Tα μηνύματα που έρχονται από τις Ηνωμένες Πολιτείες με αποδέκτρια την Τουρκία για το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των F-16 και την αγορά 40 F-16 Viper δεν θεωρούνται καθόλου ενθαρρυντικά, έτσι ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μέσα σε μια εβδομάδα απείλησε την Ελλάδα με στρατιωτική επιχείρηση εναντίον των ελληνικών νησιών, αλλά και τις ΗΠΑ, πως σε περίπτωση που το Κογκρέσο δεν εγκρίνει τα αιτήματα της Τουρκίας, τότε η χώρα του θα επιχειρήσει να αγοράσει μαχητικά από άλλες χώρες.
«Ελπίζω οι ΗΠΑ να μη μας οδηγήσουν σε διαφορετικούς δρόμους. Και αυτό που εννοώ διαφορετικούς δρόμους, θέλω να πω πως στον κόσμο δεν είναι μόνο οι Ηνωμένες Πολιτείες αυτές που πουλάνε μαχητικά αεροσκάφη. Πουλάνε η Μεγάλη Βρετανία, η Γαλλία, η Ρωσία, από παντού υπάρχει αυτή η δυνατότητα. Ηδη υπάρχουν κάποιοι που μας κάνουν σήμα», δήλωσε ο Τούρκος πρόεδρος. Πάντως, οι περισσότεροι δημοσιογράφοι που άκουσαν τις δηλώσεις Ερντογάν ερμήνευσαν πως το «σήμα» στο οποίο αναφέρεται έρχεται από την πλευρά της Μόσχας.
Αναλυτές στην Αγκυρα εκτιμούν πως οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν στείλει αρνητικά μηνύματα στην τουρκική κυβέρνηση για τις απειλές του προέδρου της Τουρκίας σχετικά με την κυριαρχία των ελληνικών νησιών, τα οποία χαρακτήρισε πως είναι «υπό κατοχή».
«Μην ξεχνάτε τη Σμύρνη!»
Το περασμένο Σάββατο ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μίλησε εναντίον της Ελλάδας δηλώνοντας ότι «έχουμε μόνο μια πρόταση στην Ελλάδα. Μην ξεχνάτε τη Σμύρνη! Δεν μας ενδιαφέρει αν έχετε εισβάλει στα νησιά κ.τλ. Οταν έρθει η ώρα και η στιγμή θα κάνουμε αυτό που πρέπει. Οπως λέμε, “μπορούμε να έρθουμε ξαφνικά ένα βράδυ”». Ο κ. Ερντογάν επανέλαβε άλλες δύο φορές αυτή την απειλή, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στα Βαλκάνια, για πιθανή νυχτερινή στρατιωτική επιχείρηση εναντίον της Ελλάδας, με τις Ηνωμένες Πολιτείες να ξεκαθαρίζουν πως δεν μπορεί να αμφισβητείται η κυριαρχία των ελληνικών νησιών.
Μία λεπτομέρεια των δηλώσεων Ερντογάν, που προκάλεσε ιδιαίτερη εντύπωση, ήταν πως η πρώτη ενημέρωση στα κινητά των δημοσιογράφων ήρθε από την τουρκική έκδοση της ρωσικής ιστοσελίδας Sputnik, που δραστηριοποιείται στην Τουρκία. Λίγα χρόνια νωρίτερα, το 2015, όταν η Τουρκία είχε καταρρίψει ρωσικό μαχητικό στα σύνορα της Συρίας και οι σχέσεις των δύο χωρών είχαν φτάσει στο ναδίρ, η τουρκική κυβέρνηση είχε απαγορεύσει τη λειτουργία της ιστοσελίδας Sputnik, όπως και την πρόσβαση των Τούρκων πολιτών σε αυτή. Λίγα χρόνια μετά άλλαξαν τα δεδομένα. Η Αγκυρα επανέκδωσε την άδεια λειτουργίας της, καθώς η Τουρκία συμμάχησε σε πολλά ζητήματα με τη Μόσχα, αγόρασε το ρωσικό αντιαεροπορικό σύστημα S-400, ενώ η Ρωσία χτίζει τον πρώτο πυρηνικό σταθμό της Τουρκίας στην περιοχή Ακούγιου. Oι σχέσεις των δύο χωρών έχουν φτάσει σε σημείο «συμμαχίας», με τον πρόεδρο της Τουρκίας να κατηγορεί τις «χώρες της Δύσης» και να τονίζει πως ακολουθούν «προκλητική πολιτική» απέναντι στη Ρωσία, ενώ δικαιολόγησε τον Βλαντιμίρ Πούτιν για την απόφασή του να διακόψει τη ροή του φυσικού αερίου στην Ευρώπη, αφού τόνισε πως «του επέβαλαν κυρώσεις κι εκείνος χρησιμοποιεί τις δικές του δυνατότητες».
Την ίδια ώρα, τα καθεστωτικά ΜΜΕ στη γειτονική χώρα καλλιεργούν κλίμα πολεμικής σύγκρουσης με την Ελλάδα και αναρωτιούνται αν θα γίνει «στον Εβρο ή σε κάποιο νησί!».
Εμπειροι δημοσιογράφοι με τους οποίους συνομιλήσαμε παραδέχονται πως αυτός που θα μπορούσε να ικανοποιηθεί ιδιαίτερα από ένα ελληνοτουρκικό «θερμό επεισόδιο» είναι ο Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος παρατηρεί ήδη πως υπάρχει ένταση στη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ.
Στην Τουρκία το κλίμα εναντίον της Αθήνας έχει φτάσει σε σημεία δίχως προηγούμενο, τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης έχουν φτάσει να ισχυρίζονται πως «η Ελλάδα θέλει πόλεμο», όπως έγραψε η Yeni Safak, η εφημερίδα Sabah παρομοίασε τον Κυριάκο Μητσοτάκη με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι και δημοσίευσε σκίτσο με τον πρωθυπουργό να φοράει φουστανέλα και την πράσινη φανέλα του προέδρου της Ουκρανίας. Στα τουρκικά τηλεοπτικά δίκτυα συζητούν σενάρια πολέμου και αν η στρατιωτική επιχείρηση που αναφέρθηκε ο Ερντογάν θα γίνει στον Εβρο ή σε κάποιο νησί!
Στην Αγκυρα χτίζεται το αφήγημα μιας «νέας εξωτερικής πολιτικής» και κυκλοφορεί έντονα η άποψη πως υπάρχουν νησιά στα οποία «εισέβαλε η Ελλάδα και βρίσκονται υπό κατοχή» και πως η Ελλάδα με τα στρατιωτικοποιημένα νησιά και τις βάσεις των ΗΠΑ αποτελεί απειλή για την Τουρκία.
Ο πολιτικός αναλυτής της εφημερίδας Hurriyet, Σεντάτ Εργκίν, σε άρθρο του παρατηρεί πως η δήλωση Ερντογάν για «”κατοχή των νησιών” μέχρι σήμερα δεν είχε εκφραστεί επίσημα. Το ζήτημα που θέτει η Τουρκία συνήθως είναι αυτό της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών, για το οποίο ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου έχει επισημάνει πως η Ελλάδα παραβιάζει τις συνθήκες και έχει τονίσει πως σε περίπτωση που δεν τηρήσει τους όρους, τότε η Τουρκία θα αμφισβητήσει την κυριαρχία τους».
«Μήπως ο κ. Ερντογάν μιλάει για “εισβολή”, εννοώντας νησίδες και βραχονησίδες που το καθεστώς τους είναι ακαθόριστο; Aκόμη κι αν είναι έτσι και ο πρόεδρος εννοεί το ζήτημα αυτό και τις προσπάθειες της Ελλάδας για τα νησιά αυτά, θα πρέπει να εκφραστεί ξεκάθαρα», γράφει χαρακτηριστικά.
Στόλτενμπεργκ, Μπλίνκεν
Εν τω μεταξύ, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ και ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Αντονι Μπλίνκεν, μετά τη συνάντησή τους στις Βρυξέλλες, κάλεσαν σε διάλογο την Ελλάδα και την Τουρκία για τη μείωση της έντασης. «Οποιεσδήποτε μεταξύ τους διαφορές πρέπει να επιλυθούν με διπλωματικά μέσα. Στο ΝΑΤΟ έχουμε επίσης δημιουργήσει αυτό που ονομάζουμε μηχανισμό αποσυμπίεσης, στον οποίο μπορούν να συμμετέχουν η Τουρκία και η Ελλάδα», δήλωσε ο κ. Στόλτενμπεργκ. Ο κ. Μπλίνκεν, αφού τόνισε πως Ελλάδα και Τουρκία είναι δύο σημαντικοί σύμμαχοι του ΝΑΤΟ, εξέφρασε την επιθυμία του οι δύο πλευρές «να επιλύσουν τις διαφορές τους με εποικοδομητικό πνεύμα και διάλογο. Στο παρελθόν συνέβη αυτό και τώρα περιμένουμε να κάνουν το ίδιο».
Οι απειλές και οι λίγες ψύχραιμες φωνές
O πρώην πρέσβης της Τουρκίας στην Αθήνα, Xασάν Γκιογούς, σε άρθρο του στην ιστοσελίδα yetkinreport.com, παρατηρεί πως το νέο σύνθημα της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής είναι «μια νύχτα μπορούμε να έρθουμε ξαφνικά» και παρατηρεί πως «όσα είπε ο πρόεδρος Ερντογάν στο Teknofest για την Ελλάδα, στη διπλωματική γλώσσα είναι τα πιο βαριά λόγια τα οποία μπορούν να ειπωθούν». Πιθανότατα αυτός είναι και ο λόγος που ο πρόεδρος της Τουρκίας κάπως άλλαξε τις θέσεις τις οποίες είχε εκφράσει την περασμένη εβδομάδα.
Κατά τη διάρκεια της επιστροφής του από την περιοδεία του σε χώρες των Βαλκανίων, όταν ρωτήθηκε από τους δημοσιογράφους τι εννοεί με όσα έχει δηλώσει, τόνισε πως «όποια γλώσσα και αν καταλαβαίνουν, ανοίγουμε παρένθεση και μιλάμε σε αυτή τη γλώσσα» και εξέφρασε την ελπίδα να συναντηθεί με τον Τζο Μπάιντεν στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη για να του μιλήσει για το θέμα των βάσεων στην Ελλάδα.
Ο κ. Ερντογάν κατηγόρησε την Ελλάδα πως «εργάζεται σχεδόν σαν μηχανισμός απειλής, διαμαρτυρόμενη συνεχώς για εμάς στα Ηνωμένα Εθνη, στις ΗΠΑ, στην Ευρωπαϊκή Ενωση, ακόμη και στο ΝΑΤΟ, του οποίου είμαστε ένα από τα ισχυρότερα μέλη», όμως δεν είπε τίποτα για τα νησιά, την κυριαρχία τους, αλλά και το ζήτημα κάποιας στρατιωτικής επιχείρησης.
Στην τουρκική πρωτεύουσα τις τελευταίες ημέρες ακούστηκαν και ψυχραιμότερες εκτιμήσεις, πως σε περίπτωση που η Τουρκία συνεχίσει να απειλεί την Ελλάδα ή προκαλέσει κάποιο θερμό επεισόδιο, τότε θα είναι σχεδόν απίθανη η αγορά νέων F-16, αλλά και ο εκσυγχρονισμός τους. Τονίζουν βέβαια πως ένας σημαντικός παράγοντας που καθορίζει τις αποφάσεις της τουρκικής κυβέρνησης είναι και οι προεδρικές εκλογές. Ακούγονται κάποιες πιθανότητες πρόωρων εκλογών για τον ερχόμενο Νοέμβριο. Το ερώτημα που θέτουν οι αναλυτές είναι αν ο Ταγίπ Ερντογάν θα προτιμήσει την ομαλοποίηση των σχέσεων με ΗΠΑ και Ε.Ε., με την υπόσχεση της παραλαβής των F-16, αλλά και της προσέλκυσης νέων ξένων επενδύσεων ή θα δώσει βάρος στη νίκη στις προεδρικές εκλογές, που θα μπορούσε να του «αποφέρει» μια στρατιωτική επιχείρηση η οποία, όπως δήλωσε ο ίδιος, μπορεί να γίνει «ξαφνικά ένα βράδυ» εναντίον της Ελλάδας.