Οι πυκνές επαφές ανάμεσα σε Αθήνα και Αγκυρα τις τελευταίες ημέρες υποδηλώνουν την ήδη υφιστάμενη τάση επανεκκίνησης μιας πιο λειτουργικής σχέσης, αλλά και διάνοιξης νέων διαύλων επικοινωνίας, με σκοπό βεβαίως τη βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Η κινητοποίηση μελών του υπηρεσιακού υπουργικού συμβουλίου, όπως ο υπουργός Εξωτερικών Βασίλης Κασκαρέλης, αλλά και οι υπουργοί Εθνικής Αμυνας Αλκιβιάδης Στεφανής και Προστασίας του Πολίτη Χαράλαμπος Λαλούσης, αποσκοπεί στη δημιουργία μιας «γέφυρας» προκειμένου μετά τις 26 Ιουνίου η νέα κυβέρνηση που θα συγκροτηθεί να μην ξεκινήσει εκ του μηδενός.
Από το περασμένο Σάββατο, όταν ο κ. Κασκαρέλης επισκέφθηκε την Αγκυρα προκειμένου να εκπροσωπήσει την ελληνική κυβέρνηση κατά την ορκωμοσία του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μέχρι και την περασμένη Τρίτη, ανάμεσα στις δύο πλευρές είχαν ήδη πραγματοποιηθεί τουλάχιστον δύο επαφές σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών. Η δημιουργία διαύλου ανάμεσα στον κ. Κασκαρέλη και τον Χακάν Φιντάν αποσκοπεί, βεβαίως, στην εμπέδωση μιας ατμόσφαιρας αξιόπιστης δυνατότητας συζήτησης, ακόμη κι όταν τα προβλήματα εμφανίζονται να είναι δυσεπίλυτα. Η κρίση που δημιουργήθηκε στον Εβρο λύθηκε με παρέμβαση του κ. Φιντάν, με χρήση, μάλιστα, των προβλέψεων που υπάρχουν στην κοινή δήλωση Ε.Ε. – Τουρκίας του 2016 και είτε είχαν μείνει ανενεργές σε σημαντικό βαθμό τα τελευταία χρόνια είτε η εφαρμογή τους ήταν πλημμελής όποτε χρειάστηκε.
Σε αυτό το πεδίο ήταν κρίσιμη η επιτόπια (στον Εβρο) παρουσία του κ. Λαλούση, ο οποίος –δεν λησμονήθηκε ποτέ από όλους όσοι γνωρίζουν– ήταν ο αρχηγός ΓΕΣ που «κράτησε» τον Εβρο το 2020. Την τριπλέτα κλείνει ο κ. Στεφανής, ο οποίος αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του τέως αρχηγού των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων (ΤΕΔ) Γιασάρ Γκιουλέρ ως υπουργού Εθνικής Αμυνας, τηλεφώνησε και γνωστοποίησε την προθυμία της ελληνικής πλευράς να υπάρξει μια πιο μόνιμη δυνατότητα επικοινωνίας. Μάλιστα οι κ. Στεφανής και Γκιουλέρ θα συναντηθούν στο περιθώριο της υπουργικής Συνόδου του ΝΑΤΟ την ερχόμενη εβδομάδα (15-16 Ιουνίου). Σημειώνεται ότι η ανυπαρξία στρατιωτικού διαύλου τα τελευταία αρκετά χρόνια ανάμεσα σε Αθήνα και Αγκυρα οδήγησε σε προβλήματα τα οποία υπό κανονικές συνθήκες θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί. Και φυσικά δεν γίνεται λόγος για την περίοδο κρίσης στον Εβρο, το «Ορούτς Ρέις» ή το μπαράζ των υπερπτήσεων, αλλά για το υπόλοιπο χρονικό διάστημα.
Η Θράκη στα πρωτοσέλιδα
Τις τελευταίες ημέρες υπήρξαν, βεβαίως, «παρατράγουδα», όπως τα δημοσιεύματα σε μερίδα του τουρκικού Τύπου για την αμερικανική παρουσία στην Αλεξανδρούπολη, με μοχλό μια επίσκεψη που… δεν έγινε ποτέ στο ακριτικό λιμάνι, που λειτουργεί ως κόμβος για τη μεταφορά νατοϊκών στρατευμάτων και εξοπλισμών, από και προς την ανατολική πτέρυγα του Βορειοατλαντικού Συμφώνου. Στον τουρκικό Τύπο παρουσιάστηκαν, επίσης, συζητήσεις σχετικά με την προεκλογική καμπάνια στην Ελλάδα και συγκεκριμένα την αντιπαράθεση σχετικά με τη μουσουλμανική μειονότητα στη Θράκη (και συγκεκριμένα στη Ροδόπη), που κατά την τουρκική αντίληψη δεν είναι θρησκευτική αλλά εθνική. Και στις δύο περιπτώσεις η κατάσταση δεν εκτροχιάστηκε. Είναι βέβαια πασιφανές ότι και στην τουρκική πλευρά τηρείται στάση αναμονής ενόψει των ελληνικών εκλογών.
Διάθεση για να υπάρξουν δίαυλοι επικοινωνίας δείχνουν οι πρώτες κινήσεις της Αγκυρας.
Αυτά τα πρώτα δείγματα γραφής κρίνονται θετικά και δείχνουν ότι υπάρχει περιθώριο για την κυβέρνηση που θα αναλάβει στα τέλη Ιουνίου, εφόσον το εκλογικό αποτέλεσμα το επιτρέπει, να προχωρήσει σε κάπως πιο οργανωμένες επαφές, έχοντας βέβαια πάντα κατά νου ότι οι όποιες συζητήσεις με την Τουρκία συναντούν τους γνωστούς σκοπέλους των απόψεων της Αγκυρας για το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.
Από την ελληνική πλευρά ο προβολέας πέφτει σε τέσσερα πρόσωπα: τον κ. Φιντάν, τον κ. Γκιουλέρ, τον νέο διοικητή της ΜΙΤ Ιμπραήμ Καλίν και τον νέο υπουργό Εσωτερικών Αλί Γερλικαγιά, ο οποίος εκ των πραγμάτων αποτελεί το πρόσωπο που πρέπει κάθε ξένη κυβέρνηση να διαπραγματεύεται σε ό,τι αφορά το μεταναστευτικό. Ο κ. Καλίν είναι γνωστός στην Αθήνα και σε αυτόν είχαν κατά καιρούς πρόσβαση εμπειρότατοι Ελληνες διπλωμάτες (Ελένη Σουρανή, Αννα Μαρία Μπούρα), ενώ και ο κ. Φιντάν, ως το μακρύ και αόρατο χέρι της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, παρότι σιωπηλός –όπως όριζε και ο ρόλος του– ήταν πάντα παρών στις σημαντικές συναντήσεις του κ. Ερντογάν με την ελληνική ηγεσία. Ο κ. Γερλικαγιά είναι ένας συντηρητικός ισλαμιστής πολιτικός, πιστός στο όραμα του ΑΚΡ για μια πιο εσωστρεφή Τουρκία.
Η στάση των ΗΠΑ
Θεωρητικά, οι προοπτικές για ομαλή επανεκκίνηση είναι υπαρκτές. Για την Αθήνα σημαντική είναι και η στάση του αμερικανικού παράγοντα, ο οποίος φαίνεται αποφασισμένος να κρατήσει την Τουρκία εντός δυτικής τροχιάς. Η ενίσχυση των νατοϊκών δυνάμεων στο Κόσοβο με αιχμή του δόρατος Τούρκους στρατιώτες, αποτελεί μια ένδειξη της στάσης που επιθυμεί να κρατήσει η Συμμαχία (αλλά και οι Αμερικανοί) έναντι της Αγκυρας. Να αναγνωρίσει, δηλαδή, ζώνη επιρροής. Υπενθυμίζεται ότι, όπως είχε αποκαλύψει η «Κ» στις 5 Φεβρουαρίου, οι ΗΠΑ πιέζουν Γάλλους, Γερμανούς και Βρετανούς για συμπερίληψη της Τουρκίας στην εκ περιτροπής διοίκηση της KFOR. Εντός του ΝΑΤΟ οι πλέον ένθερμοι υποστηρικτές της πολιτικής των παραχωρήσεων έναντι της Τουρκίας είναι οι Βρετανοί.
Σε αυτό το πλαίσιο είναι σαφές ότι οι Αμερικανοί δεν πρόκειται να βιαστούν, ούτε και να επιμείνουν σε διαπραγματεύσεις που θα μπορούσαν να πιέσουν την Αγκυρα σε αυτή τη φάση. Προηγούνται, πάντα, τα εύκολα θέματα στα ελληνοτουρκικά. Κυρίως, όμως, προηγείται η αμιγώς αμερικανική ατζέντα η οποία περιλαμβάνει δύο θέματα: την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και τη χαλάρωση των δεσμών της Αγκυρας με τη Μόσχα.