Επιθυμία μου είναι, μία φορά τον μήνα, να σας δίνω μια σύνοψη της «προόδου» της «γαλλικής προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης» και ευχαριστώ ειλικρινά την «Καθημερινή» για τη δυνατότητα που μου προσφέρει.
Καμιά φορά σκεπτόμαστε ότι η εξέλιξη μιας προεδρίας υπακούει σε ένα είδος αμείλικτης στρατιωτικής πειθαρχίας – και για αυτό κάθε προεδρία προετοιμάζεται με ζήλο πολλούς μήνες πριν. Με βραχύτατο ορίζοντα –έξι μήνες μόνο!– κάθε υπουργός και κάθε διοικητική μονάδα καθόρισαν στόχους και χρονοδιαγράμματα, προγραμμάτισαν υπουργικές συνόδους «επίσημες» και «άτυπες», προετοίμασαν αποφάσεις οι οποίες θα συγκροτήσουν συνολικά το περίφημο «πρόγραμμα» της προεδρίας που η Γαλλία επέλεξε να τιτλοφορήσει «Ανάκαμψη, Ισχύς, Αίσθηση του ανήκειν».
Δυστυχώς, η μεθοδική οργάνωση και ο προγραμματισμός μιας προεδρίας συχνά διαταράσσονται από την «τρέχουσα επικαιρότητα», περί της οποίας ο φιλόσοφος Γιούργκεν Χάμπερμας έγραφε ορθά ότι «μας κατακλύζει, σε βαθμό που να μη μας αφήνει επιλογή σχετικά με αυτά για τα οποία πρέπει να μιλήσουμε». Ενα παράδειγμα; Με την ευκαιρία της γαλλικής προεδρίας του 2008, η προεδρία βρέθηκε αντιμέτωπη με το ιρλανδικό «Οχι» κατά τη διάρκεια δημοψηφίσματος με σκοπό την επικύρωση της Συνθήκης της Λισσαβώνας, ενώ τον Αύγουστο ξέσπασε ο πόλεμος στη Γεωργία. Το φθινόπωρο, η Ενωση υπέστη άμεσα και βίαια τη χρηματοπιστωτική κρίση, απότοκο της χρεοκοπίας της τράπεζας Lehmann Brothers… Και τι να πούμε για την κροατική προεδρία, στις αρχές του 2020, αλλά και για τις επόμενες προεδρίες, που βρέθηκαν αντιμέτωπες με τον «σεισμό» της πανδημίας της COVID-19;
Αυτά είναι τα διακυβεύματα και οι αβεβαιότητες τις οποίες καλούνται να αντιμετωπίσουν οι προεδρίες της Ε.Ε. Ο ορίζοντας της πολιτικής και διπλωματικής δράσης καθίσταται συνεχώς βραχύτερος. Κάθε είδους κρίσεις φαίνεται να διαδέχονται η μία την άλλη με φρενήρη ρυθμό. Αλλά και οι προκλήσεις που εμείς οι Ευρωπαίοι καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε πολλαπλασιάζονται επίσης αποκτώντας υπαρξιακό χαρακτήρα είτε πρόκειται για την κλιματική αλλαγή, τις πανδημίες, την επανάσταση του ψηφιακού κόσμου, το μεταναστευτικό, είτε για την υποβάθμιση του πολιτικού περιφερειακού μας περιβάλλοντος, είτε ακόμα για τις απόπειρες αποσταθεροποίησης των δημοκρατιών μας.
Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος για τον οποίον η Γαλλία μεταξύ άλλων, με πρώτη την Ελλάδα, είναι φορέας σχεδίου που στόχο έχει μια «Ευρώπη δύναμη» απόλυτα κυρίαρχη, ελεύθερη για τις επιλογές της και όχι υπόλογη στον νόμο άλλων δυνάμεων. Στα οικονομικά θέματα, αυτή η φιλοδοξία συνεπάγεται τον από κοινού καθορισμό του ευρωπαϊκού μας μοντέλου, για να δημιουργήσουμε πλούτο, θέσεις εργασίας, να υπερασπιστούμε το κοινωνικό μας μοντέλο και να αναδείξουμε τις κλιματικές μας φιλοδοξίες.
Μεταρρύθμιση των κανόνων της Συνθήκης Σένγκεν, επειδή ο έλεγχος των συνόρων αποτελεί προϋπόθεση της ασφάλειάς μας.
Επίσης, στα θέματα άμυνας πρέπει να αναλάβουμε την ευθύνη του πεπρωμένου μας. Πρώτη και ουσιαστική βαθμίδα θα είναι όλοι οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων στην Ευρώπη να συμφωνήσουν πάνω στη φύση και τη σημασία των απειλών που αντιμετωπίζουμε και θα συνεχίσουν να μας απασχολούν τα επόμενα χρόνια.
Ακόμα, η γαλλική προεδρία θα αποτελέσει σημαντική βαθμίδα για την ανοικοδόμηση της Ευρώπης, εφόσον θα είναι καθήκον της να συλλέξει τους πρώτους καρπούς των συζητήσεων που διεξήχθησαν στο πλαίσιο της Διάσκεψης για το μέλλον της Ευρώπης, οι οποίες στην Ελλάδα και σε όλα τα κράτη-μέλη έδωσαν βήμα στους Ευρωπαίους πολίτες ώστε να εκφράσουν τη γνώμη τους σχετικά με την προώθηση της αυριανής Ευρώπης.
Για το θέμα αυτό, όπως και για τις άλλες «προτεραιότητες» της γαλλικής προεδρίας, επιθυμούμε φυσικά να προχωρήσουμε μαζί. Οπως οι προηγούμενες προεδρίες αλλά και εκείνες που πρόκειται να ακολουθήσουν, η Γαλλία επιθυμεί να ακούει προσεκτικά και να δημιουργεί ομοφωνία. Η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι «φάμπρικα συναίνεσης»· αυτό άλλωστε αποτελεί και τη δύναμη του πολιτικού της μοντέλου. Μπορεί να αποδοκιμάζουμε τη βραδύτητα, τις εντάσεις ή τους ανταγωνισμούς μεταξύ των κρατών-μελών επί ουσιαστικών θεμάτων. Μπορεί να μας στενοχωρεί το γεγονός ότι η αναζήτηση συναίνεσης γίνεται κάποτε εις βάρος της ταχύτητας και της αποτελεσματικότητας. Ομως, ας χαιρετίσουμε αυτή την Ευρώπη που μας προσφέρει την ειρήνη, το ευρώ και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, που κατάφερε να συντονιστεί αποτελεσματικά εναντίον της πανδημίας και να μας προσφέρει τα αναγκαία εμβόλια και που, με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης, είναι φορέας αληθινής ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, γεγονός που μας επιτρέπει να περάσουμε την οικονομική κρίση και να δεσμεύσουμε δαπάνες για το μέλλον.
Ναι, λοιπόν, παρά τις αβεβαιότητες του κόσμου και κάποτε τη βραδύτητα των ευρωπαϊκών αποφάσεων, η γαλλική προεδρία θα προσπαθήσει να καταλήξει σε χρήσιμες αποφάσεις. Μερικά παραδείγματα; Η μεταρρύθμιση των κανόνων της Συνθήκης Σένγκεν, επειδή ο έλεγχος των συνόρων αποτελεί προϋπόθεση της ασφάλειάς μας και είναι απαραίτητος για την αντιμετώπιση της μεταναστευτικής πρόκλησης. Η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και συγκεκριμένα η δημιουργία ενός μηχανισμού συνοριακής προσαρμογής άνθρακα, ώστε να κινούνται οι παραγωγοί μας σε ένα περιβάλλον θεμιτού ανταγωνισμού. Η φιλοδοξία μιας Ευρώπης που πρέπει με τη σειρά της να γίνει δύναμη του ψηφιακού κόσμου και να κινητοποιήσει για αυτόν τον σκοπό την αναγκαία χρηματοδότηση, επειδή ο τομέας συμπεριλαμβάνει «κοιτάσματα» ανάπτυξης και αυριανών θέσεων εργασίας. Οι ευρωπαϊκές οδηγίες για τον κατώτατο μισθό, για την αύξηση των χαμηλότερων αμοιβών στην Ευρώπη και για την ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών…
Στα επόμενα άρθρα μου σκοπεύω με χαρά να επανέλθω σχετικά με την πρόοδο σε αυτούς τους διάφορους τομείς. Εν τω μεταξύ, και παρά την υγειονομική κατάσταση που μας υποχρεώνει σε διαρκή και αύξουσα επαγρύπνηση, εύχομαι μια όμορφη κι ευτυχισμένη χρονιά σε όλους αλλά και στην Ευρώπη μας!
* Ο κ. Πατρίκ Μεζονάβ είναι πρέσβης της Γαλλίας στην Αθήνα.