Να δώσει μια έμμεση αλλά κατά το δυνατόν καθοριστική λύση στο φαινόμενο της μεταφόρτωσης πετρελαίου στον Λακωνικό Κόλπο, η οποία έχει καταγραφεί τα τελευταία δύο χρόνια και αποτελεί μία από τις πιο επιτυχημένες επιχειρήσεις παράκαμψης των δυτικών κυρώσεων κατά της Ρωσίας, επιχειρεί η κυβέρνηση.
Οι μεταφορτώσεις πετρελαίου, εν ολίγοις η αναβάπτιση του ρωσικού πετρελαίου διά της μετάγγισής του σε πλοίο που είναι «καθαρό» από κυρώσεις, γίνονται σε διεθνή ύδατα εντός του Λακωνικού Κόλπου, δηλαδή σε απόσταση μεγαλύτερη των έξι ναυτικών μιλίων από τη ξηρά. Αυτή η πραγματικότητα ουσιαστικά υπαγορεύει και το εύρος της αντίδρασης των ελληνικών αρχών, καθώς το Λιμενικό Σώμα δεν μπορεί να προβεί σε έλεγχο ή νηοψία σε εμπορικά πλοία εκτός των χωρικών υδάτων, παρά μόνον αν αυτά πλέουν υπό ελληνική σημαία. Ούτε, βεβαίως, και υπάρχει κάποια διεθνής αποστολή ή ειδική εντολή που να επιτρέπει τις νηοψίες σε διεθνή ύδατα, όπως για παράδειγμα με την αποστολή «Ειρήνη» της Ε.Ε. για την τήρηση του εμπάργκο όπλων προς τη Λιβύη.
H NAVTEX
Για τον λόγο αυτό αποφασίστηκε να δεσμευθεί ολόκληρη η περιοχή του Λακωνικού Κόλπου που συμπίπτει με τα διεθνή ύδατα για ασκήσεις του Πολεμικού Ναυτικού (Π.Ν.), προκειμένου να αποτραπεί η παρουσία άλλων πλοίων. Συγκεκριμένα, με την οδηγία προς ναυτιλλομένους (NAVTEX) υπ’ αριθμόν 378/24 ανακοινώθηκαν ασκήσεις του Π.Ν. από την 1η έως και τις 9 Μαΐου.
For reasons unknown, the Laconian Gulf in Greece, used as a transshipment point for Russian oil; was completely vacated of major tankers on the afternoon of 2024-05-01. The STS transfers are now taking place directly south of the gulf. Maritime data by @MarineTraffic, a @Kpler… pic.twitter.com/9WUPircXTi
— TankerTrackers.com, Inc. (@TankerTrackers) May 3, 2024
Υπάρχει δυνατότητα για επανάληψη της συγκεκριμένης πρακτικής, προκειμένου να εμπεδωθεί από τους ενδιαφερομένους ότι η Ελλάδα δεν προτίθεται να διευκολύνει αυτή τη διαδικασία; Προς το παρόν, δεν έχει αποφασιστεί αν οι NAVTEX στον Λακωνικό Κόλπο θα είναι κυλιόμενες, πάντως, κάτι τέτοιο δεν θα πρέπει να αποκλειστεί. Σε κάθε περίπτωση, μετά τις 10 Μαΐου θα κριθεί αν αυτή η πρωτοβουλία της Αθήνας θα έχει τα προσδοκώμενα αποτελέσματα από την υλοποίησή της.
Τον περασμένο Δεκέμβριο, στα ανοιχτά του Γυθείου είχαν καταμετρηθεί τουλάχιστον 12 δεξαμενόπλοια, τα οποία περίμεναν στη σειρά για κοντραμπάντο!
Η υπόθεση του στόλου των ρωσικών τάνκερ «φαντασμάτων» του Λακωνικού Κόλπου αναδείχθηκε από τα διεθνή και εγχώρια ΜΜΕ. Παράλληλα, καταγράφηκαν και αρκετές οχλήσεις από πλευράς εταίρων και συμμάχων, οι οποίοι έσπευσαν να κατατάξουν την Ελλάδα στις χώρες που παρακάμπτουν τις κυρώσεις, παρά το γεγονός ότι η Αθήνα ήταν από τις πρώτες που τις επέβαλαν. Ωστόσο, ένας επιπλέον λόγος που προκαλεί την ενεργοποίηση της Αθήνας είναι η περιβαλλοντική διάσταση.
To κόλπο
Τα τάνκερ που εμπλέκονται σε μεταγγίσεις πετρελαίου στον Λακωνικό Κόλπο, πολλές φορές δεκάδες σε μία ημέρα (στο πιο πρόσφατο ρεπορτάζ του Bloomberg στα ανοιχτά του Γυθείου τον περασμένο Δεκέμβριο είχαν μετρηθεί τουλάχιστον 12 πετρελαιοφόρα, τα οποία περίμεναν στη σειρά για το κοντραμπάντο), αποτελούν κίνδυνο για το περιβάλλον, αλλά και την τοπική τουριστική βιομηχανία.
Είναι προφανές πως ένα ατύχημα κατά τη διάρκεια της διαδικασίας μετάγγισης πετρελαίου ανάμεσα στο τάνκερ που έπλευσε στον Λακωνικό από το Νοβοροσίσκ, προς ένα από τα πλοία «φαντάσματα» τα οποία στη συνέχεια κατευθύνονται προς την Ινδία ή σε άλλους προορισμούς, όπου το αργό διυλίζεται και αποκτά νέα ταυτότητα προέλευσης, θα μπορούσε να έχει εξαιρετικά δυσμενείς επιπτώσεις για όλες τις παράκτιες περιοχές από το Γύθειο μέχρι τη Νέαπολη Βοιών ή το Πόρτο Κάγιο. Τον κίνδυνο αυτό σκόπευε να αναδείξει και η πρόσφατη αυτοψία που έκανε στον Λακωνικό Κόλπο ο Πέτρος Κόκκαλης, ευρωβουλευτής και εκ νέου υποψήφιος με το κόμμα Κόσμος, που κατέρχεται στις ευρωεκλογές του Ιουνίου με περιβαλλοντικό στίγμα.
Το γεγονός ότι ο Λακωνικός Κόλπος παραμένει «ανοιχτός», δηλαδή δεν έχει «κλείσει» όπως ο Μεσσηνιακός, που βρίσκεται στην άλλη πλευρά της Μάνης, αποτελεί μια παράπλευρη επίπτωση της απόφασης που έλαβε η ελληνική κυβέρνηση το 2020 να σταματήσει στο Ταίναρο. Πρόκειται για το Προεδρικό Διάταγμα του Δεκεμβρίου 2020 (107/2020), με το οποίο επεκτάθηκε η αιγιαλίτιδα ζώνη από τα 6 στα 12 ναυτικά μίλια. Ενώ όλοι οι μικροί και μεγάλοι κόλποι (Αμβρακικός, Κορινθιακός, Μεσσηνιακός) από την Κέρκυρα μέχρι τη νησίδα Βενέτικο στο ακρωτήρι Ταίναρο «έκλεισαν», δημιουργώντας τις γραμμές βάσης από τις οποίες μετρώνται τα 12 ν.μ..
Οι κλειστοί κόλποι αποτελούν χώρο άσκησης απόλυτης κυριαρχίας, έχουν δηλαδή καθεστώς αντίστοιχο με εκείνο των εθνικών χωρικών υδάτων. Αν, εν ολίγοις, το 2020 αποφασιζόταν να μεταφερθεί το όριο ανατολικότερα, έως τον Κάβο Μαλέα, τότε μια δραστηριότητα όπως αυτή της μετάγγισης πετρελαίου ανάμεσα σε τάνκερ δεν θα ήταν δυνατή, διότι θα διεξάγονταν εντός εθνικών χωρικών υδάτων. Τότε η κυβέρνηση σταμάτησε στο Ταίναρο κυρίως λόγω της ανησυχίας για τον τρόπο που θα γινόταν αντιληπτή η επέκταση των εθνικών χωρικών υδάτων σε σημείο που φτάνει και το Αιγαίο Πέλαγος. Και τούτο διότι είτε θα επεκτείνονταν τα χωρικά ύδατα στα 12 ναυτικά μίλια μόνο στα δυτικά των Κυθήρων και των Αντικυθήρων ή κανονικά, δηλαδή γύρω από τα νησιά. Η δεύτερη περίπτωση εμπίπτει στο τουρκικό casus belli και, δεδομένου ότι είχε προηγηθεί η ελληνοτουρκική περιπέτεια του θέρους του 2020, αποφασίστηκε να μην αναληφθεί το συγκεκριμένο ρίσκο.