάθαρο. Σύμφωνα με Ευρωπαίο αξιωματούχο, θα εξαρτηθεί από το πόσο νωρίς και πόσο μεγάλη ελάφρυνση χρέους θα ζητήσει το Ταμείο για την Ελλάδα και ποιο θα είναι το πολιτικό κλίμα που θα επικρατεί στην Ευρώπη τότε.